İçeriğe atla

Meksika Bağımsızlık Savaşı

Meksika Bağımsızlık Savaşı
İspanyol kontrolündeki Amerika'daki bağımsızlık savaşları

Sol üstten başlayarak saat yönünde: Miguel Hidalgo, José María Morelos, Agustin de Iturbide ile Vicente Guerrero birbirine sarılırken, Meksiko'ya giriş yapan Üç Garanti Ordusu, Edmundo O'Gorman'ın resmettiği bağımsızlık temalı duvar resmi
Tarih16 Eylül 1810-27 Eylül 1821
Bölge
Meksika
Sonuç

Meksika, İspanya'dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı

Taraflar
İsyancılar
Üç Garanti Ordusu (1821)

İspanyol İmparatorluğu

Komutanlar ve liderler
Miguel Hidalgo İdam edildi (1810-11)
Ignacio Allende İdam edildi (1810-11)
Ignacio López Rayón (ölü) (1810-11)
José María Morelos İdam edildi (1810-15)
Vicente Guerrero (1810-21)
Mariano Matamoros İdam edildi (1811-14)
Guadalupe Victoria (1812-21)
Francisco Xavier Mina İdam edildi
(1817)
Agustín de Iturbide (1821)		İspanya VII. Fernando
İspanya Francisco Javier Venegas (1810-13)
İspanya Félix María Calleja (1813-16)
İspanya Juan Ruiz de Apodaca (1816-21)
İspanya Francisco Novella (1821)
İspanya Juan O'Donojú (1821)
Güçler
100.000 milis
23.100 düzenli kuvvet		 17.000
Kayıplar
8.000 ölü
15.000 yaralı		 2.000 ölü

Meksika Bağımsızlık Savaşı, Meksikalı milliyetçiler ile İspanya'ya bağlı koloni güçleri arasında 1810-1821 yılları arasında yaşanan savaş.

Savaş; Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını alması gerektiğini düşünen İspanyol kökenli Meksikalılar, Mestizolar ve Meksika yerlileri tarafından 16 Eylül 1810 tarihinde başlatılmıştır.

Öncesi

Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını almasını yönelik çabalar daha 16. yüzyılda,Hernan Cortes'in oğlu Martin Cortes'in İspanyol idaresine karşı önderlik ettiği bir isyanla başlamıştı.[1]

19. yüzyıl başlarında Napoleon'un İspanya'yı işgal etmesinin ardından, bu ülkenin zayıflayan merkezi otorite sonrası -İspanya'nın Amerika kıtasında yer alan diğer sömürgelerinde olduğu gibi- Meksika'da da bağımsızlık mücadelesi başladı.

Savaşın başlaması

Savaş Dolores kasabasında görevli bir rahip olan Miguel Hidalgo y Costilla'nın, 16 Eylül 1810 tarihinde bölge halkını İspanyollara karşı ayaklandırmasıyla başladı.[2] Hidalgo'nun başlattığı bağımsızlık hareketi, kısa sürede kitleselleşerek varlıklı sınıflara karşı toplumsal ve ekonomik bir savaş niteliğine büründü.Hidalgo'nun çevresinde toplanan kitle Meksika'nın batısındaki önemli kentleri ele geçirerek kısa süre içinde Meksiko'nun kapılarına dayandı.Hidalgo, kararsızlık göstererek kenti ele geçirme fırsatını kaçırınca ordusu dağılmaya başladı.Bundan sonra savaş İspanyol güçlerin lehine dönmeye başladı.[3] 1811'de Calderon'da yenilgiye uğrayan Hidalgo ve ordusu ABD sınırına doğru kaçmaya başladı.[4] Yakalanan Hidalgo 30 Temmuz 1811'de kurşuna dizilerek idam edildi.

Hidalgo'nun ölümünden sonra liderlik, halefi gibi bir rahip olan José María Morelos'e geçti.Başlarda bazı başarılar kazanan Morelos'de halefiyle aynı kaderi paylaşmak zorunda kaldı.1815'te İspanyol güçleri tarafından yakalanan Morelos yargılandı ve idam edildi.[5]

Bağımsızlık

José María Morelos'in idamından sonra iyice zayıflayan Meksikalı milliyetçi güçler savaşı, 1820'ye kadar sadece gerilla savaşı taktikleri uygulayarak sürdürebildiler.

Neredeyse bitme noktasına gelen direniş, İspanyol güçleri için savaşan Albay Agustín de Iturbide'nin kendisine bağlı güçlerle birlikte milliyetçilerin safına geçmesiyle birlikte tekrar güç kazandı. İspanya'da liberallerin güç kazanmasından sonra benzer bir durumun Meksika'da da yaşanacağı düşüncesinden endişe eden muhafazakâr Albay Agustín de Iturbide isyancı liderlerle Meksika'nın toplumsal yapısının değişmeyeceği ve Katolik Kilisesi'nin ayrıcalıklarının korunacağına yönelik bir anlaşmaya vardı.[6]

Agustín de Iturbide önderliğinde iyice güçlenen Meksikalı güçler, kazanılan çeşitli zaferlerin ardından 27 Eylül 1821 tarihinde Meksiko'yu ele geçirerek İspanyolların Meksika üzerindeki 300 yıllık hakimiyetine son verdiler.

Anısı

1902'de, savaşın başlangıcının 100. yılı anısına, Meksiko'daki Paseo de la Reforma'da Bağımsızlık Meleği olarak bilinen anıtın yapımına başlandı.[7] Anıtın açılışı ise 16 Eylül 1910'da gerçekleştirildi.

Kaynakça

  1. ^ John Charles Chasteen. Born in Blood and Fire: A Concise History of Latin America. New York, Norton, 2001. ISBN 978-0-393-97613-7
  2. ^ Meyer. Michael, et al (1979): The Course of Mexican History, page 276, New York, New York USA Oxford University Press ISBN 978-0-19-502413-5
  3. ^ Robert Harvey (2000). Liberators: Latin America's Struggle For Independence. Woodstock: The Overlook Press. 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013. 
  4. ^ Philip Young. History of Mexico: Her Civil Wars and Colonial and Revolutionary Annals. Gardners Books, [1847] 2007, pp. 84-86. ISBN 978-0-548-32604-6
  5. ^ Leslie Bethell (1987). The Independence of Latin America. Cambridge University Press. s. 65. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013. 
  6. ^ Michael S. Werner (2001). Concise Encyclopedia of Mexico. Taylor & Francis. ss. 308-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013. 
  7. ^ Martínez Assad, Carlos (2005). La patria en el Paseo de la Reforma (İspanyolca). Meksiko: Fondo de Cultura Económica de Universidad Nacional Autónoma de México. s. 77. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meksika</span> Kuzey Amerika yer alan bir ülke

Meksika, resmî adıyla Birleşik Meksika Devletleri (İspanyolca: Estados Unidos Mexicanos,

<span class="mw-page-title-main">Meksiko</span> Meksikanın başkenti

Meksiko, Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup, Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Diego Rivera</span>

Diego Rivera, özellikle duvar resimleriyle ünlü Meksikalı ressam. Meksikalı ressam Frida Kahlo'nun kocası.

<span class="mw-page-title-main">Miguel Hidalgo</span> İspanyol sömürge yönetimine karşı ayaklanah Katolik papaz

Miguel Hidalgo y Costilla, İspanyol sömürge yönetimine karşı başlattığı ayaklanmayla Meksika Bağımsızlık Savaşının simgesi durumuna gelen Katolik papaz.

<span class="mw-page-title-main">I. Maximilian (Meksika imparatoru)</span> Meksika imparatoru (1864–1867)

I. Maximilian Avusturya İmparatorluk ailesi olan Habsburg-Lorraine'in bir üyesi olarak dünyaya geldi. Fransa imparatoru III. Napolyon'un ve bir grup Meksikalı monarşi yanlısının desteği ile 10 Nisan 1864'te Meksika İmparatoru ilan edildi. Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere pek çok yabancı devlet hükümdarlığını reddetti. Başlarında Benito Juárez olan Cumhuriyetçiler tarafından yakalanıp Santiago de Querétaro'da 1867 yılında kurşuna dizilerek infaz edildi.

<span class="mw-page-title-main">Iturbide Sarayı</span>

Iturbide Sarayı, Meksika’nın başkenti Meksiko'nun tarihî şehir merkezinde yer almakta olan büyük bir konaktır. Tam adresi Madero Caddesi, No: 17, Mexico City’dir.

<span class="mw-page-title-main">José María Morelos</span> Meksika Bağımsızlık Savaşının Meksikalı rahip ve asi lideri (1765-1815)

José María Teclo Morelos y Pavón, 1811 yılında Miguel Hidalgo y Costilla'nın idam edilmesinden sonra liderliği üstlenerek, Meksika Bağımsızlık Savaşı liderliğindeki Meksikalı bir Katolik rahip ve devrimci isyancı liderdi.

<span class="mw-page-title-main">Guadalupe Hidalgo Antlaşması</span> Meksika-Amerika Savaşını (1846-1848) sonlandıran barış antlaşması

Guadalupe Hidalgo Antlaşması, 2 Şubat 1848'de, Amerika Birleşik Devletleri ile Meksika arasında Meksiko yakınlarında imzalanan ve Meksika Savaşı'nı sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Morelia</span>

Morelia, Meksika'nın Michoacán eyaletinin başkentidir. Şehir, Michoacán eyaletinin orta kuzey kısmında yer almaktadır. Yüzölçümü 78 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 729.757'dir.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsızlık Meleği</span>

Bağımsızlık Meleği, resmî adıyla Bağımsızlık Anıtı veya kısa kullanımıyla Melek, Meksiko'nun Cuauhtémoc beldesinde, Paseo de la Reforma'daki bir dönel kavşakta yer alan anıtsal sütun ve anıt mezar.

<span class="mw-page-title-main">Paseo de la Reforma</span> Meksikonun merkezinde bulunan cadde

Paseo de la Reforma, Meksika'nın başkenti Meksiko'nun merkezinde bulunan cadde. 1860'larda, Avrupa'daki bulvarlar örnek alınarak Ferdinand von Rosenzweig tarafından tasarlandı. Meksika'ya Fransız müdahalesi sonrasında ülkenin başına geçen İmparator I. Maximilian'ın, yaşadığı ve şehrin güneybatı kenarında bulunan Chapultepec Kalesi ile şehir merkezi arasında bağlantı kurulması amacıyla inşa edildi. Önceleri, Maximilian'ın eşi ve kuzeni olan Charlotte'a atfen Paseo de la Emperatriz adı kullanılsa da; Benito Juárez'in ülke yönetimini tekrar devralması ve Maximilian'ın idam edilmesi sonrasında, Reform Savaşı'na atfen caddenin adı Paseo de le Reforma olarak değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Andrés Quintana Roo</span>

Andrés Eligio Quintana Roo, Meksikalı siyasetçi, avukat ve şair. Meksika Bağımsızlık Savaşı'nda önemli rol oynamış ve bağımsızlık mücadelesi sırasında gerçekleştirilen Chilpancingo Kongresi'ne katılmıştır. 1813-1814 yıllarında Meksika Kurucu Meclisi'nde başkanlık yapmış, 1813'te Meksika'nın bağımsızlık bildirgesinin taslağını oluşturmuş; meclis üyesi, senatör ve bakan olarak görev yapmıştır. Quintana Roo ayrıca, Milletin Adalet Yüce Mahkemesi üyeliği ve başkanlığı görevlerinde de bulunmuştur. Meksika'nın Quintana Roo eyaleti, adını Andrés Quintana Roo'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Guadalupe Victoria</span> Meksikanın ilk devlet başkanı

Guadalupe Victoria, Meksikalı siyasetçi, asker ve avukat.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Silahlı Kuvvetleri</span>

Meksika Silahlı Kuvvetleri Birleşik Meksika Devletleri'nin askerî kuvvetleridir. İspanyol kraliyeti 18. yüzyılda sömürge Meksika'sında daimi bir ordu kurmuştur. 1821'de Meksika'nın bağımsızlığını kazanmasından sonra ordu önemli bir siyasi rol oynamış, ordu generalleri devlet başkanı olarak görev yapmıştır. 1910-1920 Meksika Devrimi sırasında Federal Ordunun çöküşünü takiben, eski devrimci generaller ordunun boyutunu ve gücünü sistematik olarak küçültmüştür.

<span class="mw-page-title-main">José Joaquín Fernández de Lizardi</span>

José Joaquín Fernández de Lizardi , Meksikalı yazar ve politik gazeteci. Latin Amerika'nın ilk romanı olarak bilinen El Periquillo Sarniento (1816) romanının yazarı olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Agustín de Iturbide</span> Kurtarıcı, Anavatanın Babası, Meksika ordusunun Generalisimo ve Amirali ve politikacı, İmparatorluğun Naibi ve Meksikanın İlk Anayasal İmparatoru (1783-1824)

Agustín de Iturbide, tam adı Agustín Cosme Damián de Iturbide y Arámburu ve daha sonra Meksika İmparatoru I. Agustín olarak bilinen, İspanyol kraliyet ordusunda subaydı. Meksika Bağımsızlık Savaşı sırasında başlangıçta İspanyol kraliyetine karşı ayaklanan isyancı güçlerle savaştı, 1820'de taraf değiştirdi ve Iguala Planı altında eski kraliyetçiler ve uzun süredir isyancılardan oluşan bir koalisyona liderlik etti. Iturbide komutasındaki birleşik güçler, Eylül 1821'de Meksika'ya bağımsızlığını kazandırdı. Meksika'nın İspanya'dan ayrılmasını sağladıktan sonra Iturbide, 1821'de Meksika İmparatorluğu Naibi ilan edildi; bir yıl sonra İmparator ilan edildi ve 19 Mayıs 1822'den tahttan çekildiği 19 Mart 1823'e kadar hüküm sürdü. Mayıs 1823'te Avrupa'ya sürgüne gitti. Temmuz 1824'te Meksika'ya döndüğünde tutuklandı ve idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Nicolás Bravo</span> 11. Meksika devlet başkanı

Nicolás Bravo Rueda, Meksikalı asker ve siyasetçidir. Üç farklı dönemde Meksika devlet başkanı olarak görev yapmıştır.

Córdoba Antlaşması, Meksika Bağımsızlık Savaşı'nın ardından Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını ilan ettiği antlaşmadır. 24 Ağustos 1821'de Córdoba, Veracruz, Meksika'da imzalandı. Antlaşma Üç Garanti Ordusu'nun lideri Agustín de Iturbide ve İspanya Hükûmeti'nin temsilcisi olan Juan O'Donojú tarafından imzalandı. Antlaşmanın 17 maddesi vardı. Her ne kadar antlaşma İspanyol ve Meksikalı yetkililerin Birinci Meksika İmparatorluğu'nun bağımsızlığını kabul ettikleri ilk belge olsa da, Meksika bağımsızlığı için dönüm noktası bu antlaşma değil, bağımsızlık savaşını başlatan Grito de Dolores olayı olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">José Ignacio Pavón</span> 30. Meksika devlet başkanı

José Ignacio Pavón Meksikalı bir avukat, hukukçu ve politikacıydı. 13 Ağustos 1860 - 15 Ağustos 1860 arasında, anayasal başkan Benito Juárez'e karşı, anayasal olmayan geçici muhafazakâr cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Meksika ekmekleri</span>

Meksika ekmekleri ve diğer unlu mamuller, yüzyıllarca süren deneylerin ve çeşitli Avrupa fırıncılık geleneklerinin etkisinin harmanlanmasının sonucudur. Buğday ve buğday kullanılaraka pişirilen ekmek, Meksika'ya İspanyolların fethi zamanında geldi. Meksika ekmekleri üstünde en çok etkisi olan kültür ise Fransız kültürüdür. Fransız bagettinden türetişmiş bolillodan, bir Fransız brioche'undan türetilmiş concha'ya kadar, Meksika'da ekmek ile ilgili terminoloji bile Fransızcadan gelir. Bir muhallebi türü olan budín veya ekmek pudingi için su banyosu anlamına gelen baño maría, Fransızca bain-marie kelimesinden gelir. Ülkede buğday tüketimi hiçbir zaman mısır tüketimini geçememiş olsa da, buğday hala temel bir gıdadır ve günlük yaşamla özel ritüellerin önemli bir parçasıdır. Meksika, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nden çeşitli ekmek türlerini benimserken, ülkede yapılan yüzlerce ekmek çeşidinin çoğu yerli geliştirildi. Ancak, Meksika evlerinde ya çok az hamur işi pişirilir yapılır ya da hiç yapılmaz. Bunun yerine Meksikalılar, kolonyal dönemden beri unlu mamullerini fırınlardan satın alırlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.