İçeriğe atla

Mekke Şerifliği

Kontrol Edilmiş
Mekke Şerifliği
شريف الحجاز
Osmanlı İmparatorluğu Özerk Bölgesi

1517–1917
Mekke Şerifliği harita üzerinde
Mekke Şerifliği harita üzerinde
Mekke Şerifliği, Arabistan Yarımadası'nda özerk olarak gösteriliyor (1609)
MerkezMekke
Tarih
 - Kuruluş 1517
 - Kaldırılış 1917
Bugün parçasıSuudi Arabistan

Mekke Şerifliği (Arapça: شريف مكة) ya da Hicaz Şerifliği (Arapça:شريف الحجاز), Osmanlı döneminde Arap Yarımadasının batı kısmında yer alan, Mekke ve Medine şehirlerini kapsayan Hicaz bölgesinin yönetimine verilen isimdi. Mekke Şerifliği geleneksel olarak İslam Peygamberi Muhammed'in torunu Hasan bin Ali'nin soyundan gelen şerifler tarafından yönetilirdi.

Bölge 1517 yılında Osmanlıların eline geçti ama Osmanlılar şeriflerin özerkliğine saygı gösterdiler. Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla beraber Hicaz, Necd ve Arabistan'ın diğer bölgelerinin büyük bir kısmı 18. yüzyıl'da Vehhabiler'in eline geçtiyse de Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın oğlu Tosun Paşa 1813 yılında Hicaz'a düzenlediği bir seferle Vehhabileri yenerek Arabistan'ın büyük bir kısmını Osmanlılar adına Vehhabilerden geri aldı (Bakınız: Osmanlı-Suudi Savaşları) ve bölge 1914'e kadar fiilen Osmanlı yönetiminde kaldı. 1845'ten sonra Hicaz Şerifliği kaldırılmış yerine devamı olarak Hicaz Vilayeti kurulmuştur. 1916 yılında Mekke Şerifi Hüseyin bin Ali önderliğinde çıkan Arap Ayaklanması sonucunda bölge bağımsızlığını kazandı ve Osmanlı Mekke Şerifliği fiilen sona erdi.

Mekke Şerifleri

1517'dan 1917'ya kadar Osmanlı döneminde Mekke şeriflerinin listesi:

Mondros Mütarekesi imzalandığında Arap Yarımadası
  • 1517 - 1525 Şerif Bereket Efendi
  • 1525 - 1583 Şerif Muhammed Abul Nubay bin Bereket
  • 1583 - 1601 Şerif El-Hasan bin Muhammed Abul Nubay
  • 1601 - 1610 Şerif İdris bin El-Hasan
  • 1610 - 1628 Şerif Muhsin bin Hüseyin
  • 1628 - 1629 Şerif Ahmed bin Talib El-Hasan
  • 1629 - 1630 Şerif Masud bin İdris Efendi
  • 1630 - 1631 Şerif Abdullah bin Hasan
  • 1631 - 1666 Şerif Zeyd bin Muhsin
  • 1666 - 1667 Şerif Saad bin Zeyd (İlk çıkışı)
  • 1667 - 1668 Şerif Muhsin bin Ahmed
  • 1668 - 1670 Şerif Saad bin Zeyd (İkinci çıkışı)
  • 1670 - 1670 Şerif Homud bin Abdullah E-Hasan
  • 1670 - 1671 Şerif Saad bin Zeyd (üçüncü çıkışı)
  • 1671 - 1682 Şerif Bereket bin Muhammed
  • 1682 - 1683 Şerif Said bin Bereket
  • 1683 - 1684 Şerif İbrahim bin Muhammed
  • 1684 - 1688 Şerif Ahmed bin Zeyd
  • 1688 - 1689 Şerif Ahmed bin Galip
  • 1689 - 1691 Şerif Muhsin bin Ahmed
  • 1691 - 1693 Şerif Said bin Saad (İlk çıkışı)
  • 1693 - 1694 Şerif Saad bin Said (İlk çıkışı)
  • 1694 - 1694 Şerif Abdullah bin Haşim
  • 1694 - 1702 Şerif Saad bin Said (İkinci çıkışı)
  • 1702 - 1704 Şerif Said bin Saad (İkinci çıkışı)
  • 1704 - 1704 Şerif Abdülmuhsin bin Ahmed
  • 1704 - 1705 Şerif Abdülkerim bin Muhammed (İlk çıkışı)
  • 1705 - 1705 Şerif Said bin Saad (ücüncü çıkışı)
  • 1705 - 1711 Şerif Abdülkerim bin Muhammed (İkinci çıkışı)
  • 1711 - 1717 Şerif Said bin Saad (dörtüncü çıkışı)
  • 1717 - 1718 Şerif Abdullah bin Said (İlk çıkışı)
  • 1718 - 1718 Şerif Ali bin Said
  • 1718 - 1719 Şerif Yahya bin Bereket
  • 1719 - 1722 Şerif Mübarek bin Ahmed (İlk çıkışı)
  • 1722 - 1723 Şerif Bereket bin Yahya
  • 1723 - 1724 Şerif Mübarek bin Ahmed (İkinci çıkışı)
  • 1724 - 1731 Şerif Abdullah bin Said (İkinci çıkışı)
  • 1731 - 1732 Şerif Masud bin Said (İlk çıkışı)
  • 1733 - 1734 Şerif Muhammed bin Abdullah
  • 1734 - 1759 Şerif Masud bin Said (İkinci çıkışı)
  • 1759 - 1760 Şerif Cafer bin Said
  • 1760 - 1770 Şerif Musaed bin Said
  • 1770 - 1770 Şerif Ahmed bin Said
  • 1770 - 1773 Şerif Abdullah bin Hüseyin
  • 1773 - 1788 Şerif Surur bin Musaed
  • 1788 - 1788 Şerif Abdülmuin bin Musaed
  • 1788 - 1803 Şerif Galip Efendi (İlk çıkışı)
  • 1803 - 1813 Şerif Yahya bin Surur
  • 1813 - 1827 Şerif Galip Efendi (İkinci çıkışı)
  • 1827 - 1827 Şerif Abdülmuttalib bin Galip (İlk çıkışı)
  • 1827 - 1851 Şerif Muhammed bin Abdülmuin (İlk çıkışı)
  • 1851 - 1856 Şerif Abdülmuttalib bin Galip (İkinci çıkışı)
  • 1856 - 1858 Şerif Muhammed bin Abdülmuin (İkinci çıkışı)
  • 1858 - 1877 Şerif Abdullah Kamil Paşa
  • 1877 - 1880 Şerif Hüseyin bin Muhammed
  • 1880 - 1882 Şerif Abdülmuttalib bin Galip (ücüncü çıkışı)
  • 1882 - 1905 Şerif Aun El-Refik Paşa
  • 1905 - 1908 Şerif Ali Abdullah Paşa
  • 1908 - 1916 Şerif Hüseyin bin Ali (Mekke emiri)
  • 1916 - 1917 Şerif Vezir Ali Haydar Paşa (son Mekke Emiri (Şerifi) ve Şerif Muhittin Targan'ın Babasi.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mekke</span> Suudi Arabistanda bir şehir

Mekke ya da Mekke-i Mükerreme, bugünkü Suudi Arabistan'nın tarihi Hicaz'ında Mekke Bölgesi'nin yönetim merkezi olan şehir.

Çorlulu Ali Paşa, III. Ahmed saltanatında 3 Mayıs 1706 ile 15 Haziran 1710 tarihleri arasında dört yıl on sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Mehmet Sait Galip Paşa, Osmanlı diplomatı, yerel idarecisi ve II. Mahmud saltanatında 13 Aralık 1823 - 14 Eylül 1824 tarihleri arasında dokuz ay iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kronolojik sırayla Osmanlı Devleti şeyhülislamları listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbekir (eyalet)</span> Diyarbakır

Diyâr-ı Bekr Eyaleti tam adı Diyâr-ı Bekr Beylerbeyliği, 1515 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Eyaletin merkezi Diyarbakır'dır. Doğrudan Osmanlı İmparatorluğuna bağlı olarak yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hâşimoğulları (Hicaz)</span> Arap kraliyet ailesi

Hâşimoğulları veya Hâşimîler, Hüseyin bin Ali tarafından kurulan Arap ailesi. İslam peygamberi Muhammed'in mensup olduğu Benî Haşim ailesine bağlı bir Kureyş boyu olduğunu iddia etmektedirler. Ayrıca kan bağı ve kabile birlikteliği yoluyla Kızıl Deniz boyunca kurulan hanedanların sahibi olan boy. Sülale ismini İslam peygamberi Muhammed'in büyük-büyükbabası Haşim bin Abdimenaf'dan alır. I. Dünya Savaşı esnasında İngiliz desteğiyle Osmanlı Devleti'ne isyan etmiş, Arap Yarımadası'nın kontrolünü eline geçirmiş, fakat birkaç yıl sonra Suudi Hanedanlığı'na yine bir isyanla kaybetmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Ayaklanması</span> Arapların, 1916-1918 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı ayaklanma olayı

Arap Ayaklanması, Arap İsyanı veya Arap İhaneti, I. Dünya Savaşı sırasında Haziran 1916 tarihinde Yemen'de Aden, Suriye'de Halep'i kapsayan bağımsız ve birleşik bir Arap devleti kurmak amacıyla Şerif Hüseyin bin Ali tarafından başlatılan silahlı isyandır.

Şerif, İslam Peygamberi Muhammed'in kızı Fatıma'nın büyük oğlu ve On İki İmamların ikincisi olan Hasan'ın soyundan gelenlere denir. Hasan'ın kardeşi Hüseyin'in soyundan gelenlere ise Seyyid denmektedir.

Muhammed Nur'ül Arabi, Son dönem melamiliğin piri. 1813-1887 arasında yaşamış sufi. Çeşitli sufi üstadlarından ders almış olan ve hayatının büyük kısmını Anadolu ve Rumeli topraklarında geçiren Seyyid Muhammed Nur, Abdülbaki Gölpınarlı tarafından Üçüncü Devir Melamiliği şeklindeki tanımlanan dönemin de öncüsü kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Suudi Savaşları</span> Mısır eyaleti birlikleri ile Diriye Emirliği arasındaki savaş

Osmanlı-Suudi Savaşları, 1811-1818 Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa komutası altındaki birlikler ile, Diriye Emirliği ordusu arasında yapılan savaş.

Tavaşi Hasan Ağa Camii ya da İnadiye Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Ahmediye Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir cami. Sokullu Mehmet Paşa'nın hazinedarı olan Tavaşi Hasan Ağa tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 1587 yılında başlanan cami, 1 yıllık inşaat sürecinden sonra 1588 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.

Müfessir, tefsir ile uğraşan ilahiyatçılara verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Arabistanı</span>

Osmanlı Arabistanı, Arap Yarımadası'nın 1517-1918 yılları arasında Osmanlılar tarafından yönetildiği dönemdir. Osmanlı'nın bu bölgedeki kontrol gücü, 4 asır boyunca devlet otoritesinin gücüyle orantılı olarak değişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alevî Hanedanı</span>

Alevî Hanedanı veya Filalîler, Fas kraliyet ailesi.

<span class="mw-page-title-main">Hicaz Krallığı</span> Orta Doğuda Hicaz bölgesinde hüküm sürmüş bir devlet

Hicaz Haşimi Krallığı, Orta Doğu'da Hicaz bölgesinde Haşimi Hanedanlığı tarafından yönetilmiş bir devletti. Arap İsyanı esnasında Mekke Şerifi Hüseyin'in Osmanlı ordusunu Arabistan Yarımadası'ndan sürmek için Britanya İmparatorluğu güçleri ile ittifak içinde mücadele etmesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşı'nda Britanya İmparatorluğu'na yenilerek, bölgeyi tamamen kaybetmiş ve Hicaz millî bağımsızlığını kazanmıştır.

Baban ailesine mensup Babanzade Ahmed Paşa tarafından 1649 yılında Şehrizor merkezli kurulmuş Kürt prensliği. Prensliğin sınırları Osmanlı'nın Şehrizor Eyaleti, Hemedan ve Kasr-ı Şîrîn bölgesini kapsamaktadır. 1850 yılında Osmanlı tarafından yıkılmıştır.

Mekke tarihi, Mekke kentinde geçen olayları kapsar. Mekke, tarihi boyunca pek çok devlete ev sahipliği yapsa da bu devletler genelde İslam devletiydi. Mekke, İslam dinin kutsal kentidir. Kâbe, Mekke tarihinin şekillenmesinde etkili olmuştu. Mekke ilk başta Arap kabilleleri tarafından kontrol edilmiş daha sonraları Muhammed tarafından fethedilmiştir. Dört Halife, Emevi Hanedanlığı, Abbasi Hanedanlığı, Fatımiler ve Osmanlı İmparatorluğunun idaresinde kalmıştı. Modern zamanda ise Hicaz Emirliği ve şu anda Suudi Arabistan'ın kontrolündedir. İslam tarihi boyunca Hac görevi için müslümanlar, Mekke'ye gitmiş ve İslam devletleri Mekke'ye gidişi kolaylaştırmak için bazı yerlere dinlenme yerleri kurmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yemen imamları</span> Yemeni yönetmiş Zeydi imamlar

Yemen imamları ve daha sonra Yemen kralları, Yemen'de Zeydi Şii İslam'ının kutsanmış dini ve siyasi liderleridir. Tarihçi İbn Haldun imamlardan başa gelmelerini sağlayan kabileden, Banu Rassi veya Rassiler, telaffuza göre Banu Ressî veya Ressîler olarak bahseder. Orijinal Arap kaynaklarında Rassi terimi pek kullanılmaz. El-Mansur el-Kasım bin Muhammed'in kurduğu Rassidilerin alt kolu olan Kasımîler olarak da bilinir. 897'den itibaren Yemen'in bazı bölgelerinde dini ve siyasi yönetimini ellerinde tuttular. Bazen yönetim gücü imamlara değil, Memlûklerin, Osmanlıların valilerine aitti. İmamların; dini ilimler konusunda bilgili olması, savaşlarda Yemen'in reisi olduğunu kanıtlaması gerekiyordu. İmamlık iddiasında bulunanlar İslam'a çağrıda bulunurlardı. Bazen aynı anda iki imam olabiliyordu fakat bu durum çok nadirdir. Birçok İmami'nin aksine, Zeydiler İmamlarına ilahi veya insanüstü nitelikler atfetmezler. Zeydîler’in, kendine özgü bir sosyokültürel yapısı olan Yemen bölgesine intikal edip devlet kurmalarından itibaren günümüze kadar devam eden varlığı, siyasî bakımdan dönem dönem muğlak ve istikrarsız bir seyir izleyerek kesintilere uğramıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şerif Ordusu</span> Arap İsyanının ana ordusu

Arap Ordusu olarak da bilinen Şerif Ordusu veya Hicaz Ordusu, I. Dünya Savaşı'nın Osmanlı cephelerinin bir parçası olan Arap İsyanı'nın arkasındaki askerî güçtü. 1916'da "Arapların Sultanı" ilan edilen Hicaz Krallığı'ndan Şerif Hüseyin bin Ali, Arap halkını bağımsız bir hükûmet altında birleştirme nihai hedefiyle Osmanlı İmparatorluğu'na karşı bir isyanda Şerif Ordusu'na liderlik etti. İngilizler tarafından hem mali hem de askeri olarak desteklenen Hüseyin'in kuvvetleri Hicaz'dan kuzeye doğru yavaş yavaş ilerledi ve İngiliz kontrolündeki Mısır Seferi Kuvvetleri ile birlikte savaşarak sonunda Şam'ı ele geçirdi. Şerif Ordusu mensupları burada Şerif Hüseyin'in oğlu Faysal liderliğinde Suriye Arap Krallığı olarak bilinen kısa ömürlü bir monarşi kurdu.

Küçük Osman Paşa, Türk devlet adamı ve kaptan-ı derya.