İçeriğe atla

Meksika

Bu madde ülke hakkındadır. Aynı ismi taşıyan başkent için buraya tıklayınız. Aynı ismi taşıyan eyalet için buraya tıklayınız.
Birleşik Meksika Devletleri
Estados Unidos Mexicanos (İspanyolca)
Millî marş
"Himno Nacional Mexicano"
(Türkçe: "Meksika Ulusal Marşı")

Birleşik Meksika Devletleri haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Meksiko
19°03′K 99°22′B / 19.050°K 99.367°B / 19.050; -99.367
Resmî dil(ler)fiilen İspanyolca[b]
Tanınan bölgesel dil(ler)
DemonimMeksikalı
HükûmetFederal başkanlık
anayasal cumhuriyet[2]
Claudia Sheinbaum
Gerardo Fernández Noroña
Ifigenia Martínez
Yasama organıBirlik Kongresi
Senato
Vekiller Meclisi
Bağımsızlık 
(İspanya'dan)
• İlan
16 Eylül 1810
• Tamamlanma
27 Eylül 1821
4 Ekim 1824
• Tanınma
28 Aralık 1836
5 Şubat 1857
5 Şubat 1917
Yüzölçümü
• Toplam
1.972.550 km2 (15.)
• Su (%)
2,5
Nüfus
• 2020 tahminî
128.649.565[3] (10..)
• Yoğunluk
61/km2 (142.)
GSYİH (SAGP)2021 tahminî
• Toplam
2,614 trilyon $[4] (12.)
• Kişi başına
20.266 $[4] (67..)
GSYİH (nominal)2021 tahminî
• Toplam
1,193 trilyon $[4] (15.)
• Kişi başına
9.246 $[4] (68.)
Gini (2016)▲ 49.8[5]
yüksek
İGE (2019)artış 0.779[6]
yüksek · 74.
Para birimiMeksika pesosu (MXN)
Zaman dilimiUTC-8 ile -6 arası (çeşitli)
• Yaz (YSU)
UTC-7 ile -5 arası (çeşitli)
Trafik akışısağ
Telefon kodu+52
İnternet alan adı.mx
  1. Yerli Halkların Dil Haklarıyla İlgili Genel Kanun'un 4. maddesi.[7]
  2. ^ İspanyolca, Meksika federal hükûmetinin fiilen resmî dilidir.

Meksika (İspanyolca: México, İspanyolca telaffuz: [ˈme.xi.ko]), resmî adıyla Birleşik Meksika Devletleri (İspanyolca: Estados Unidos Mexicanos, dinleⓘ),[8][9][10] Kuzey Amerika'nın güney yarısında yer alan federal cumhuriyet. Kuzeyde Amerika Birleşik Devletleri; güney ve batıda Büyük Okyanus; güneydoğuda Guatemala, Belize ve Karayip Denizi; doğuda ise Meksika Körfezi ile komşudur. 1.972.550 km² yüzölçümü ile Amerika kıtasındaki altıncı, dünyada ise 13. en büyük bağımsız ülke konumundadır. Worldometer en son Birleşmiş Milletler verilerinin detaylandırılmasına göre Ekim 2022'de 132.162.532 kişilik nüfusa sahip olan Meksika, nüfus bakımından dünyanın 10. büyük ülkesidir. Federal seviyede resmî bir dil olmasa da ülkede en çok konuşulan dil ve hükûmetin fiilen dili İspanyolcadır. Ülke, 31 eyalet ile aynı zamanda ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri olan federal bölge statüsündeki Meksiko (İspanyolca, Cuidad de Mexico) olmak üzere 32 birinci seviye idari bölümden meydana gelir. Guadalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana ve León, ülkedeki diğer metropoliten alanlardır.

Kolomb öncesi Meksika; Olmek, Toltek, Teotihuacan, Zapotek, Maya ve Aztek başta olmak üzere çeşitli gelişmiş Mezoamerikan uygarlıklara ev sahipliği yapmaktaydı. 1519'da İspanyol İmparatorluğu'nun, Yeni İspanya adıyla hüküm sürmeye başladığı Tenochtitlan'daki merkezinden başlayarak bölgeyi fethetme ve kolonileştirme faaliyetleri 1521'de tamamlandı. Üç yüz yıl kadar İspanyol kolonisi olan bölge, 1821'de koloninin zaferiyle sonuçlanan Meksika Bağımsızlık Savaşı sonrasında Meksika adıyla bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık sonrası dönem ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklarla geçti. 1846-48 yılları arasındaki Meksika-Amerika Savaşı sonrasında, ülke topraklarının üçte birine denk gelen kuzeydeki bölgelerden çekilmek ve buraları Amerika Birleşik Devletleri'ne bırakmak zorunda kaldı. Ülke, 19. yüzyıl boyunca Birinci Fransa-Meksika Savaşı, Meksika'ya Fransız müdahalesi, Reform Savaşı, iki farklı dönemde imparatorluk ve bir diktatörlük gördü. 1910'da gerçekleştirilen Meksika Devrimi ile diktatörlük rejimine son verildiği ve günümüzde de yürürlükte olan 1917 Anayasası oluşturularak ülke yönetimi günümüzdeki hâlini aldı.

Meksika, ülkelerin nominal gayri safi yurt içi hasıla sıralamasında 15., satın alma gücü paritesi sıralamasında ise 11. sırada yer alır. Ülke ekonomisi en çok, başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere, üyesi olduğu Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'nın (NAFTA) diğer üyeleriyle ilişkilidir.[11][12] 1994'te katıldığı Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD) Latin Amerika'dan ilk üyesi olan Meksika; aynı zamanda Birleşmiş Milletler, Dünya Ticaret Örgütü, G8+5, G20, Uzlaşma için Birlik üyesi olup, 2014'ten beri Frankofon'da gözlemci konumundadır. Dünya Bankası tarafından üst-orta seviyede gelire sahip olarak sınıflandırılmakta olup,[13] çoğu analizciye göre yeni sanayileşen ülkeler arasında gösterilir.[14][15][16][17] Ülke, bölgesel güç ve orta güç olarak kabul edilir.[18][19][20][21] UNESCO'nun Dünya Mirası olarak tanımladığı bölgeler, ülkeyi Amerika kıtasında birinci, dünyada ise yedinci sıraya koymaktadır.[22][23] 2015 verilerine göre yıllık 32,1 milyon turist ile dünyanın en çok ziyaret edilen dokuzuncu ülkesi olmuştur.[24][25]

Tarihçe

Ana madde: Meksika tarihi
Tanrı Quetzalcoatl adanmış bir piramit
Cortes'in, Tenochtitlan'yi fethi sırasında izlediği güzergâh

İspanyol işgali öncesi dönem

Orta Meksika'da, Olmekler ve daha sonra gelişen Aztekler, özellikle Yucatan Yarımadasında ve Meksika´nın güney bölgesiyle Guatemala ve Belize de var olmuş Mayalar, Meksika'nın önemli İspanyol işgali öncesi uygarlıklarıdır.

İspanyol işgali

1519 yılında, Meksika'nın yerli uygarlıkları İspanya tarafından işgal edildi. İki sene sonra 1521'de Aztek başkenti olan Tenochtitlan işgal edildi. Francisco Hernández de Córdoba, 1517 senesinde Güney Meksika kıyılarını araştırdı, onu 1518'de Juan de Grijalva izledi.

Erken dönem Conquistador'larının en önemlisi, 1519 yılında yerli bir kıyı yerleşimi olan "Puerto de la Villa Rica de la Vera Cruz"dan ülkeye giren Hernán Cortés'di. Burası günümüzün Veracruz şehridir.

Yaygın kanının aksine İspanya, Cortes'in 1521 yılında Tenochtitlan şehrini ele geçirmesiyle Meksika'yı işgal etmiş olmadı.Tenochtitlan kuşatmasından sonra işgalin tamamlanması için diğer bir iki yüz senenin geçmesi gerekti. Bu süre zarfında yerli halk tarafından İspanya'ya karşı isyanlar, saldırılar ve savaşlar sürmeye devam etti.

Demografi

Meksika'da nüfusun %60'ı mestizo, %10'u beyaz, geri kalanlar ise yerli halktır.[] Resmî dil İspanyolcadır ayrıca bunun dışında Meksika'da hâlen 68 farklı yerli dili konuşulmaktadır ve Meksika dünya üzerinde anadili olarak İspanyolca konuşan insan sayısının en yüksek olduğu ülkedir.[] Ülkedeki inançlar; Katolikler %89, Protestan %6 ve diğer %5 şeklinde özetlenebilir. Toplam nüfus içinde okuma yazma oranı %92,2'dir.[]

Meksika büyük şehir ve merkezleri
Meksika İstatistik Kurumu (2010)[26]
Sıra Şehir ismi Eyalet Nüfus Sıra Şehir ismi Eyalet Nüfus
Meksiko
Meksiko

Ecatepec
Ecatepec

1MeksikoMeksiko8.851.08011CuliacánSinaloa905.265 Guadalajara
Guadalajara

Puebla
Puebla

2EcatepecMeksika1.655.01512ChihuahuaChihuahua809.232
3GuadalajaraJalisco1.495.18213NaucalpanMeksika792.211
4PueblaPuebla1.434.06214MéridaYucatán777.615
5JuárezChihuahua1.321.00415San Luis PotosíSan Luis Potosí722.772
6TijuanaBaja California1.300.98316AguascalientesAguascalientes722.250
7LeónGuanajuato1.238.96217HermosilloSonora715.061
8MonterreyNuevo León1.168.70918SaltilloCoahuila709.671
9ZapopanJalisco1.142.48319MexicaliBaja California689.775
10NezahualcóyotlMeksika1.104.58520GuadalupeNuevo León673.616


Coğrafya

Ana madde: Meksika coğrafyası
Meksika'nın topografik haritası
Köppen iklim sınıflandırmasına göre Meksika haritası

Meksika, 14° ve 33° kuzey enlemleri ile 86° ve 119° batı boylamları arasında, Kuzey Amerika'nın güneyinde yer alır. Ülke topraklarının neredeyse tamamı Kuzey Amerika levhasında bulunurken, Baja California Yarımadası'nda bulunan görece küçük kısımları Pasifik ve Cocos levhaları üzerindedir. Jeofiziksel olarak, bazı coğrafyacılar, Tehuantepec Kıstağı'nın doğusundaki, ülkenin toplam yüzölçümünün yaklaşık %12'sine gelen kısmı Orta Amerika'ya dahil kabul etmektedir.[27] Jeopolitik olarak ise Meksika, tamamıyla Kuzey Amerika'da kabul edilmektedir.[28]

Toplam 1.972.550 km²'lik yüzölçümüyle Meksika, toplam yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük 14. ülkesi konumundadır. Ülke topraklarında birbirine en uzak iki nokta arasındaki mesafe 3.219 km'den fazladır. Kuzeyde, Amerika Birleşik Devletleri ile 3.141 km uzunluğunda sınırı bulunur. Ciudad Juárez'den Meksika Körfezi'nin doğusuna olan kısımdaki sınırı Rio Grande belirler. Ciudad Juárez'in batısı ile Büyük Okyanus arasında kalan sınır ise çeşitli doğan ya da yapay işaretlerle belirlenmiştir. Meksika, güneyde ise Guatemala ile 871 km, Belize ile 251 km uzunluğunda sınır paylaşmaktadır.

Ülkenin kuzey-güney doğrultusunda, Sierra Madre Oriental ve Sierra Madre Occidental olmak üzere iki ana sıradağ uzanır. Ülkenin merkez kısmında, doğudan batıya doğru uzanan Trans Meksika Yanardağ Kemeri yer alır. Ülkedeki dördüncü ana sıradağ ise, Michoacán-Oaxaca arasında yer alan Sierra Madre del Sur'dur.[29] Ülkenin orta ve kuzey bölümlerinin çoğu yüksek takımlı olup, en yüksek noktalar Trans Meksika Yanardağ Kuşağı üzerinde yer alan Pico de Orizaba (5.700 m), Popocatépetl (5.462 m), Iztaccihuatl (5286 m) ve Nevado de Toluca (4.577 m)'dır. Üç ana şehir yerleşmesi; Toluca, Büyük Meksiko ve Puebla da bu dört yükselti arasında bulunan vadilerde yer almaktadır.[29]

İklim

Ana madde: Meksika iklimi

Ülkeden geçen Yengeç Dönencesi, ülkeyi iklim açısından sıcak ve tropik bölgeler olarak ikiye ayırır. 24. enlemin kuzeyinde kalan bölümler, kış aylarında diğer bölgelere oranla daha soğuk olur. 24. enlemin güneyindeki bölümlerdeki sıcaklık ise yıl içerisinde genel olarak sabitken yalnızca rakıma bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu bölümde yer alan ve 1.000 m'den az rakıma sahip bölgelerde (her iki kıyı bölgesinin güney kısımları ile Yucatán Yarımadası), yıl içerisindeki ortalama sıcaklık 24-28 °C (75,2-82,4 °F) arasında değişkenlik gösterir. Yıl içerisindeki yaz ile kış mevsimleri arasındaki ortalama sıcaklık farkı en fazla 5 °C (9 °F) kadar değişim göstermektedir. Ülkenin her iki kıyı şeridin de (Campeche Körfezi'nin güney kıyıları ile Baja'nın kuzeyi hariç), yaz ve sonbahar aylarında kasırgalar etkili olur. 24. enlemin kuzeyinde bulunan düşük rakımlı bölgeler, yaz aylarında görece daha sıcak ve nemli havaya sahip olup, kış aylarında yine güneydeki bölgelere göre daha soğuk olduğundan yıllık sıcaklık ortalaması 20-24 °C (68,0-75,2 °F) arasında değişkenlik göstermektedir. Meksika'daki en büyük şehirlerin çoğu Meksika Vadisi'nde veya çevresindeki vadilerde, 2.000 m (6.562 ft)'den düşük rakımda yer aldığından yıllık ortalama sıcaklıkları 16-18 °C (60,8-64,4 °F) arasında değişiklik gösterir ve yıl boyunca gece sıcaklıkları, gündüz vaktine göre oldukça düşüktür.Başta kuzey bölümleri olmak üzere Meksika'nın çoğu bölgesi kurak bir iklim yapısına sahiptir.

Copper Kanyonu

Ekonomi

Ana madde: Meksika ekonomisi

Meksika ekonomisi, Uluslararası Para Fonu'na göre, nominal olarak dünyanın en büyük 15. ve satın alma gücü paritesine göre 11. büyük ekonomisidir.[30] 1994 krizinden bu yana, idareler ülkenin makroekonomik temellerini iyileştirmiştir. Meksika, 2002 Güney Amerika krizinden önemli ölçüde etkilenmemiş ve 2001'de kısa bir süre durgunluktan sonra, büyüme hızının düşük olmasına rağmen pozitifliğini korumuştur. Bununla birlikte, Meksika, 2008 durgunluğundan en çok etkilenen Latin Amerika ülkelerinden biriydi ve gayri safi yurt içi hasıla o yıl %6'dan fazla azalış göstermiştir.

Meksika ekonomisi görülmemiş bir makroekonomik istikrâra sahipti, bu da enflasyonu ve faiz oranlarını düşük seviyelere indirmiş ve kişi başına düşen geliri artırmıştı. Buna rağmen, kentsel ve kırsal nüfus ile kuzey ve güney eyaletlerinde zengin ve fakir arasında büyük boşluklar belirgindir.[31] Çözülmemiş konulardan bazıları, altyapının iyileştirilmesi, vergi sisteminin çağdaşlaştırılması ve iş yasaları ve gelir eşitsizliğinin azaltılmasını içerir. 2013 yılında GSYİH'nın yüzde 19,6'sı olan tüm vergi gelirleri 34 OECD ülkesi arasında en düşük olanıydı.[32]

Yönetim birimleri

Ana madde: Meksika'nın idari bölümleri

Meksika 1 federal bölge ile 31 eyaletten oluşmaktadır.

     
Uydudan Meksika

Kültür

Ayrıca bakınız: Meksika mutfağı, Meksika'daki müzeler listesi ve Meksika'da yayınlanan gazeteler listesi
Indigenismo akımını benimsemiş dansçılar
Plaza de Toros, boğa güreşleri için yapılmış bir arena

Tarihsel, etkin, toplumsal ve ekonomik etkenlerden kaynaklanan bölgesel farklılaşmalara karşın, yerel halk sanatlarının yanı sıra Avrupa kaynaklı klasik sanatlara dayanan özgün bir Meksika kültüründen bahsedilebilir. 1930'larda güçlenen Indigenismo akımı Yerli kültür mirasına ilgiyi canlandırmıştır.

Daha çok kırsal kesimde yaygın olan ve hem günlük kullanıma, hem de süslemeye dönük işlevler taşıyan geleneksel halk sanatları ülke çapında çok tutulur. En ilginç örnekler arasında Oaxaca Vadisine özgü kil çömleklerle Tomala köyünde üretilen kuş ve hayvan figürleri sayılabilir. Renkli süslemeler taşıyan pamuk giysilere, pamuk ya da yünden yapılan omuz atkılarına (rebozo) ve serape'lere, renkli sepetlere ve değişik desenli kilimlere ülkenin hemen her yanında rastlanır. Halk müziği Meksika tarihi boyunca en önemli sanat biçimlerinden biri olmuştur. Eski charro'lar (sığır çobanı) gibi giyinen şarkıcılar, günümüzde de şenliklerde ve özel günlerde gitar ve davul eşliğinde şarkı söyler.

Meksika Devrimi'ne ilişkin temalar uzun bir dönem Meksika edebiyatına damga vuran başlıca öğe olmuştur. Köylülerin sorunları ve acıları günümüzde de Juan Rulfo gibi yazarların yapıtlarına konu olmakla birlikte, Meksika edebiyatında evrensel temalara yöneliş belirgin bir ağırlık kazanmıştır. Bu yeni kuşak edebiyatçılar arasında uluslararası düzeyde ün kazanmış Samuel Ramos, Octavio Paz, Carlos Fuentes, Gustavo Sainz ve Juan José Arreola gibi adlar öne çıkar. Oyun yazarı Rodolfo Usigli'nin yapıtlarında da benzer bir yönelim görülür. Meksika tiyatrosuna katkıda bulunmuş öteki çağdaş yazarlar arasında Luisa Josefina Hernández ve Emilio Carballido sayılabilir. Müzikte evrenselleşme çığırına öncülük eden Carlos Chávez'i başka bazı genç besteciler de izlemiştir.

Duvar resmi Meksika'nın dünya çapında adını duyurduğu sanat dallarının başında gelir. Diego Rivera, José Clemente Orozco ve David Alfaro Siqueiros gibi ressamlar Meksika tarihi ve kültürünü kalabalık, canlı, figüratif kompozisyonlarla yansıtan yapıtlarıyla tanınmıştır.

Önde gelen kültür kurumlarından Ulusal Güzel Sanatlar Enstitüsü güzel sanatları yaymaya ve bu alandaki incelemeleri desteklemeye yönelik etkinlikler yürütür. Meksika Senfoni Orkestrası ve çeşitli bale toplulukları da devletten önemli çapta destek görür. Yerli Enstitüsü geleneksel el sanatlarını korumak ve geliştirmekle görevlidir.

Boğa Güreşi Meksika'da bugün de çok sevilen bir eğlencedir.En yaygın spor olan futbolun yanı sıra beyzbol da büyük ilgi toplar. Meksika hafif sıklette birçok dünya şampiyonu boksör yetiştirmiştir.

Basın dünyasında özel sektör egemendir; ülkenin iki büyük televizyon kanalı olan Televisa ve TV Azteca ile Excélsior, Novedades ve El Universal gazeteleri en etkili medya organlarıdır.

Diğer bilgiler

ABD ve Kanada'yla beraber NAFTA'yı oluşturan ülke, hızlı nüfus artış oranı, yüksek işsizlik gibi tipik bir gelişmekte olan ülke görünümündedir. ABD'de yaklaşık on beş milyon Meksika asıllı insan yaşamaktadır.

Yılbaşlarını 12 üzüm yiyerek kutlarlar. Tam saat 12 olduğunda kilise çanı 12 kere çalar her çalışında bir üzüm yenir ve her üzüm yenildiğinde bir dilek tutulur. Eğer böyle yapılırsa dileklerin yerine geleceğine inanılır.

Resimler

  • Paseo de la Reforma isimli bulvar, Başkent Meksika
    Paseo de la Reforma isimli bulvar, Başkent Meksika
  • Popocatepetl, aktif bir volkan
    Popocatepetl, aktif bir volkan
  • Meksika Turizminin Ayrılmaz Parçası Piramitler
    Meksika Turizminin Ayrılmaz Parçası Piramitler
  • Cancun Şehri
    Cancun Şehri
  • Meksika Güzel Sanatlar Sarayı Müzesi
    Meksika Güzel Sanatlar Sarayı Müzesi
  • Sokak Dansçıları
    Sokak Dansçıları
  • Sonora Çölü
    Sonora Çölü
  • Ülkenin güneydeki lagünler
    Ülkenin güneydeki lagünler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas" (İspanyolca). Inali.gob.mx. 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016. 
  2. ^ "Meksika Birleşik Devletleri Anayasası, 2. bölüm, 40. madde" (PDF) (İngilizce). SCJN. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2016. 
  3. ^ "North America :: Mexico — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 12 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020. 
  4. ^ a b c d "Mexico". International Monetary Fund. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019. 
  5. ^ "CONEVAL INFORMA LA EVOLUCIÓN DE LA POBREZA 2010-2016" (PDF). CONEVAL. 30 Ağustos 2017. 23 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2019. 
  6. ^ "Human Development Report 2019". United Nations Development Programme. 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2019. 
  7. ^ "Yerli Halkların Dil Haklarıyla İlgili Genel Kanun" (PDF) (İspanyolca). INALI. 13 Mart 2003. 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2016. 
  8. ^ Romo, Rafael (23 Kasım 2012). "After nearly 200 years, Mexico may make the name official". CNN. 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  9. ^ "About Mexico". Embajada de Mexico en Estados Unidos (Mexican Embassy in the United States). 3 Aralık 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013. 
  10. ^ "Official name of the country". Presidency of Mexico. 31 Mart 2005. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  11. ^ "Mexico (05/09)". US Department of State. 25 Haziran 2012. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013. 
  12. ^ "CRS Report for Congress" (PDF). Congressional Research Service. 4 Kasım 2008. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013. 
  13. ^ "Country and Lending Groups". World Bank. 13 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2011. Uppermiddle Income defined as a per capita income between $3,976 – $12,275 
  14. ^ Paweł Bożyk (2006). "Newly Industrialized Countries". Globalization and the Transformation of Foreign Economic Policy. Ashgate Publishing. s. 164. ISBN 0-7546-4638-6. 
  15. ^ Guillén, Mauro F. (2003). "Multinationals, Ideology, and Organized Labor". The Limits of Convergence. Princeton University Press. s. 126 (table 5.1). ISBN 0-691-11633-4. 
  16. ^ David Waugh. "Manufacturing industries (chapter 19), World development (chapter 22)". Geography, An Integrated Approach (3.3yıl=2000 bas.). Nelson Thornes. ss. 563, 576-579, 633, and 640. ISBN 0-17-444706-X. 
  17. ^ N. Gregory Mankiw. Principles of Economics (4.4yıl=2007 bas.). Mason, Ohio: Thomson/South-Western. ISBN 0-324-22472-9. 
  18. ^ James Scott; Matthias vom Hau; David Hulme. "Beyond the BICs: Strategies of influence". The University of Manchester. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 
  19. ^ "How to compare regional powers: analytical concepts and research topics" (PDF). British International Studies Association. 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 
  20. ^ "Ministry of Foreign Affairs of Japan" (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2012. 
  21. ^ "Oxford Analytica". Wayback.archive.org. 24 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013. 
  22. ^ "UNESCO World Heritage Centre — World Heritage List". UNESCO. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012. 
  23. ^ "Mexico's World Heritage Sites Photographic Exhibition at UN Headquarters". whc.unesco.org. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  24. ^ Geo-Mexico. "Mexico welcomed a record 32.1 million tourists in 2015". 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  25. ^ "Mexico set a record in 2015 with 32.1 million international tourists arriving by air". The Yucatan Times. 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  26. ^ "2010 Nüfus Sayımı". www.inegi.org.mx. Meksika İstatistik Kurumu. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. 
  27. ^ "Nord-Amèrica, in Gran Enciclopèdia Catalana". Grec.cat. 15 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013. 
  28. ^ Parsons, Alan; Jonathan Schaffer (Mayıs 2004). Geopolitics of oil and natural gas. Economic Perspectives. U.S. Department of State. 
  29. ^ a b "Mexico Topography". Nationsencyclopedia.com. 16 Ekim 2007. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  30. ^ "World Economic Outlook Database" [Dünya Ekonomik Görünüm Veritabanı]. imf.org (İngilizce). uluslararası Para Fonu. 10 Nisan 2019. 14 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020. 
  31. ^ "Mexico, World Bank's Country Brief" [Meksika, Dünya Bankası'nın Ülke Özeti] (İngilizce). 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2007. 
  32. ^ OECD: Compare your country by tax rate 21 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim: 13 Aralık 2014

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belize</span> Orta Amerika ülkesi

Belize, Orta Amerika'nın kuzeydoğu kıyısında bir Karayip ülkesidir. Kuzeyinde Meksika, batı ve güneyinde Guatemala, doğusunda ise Karayip Denizi yer almaktadır. Yüzölçümü 22.970 km² ve nüfusu 2020 verilerine göre 419.199'dur. Ülke toprakları doğu-batı ekseninde 110 km, kuzey-güney ekseninde ise 290 km uzunluğundadır. Orta Amerika'nın en düşük nüfusa ve nüfus yoğunluğuna sahip ülkesidir. Buna karşın yıllık %1,87'lik nüfus büyüme hızı Belize'yi Batı Yarımküre'nin en hızlı kalabalıklaşan ülkelerinden biri yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Amerika</span> Dünyanın kuzey yarıküresindeki bir kıta

Kuzey Amerika, kuzey yarım kürede bulunan, kuzeyde Arktik Okyanusu, doğuda Atlas Okyanusu, güneyde Karayip Denizi ve kuzeybatıda Büyük Okyanus ile çevrili olan kıtadır.

<span class="mw-page-title-main">Kolombiya</span> Güney Amerikada bir ülke

Kolombiya veya resmî adıyla Kolombiya Cumhuriyeti, Güney Amerika'da yer alan ve Kuzey Amerika'da adaları bulunan bir ülkedir. Kuzeybatıda Panama, kuzeyde Karayip Denizi, doğuda Venezuela ve Brezilya, güneyde Ekvador ve Peru ve batıda Büyük Okyanus ile çevrilidir. Yüz ölçümüne göre Güney Amerika'nın 4., dünyanın ise 26. en geniş ülkesidir. Ülke 32 departman ve aynı zamanda en büyük şehir olan Bogotá Başkent Bölgesi'ne ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Meksiko</span> Meksikanın başkenti

Meksiko, Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup, Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arizona</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Arizona, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısında bulunan bir eyalettir. 50 eyaletin 6. büyük ve 14. kalabalık eyaletidir. Başkenti ve en büyük şehri Phoenix'tir. Arizona, Dört Köşe bölgesini kuzeyde Utah, kuzeydoğuda Colorado ve doğuda New Mexico ile paylaşıyor; diğer komşu eyaletleri batıda Nevada ve Kaliforniya, güneyde ve güneybatıda Meksika eyaletleri Sonora ve Baja California'dır.

<span class="mw-page-title-main">Florida</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Florida, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneydoğu bölgesinde yer alan bir eyalettir. Batıda Meksika Körfezi, kuzeybatıda Alabama, kuzeyde Georgia, doğuda Bahamalar ve Atlantik Okyanusu; güneyde ise Küba ve Florida Boğazı ile komşudur. Hem Meksika Körfezi'ne hem de Atlantik Okyanusu'na sınırı olan tek eyalettir. Nüfusu 21 milyonu aşan eyalet, Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık üçüncü eyaleti, doğudaki eyaletler arasında en kalabalık olanı ve 2020 itibarıyla nüfus yoğunluğu bakımından sekizinci sırada yer almaktadır. Yüzölçümü 65.758 milkare (170.310 km2) olup, 50 eyalet arasında 22. sırada yer almaktadır. Miami, Fort Lauderdale ve West Palm Beach şehirlerinin yer aldığı Miami metropolitan alanı 6,138 milyonluk nüfusuyla eyaletin en büyük metropolitan alanıdır ve eyaletin en kalabalık şehri 949.611 kişilik nüfusuyla Jacksonville'dir. Florida'nın diğer büyük nüfus merkezleri arasında Tampa Körfezi, Orlando, Cape Coral ve eyalet başkenti Tallahassee yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Honduras</span> Orta Amerikada bir ülke

Honduras, Orta Amerika'da bir demokratik cumhuriyettir. Britanya Hondurası'ndan farklı olarak İspanyol Hondurası olarak da bilinir. Batısında Guatemala, güneybatısında El Salvador, güneydoğusunda Nikaragua bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala</span> Orta Amerikanın Kıstas bölgesinde yer alan bir ülke

Guatemala Cumhuriyeti, kısaca Guatemala, Orta Amerika'da Kıstas bölgesinde bir ülkedir. Kuzeyde Meksika, doğuda Belize ve Honduras, güneyde ise El Salvador'la komşudur. Ayrıca doğuda Karayip Denizi'ne, batıda Büyük Okyanus'a kıyısı vardır. Başkenti Guatemala'dır. 372 Havalimanı bulunmaktadır. (2010)

<span class="mw-page-title-main">Kaliforniya</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kaliforniya veya California, Amerika Birleşik Devletleri'nin batısında bir eyalettir. Doğusunda Nevada, güneydoğusunda Arizona, batısında Pasifik Okyanusu, kuzeyinde Oregon ve güneyinde Meksika'nın Baja California eyaleti ile sınırlanan eyalet, Amerika'nın üçüncü büyük ve 39,5 milyonu aşkın nüfusuyla en kalabalık eyaletidir. Aynı zamanda Kuzey Amerika'daki en kalabalık, dünyanın ise 34. en kalabalık yönetim birimidir. Büyük Los Angeles Alanı ve San Francisco Körfez Bölgesi, sırasıyla ABD'nin ikinci ve beşinci en kalabalık metropolitan alanıdır; ilki 18,7 milyondan fazla, ikincisi ise 9,6 milyondan fazla nüfusa sahiptir. Sacramento eyaletin başkentidir, Los Angeles eyaletteki en kalabalık şehirdir ve ülkenin ikinci kalabalık şehridir. Los Angeles İlçesi ülkenin en kalabalık ilçesidir, San Bernardino İlçesi ise ülkenin alan açısından en büyük ilçesidir. Hem şehir hem de ilçe olan San Francisco, New York City'nin beş ilçesinden dördünün arkasında, ülkedeki en yoğun nüfuslu büyük şehir ve ülkedeki en yoğun nüfuslu beşinci ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Amerika</span> Kuzey Amerikanın en güneydeki bölgesi, Meksika ve Güney Amerika arasında uzanan ve Panama, Kosta Rika, Nikaragua, Honduras, El Salvador, Guatemala ve Belizeden oluşur

Orta Amerika, Kuzey Amerika kıtasının güneyinde yer alan bir bölgedir. Kuzeyden Meksika, güneyden Kolombiya, doğudan Karayip Denizi ve batıdan Pasifik Okyanusu ile komşudur. Bölgede bulunan aktif fay kırıkları sebebiyle sıklıkla sismik aktivite ve volkanik patlamalar görülmektedir. Bu olaylar ölümlü ve yıkıcı bazı afetlerin oluşmasına sebep olmaktadır. Kristof Kolomb'un keşifleri öncesinde bölgede Amerika yerlileri yaşamaktayken daha sonrasında İspanya tarafından kolonileştirilmiş ve uzun süre İspanyol İmparatorluğu tarafından kontrol edilmiştir. Bu sebeple Belize hariç tüm devletlerin resmî dili İspanyolcadır. Belize'de de büyük ölçüde İspanyolca konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karayip Denizi</span> Atlas Okyanusunun alt havzası

Karayip Denizi, Antil Denizi olarak da bilinir, Atlas Okyanusu'nun alt havzası. Batı Yarıküre'de, Ekvator çizgisinin kuzeyinde yer alır. Güney Amerika'nın kuzey, Orta Amerika'nın doğu kıyıları ile Meksika kıyılarının bir bölümü boyunca uzanır. Karayip Denizi, kapladığı yaklaşık 2,640,000 km²'lik alan ile dünyanın en geniş tuzlu su denizlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Teksas</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Teksas, Amerika Birleşik Devletleri'nde en kalabalık ikinci ve en geniş ikinci eyalettir. Coğrafi olarak ülkenin merkezi güneyinde yer alır. Dünya'da ve Amerika Birleşik Devletleri ekonomisinde önemli bir yer tutar. Teksas güneyde Meksika'nın Chihuahua, Coahuila, Nuevo León ve Tamaulipas eyaletleri ile uluslararası sınır; batıda New Mexico, kuzeyde Oklahoma, kuzeydoğuda Arkansas ve doğuda Louisiana eyaletleri ile sınır oluşturur. Teksas, 696.200 kilometrekare alana ve sürekli artan 30 milyon (2023) nüfusa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Baja California</span>

Baja California, eskiden Baja California Norte, Meksika'nın kuzeybatısında eyalet. Kuzeyde ABD, doğuda Kaliforniya Körfezi, batıda Pasifik Okyanusu, güneyde Baja California Sur eyaleti ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Teksas Cumhuriyeti</span> 1836dan 1846ya kadar Kuzey Amerikada egemen devlet

Teksas Cumhuriyeti, Kuzey Amerika'da 2 Mart 1836'dan 19 Şubat 1846'ya kadar var olan egemen bir devlet, ancak Meksika tüm varlığı boyunca onu asi bir eyalet olarak kabul etti. Batı ve güneybatıda Meksika, güneydoğuda Meksika Körfezi, doğu ve kuzeydoğuda ABD'nin iki eyaleti Louisiana ve Arkansas ve ABD'nin şu anki Oklahoma, Kansas, Colorado eyaletlerinin bazı kısımlarını kapsayan Amerika Birleşik Devletleri toprakları ile çevriliydi., Wyoming ve kuzeyde ve batıda New Mexico. Cumhuriyetin Anglo sakinleri Texians olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kolomb öncesi Amerika</span>

Kolomb öncesi Amerika, Amerika olarak adlandırılan bölgede Avrupalı sömürgecilerin varlığının hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem Eski Taş Çağından Orta Çağa kadar uzanır. Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolomb'un 1492 ile 1504 yılları arasında yaptığı yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halkların egemenliğinin Avrupalılarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazı durumlarda Kolomb'un Yeni Dünya'ya gelişinden sonra birkaç yüzyıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">UTC-06.00</span>

UTC−06:00, UTC'den 6 saat geri zaman dilimi.

<span class="mw-page-title-main">Yuma-Koçimi dilleri</span>

Yuma–Koçimi dilleri, Kuzey Amerika'da Meksika’da Baja California'da ve kuzey Sonora'da, Amerika Birleşik Devletlerinde güney Kaliforniya ve batı Arizona'da konuşulan Kızılderili dilleri grubu.

Meksika'nın tarihi, Kuzey Amerika'nın güney kısmında bulunan bir ülke olan Meksika'nın, üç bin yıl olarak bilinen sürecini kapsamaktadır. İlk olarak 13,000 yıl önce uygarlıklar tarafından bulunulmuştur. Bölge, 16. yüzyılda İspanyollar tarafından işgal edilmeden önce, Meksika Kızılderilileri ve Aztekler olarak anılan yerli uygarlıklar bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Tex-Mex</span>

Tex-Mex, Tejanos mutfak yaratımlarından kaynaklanan Amerikan mutfağı ve Meksika mutfağının birleşimini açıklayan bir terimdir. Bu Kanada'nın yanı sıra ülkenin geri kalanına Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri'nde sınırda olan Teksas gibi eyaletlerden ve diğerlerinden yayıldı.

<span class="mw-page-title-main">Meksika coğrafyası</span>

Kuzey Amerika'da bulunan ve kabaca üçgen şeklinde olan Meksika, kuzeybatıdan güneydoğuya 3000 km'den fazla uzanır. Genişliği kuzeyde 2000 km'den fazla ve güneyde Tehuantepece kıstağında 220 km'den az değişmektedir. Meksika'nın iki büyük su kütlesi üzerinde kıyı şeridi vardır: batıda Pasifik Okyanusu ve doğuda, Meksika Körfezi ve Karayip Denizi'ne yol açan Karayip Denizi. Atlantik Okyanusu. Kıyı ovaları bulunurken, orta Meksika, en yükseği 5610 m rakımlı Pico de Orizaba olan yanardağlar da dahil olmak üzere yüksek platolar ve engebeli dağlardan oluşur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.