İçeriğe atla

Mehmet Vehbi Çelik

Mehmet Vehbi Çelik
TBMM Şeriyye ve Evkaf Vekili
Görev süresi
26 Ekim 1922 - 14 Ağustos 1923
Yerine geldiğiAbdullah Azmi Torun
Yerine gelenMusa Kazım Onar
Türkiye Büyük Millet Meclisi
1. Dönem Milletvekili
Görev süresi
23 Nisan 1920 - 16 Nisan 1923
Seçim bölgesi1920 – Konya
Meclis-i Mebûsan
3. ve 6. Dönem Mebusu
Görev süresi
11 Ocak 1920 - 18 Mart 1920
Seçim bölgesi1919Konya
Görev süresi
17 Aralık 1908 - 18 Ocak 1912
Seçim bölgesi1908Konya
Kişisel bilgiler
Doğum Mehmet Vehbi
1862
Hadim, Konya
Ölüm 27 Kasım 1949 (87 yaşında)
Mesleği Din adamı

Mehmet Vehbi Çelik (d. 1862, Hadim, Konya - ö. 28 Kasım 1949), Osmanlı Meclis-i Mebûsanı'nda 1. Dönem ve 4. Dönem Konya, TBMM 1. Dönem Konya milletvekilliği yapmış, IV. İcra Vekilleri Heyeti'nde Şeriye ve Evkaf Vekilliği (Diyanet ve Vakıflar Bakanlığı) yapmış bir din ve siyaset adamıdır.

Hadim ve Konya Medreseleri mezunudur. Mahmudiye Medresesi Müderrisliği, Konya Hukuk Mektebi Fıkıh Öğretmenliği, Kuvâ-yi Milliye hareketine katılmış ve Konya Vali Vekilliği yapmıştır. Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda I. ve IV. Dönem Konya Mebusluğu, TBMM I. Dönem Konya Milletvekilliği, Büyük Millet Meclisi I. Reis Vekilliği, Şer'iye ve Evkâf Encümen Reisliği, 4. İcra Vekilleri Heyeti Şer'iye Evkâf Vekilliği yapmıştır. Evli ve beş çocuk babasıdır.[1]

Hayatı

1862 Hadim, Konya doğumlu olup, Hasan Bey'in oğludur. Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda bulunmuş, Mahmudiye Medresesi Müderrisi iken 58 yaşında I. Dönem Konya Milletvekili seçilmiştir. TBMM 2. Başkanlığı Vekilliğinde, Şeriye Encümeni Başkanlığında, Şer'iye ve Evkaf Vekilliğinde (Bakanlığında) bulunmuştur.

İstanbul hükûmetiyle Anadolu'nun bağlantısı kesildiğinde Konya Müdafaa-i Hukukun başında bulunuyordu. Bu sırada valinin Konya'yı terk etmesi üzerine, Müdafaa-i Hukuk adına Konya Valiliğini üzerine almıştır. Vehbi Hoca, Konya'nın Birinci Millet Meclisine seçtiği milletvekilleri arasında bulundu. İlk şeriye vekillerinden oldu. Konya'nın Millî Mücadele'ye maddi ve manevi büyük katkısını sağlamış olanların başında gelir. İlk anayasayı hazırlayanların arasında bulunmuştur. Mecliste mütedil sağ kanadın tabi başkanı olarak millî devletin kuruluşunda önemli hizmetleri olmuştur.

Din bilginlerinde zamanın üstadı olarak tanınan Vehbi Hoca, din duygusu ile milliyet duygusunu gönlünde birleştirmiş bir bilgindi. Hadim ve Konya medreselerinde yetiştikten sonra İstanbul'da o zaman en yüksek teoloji fakültesi sayılan Darül-Hilafe medresesinden de en iyi dereceyle icazet aldıktan sonra mesleğinde zirveye ulaşmış, bir otorite olmuştur.

Meşrutiyet döneminde bir aralık taşrada büyük illerde yüksek okul açma denemesine girişildiği sırada Konya'da da bir hukuk mektebi açılmıştı. O dönemde de İstanbul'dan taşraya rağbet olmadığından bu yüksek okula ancak mahalli yeteneklerden hoca aranmıştı. Bunlar arasında medeni hukuk-fıkıh hocalığı Vehbi Efendi'ye verilmişti. Vehbi Hoca bu görevde önemli başarı sağlamıştır. Onun asıl hüviyet ve himmeti, Millî Mücadele başlarken ortaya çıkmasındadır.

Kuvâ-yi Milliye hareketi içinde aktif rol almıştır. Nefir'i aam (bütün herkesin gücüne ihtiyaç duyulduğu durum) halinde olan Türkiye'nin, müstevliler tarafından tarumar edilmemesi için herkesin elinden geleni yapmaya çalıştığı anda, sorumluluk gereği gecesini gündüzüne katarak, köy köy, kasaba kasaba, dolaşarak etkileyici ve teşvik edici konuşmalarıyla halkın uyanmasına ve bilinçlenmesine katkıda bulunmuştur.

Anadolu'da Müdafaa-i Hukuk'un ilk kurulduğu yerlerden birisi Konya'dır. Kuranların başında Vehbi Hoca bulunmuştur. Vehbi Hoca son Osmanlı Mebusan Meclisine Konya'dan mebus seçilmişti. Bu meclisin başkan vekilliğini yapmıştır. Bu görevdeki himmeti önemlidir. Misak-ı Millî'nin bu Meclis tarafından kabulünde şahsi otoritesiyle rol oynamıştır. Millî Mücadele'yi desteklemesi için Meclis tarafından Padişah'a gönderilen üç kişilik heyette Vehbi Hoca da bulunmuştur.[] Bu meclisin İngilizler tarafından basılıp dağıtılmasından sonra Ankara'da ilk Büyük Millet Meclisine en erken katılanlardan birisi olmuştur.

Meclis tarafından umur-u şeriye vekaletine seçilmiştir. Bu görevde iken saltanatın ilgasına dair şer'i fetvayı (hilafetten indirme) veren ve bunu meclis huzurunda okuyup kabul ettiren de Mehmet Vehbi Hoca idi.

27 Kasım 1949'da ölmüştür.

Konuyla ilgili yayınlar

  • İlk Mücahitler / Milli Mücadelede Atatürk'ün Çevresi (Sadi Irmak)
  • Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 28

Kaynakça

  1. ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Fehmi Gerçeker</span> Türk din adamı ve siyasetçi

Mustafa Fehmi Efendi veya Soyadı Kanunu'ndan sonra Mustafa Fehmi Gerçeker, TBMM'nin kuruluşuyla yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti, II. İcra Vekilleri Heyeti ve III. İcra Vekilleri Heyeti'nde Umuru Şeriye ve Evkaf Vekili olarak görev yapmış, TBMM'de 1. Dönem, 2. Dönem, 3. Dönem, 4. Dönem, 5. Dönem, 6. Dönem, 7. Dönem ve 8. Dönem'de 1920'den 1950'ye, ölüm tarihine kadar, 30 yıl boyunca Bursa milletvekilliği yapmış din ve siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Celalettin Arif</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Celalettin Arif, İstanbul Barosu'nun eski başkanlarından olan Celalettin Arif, TBMM'nin kurulması ile birlikte yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti ve (ismen) II. İcra Vekilleri Heyeti'nde Adliye Vekilliği ve TBMM 1. Dönemde Erzurum milletvekilliği yapmış hukukçu ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Azmi Torun</span>

Abdullah Azmi Torun, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Rifat Çalıka</span> siyasetçi

Rifat Çalıka Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Vehbi Bolak</span>

Mehmet Vehbi Bolak, Osmanlı Meclis-i Mebûsanı ve TBMM'de Balıkesir (Karesi) milletvekilliği ve bir süre Eğitim Bakanlığı yapmış, Balıkesir'de Kuvâ-yi Milliye hareketini başlatanlar arasında yer almış Kuvâ-yi Milliyeci, idareci ve siyasetçidir. Meclis kürsüsünde ve direniş hareketinin organizasyonunda hitabet gücü ile akıllarda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Fevzi Sarhan</span>

Mustafa Fevzi Sarhan, Türk hukuk, din ve siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Musa Kazım Onar</span>

Musa Kazım Onar, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Hacim Çarıklı</span> Türk siyasetçi

Hüseyin Hacim Çarıklı, Türk idareci ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Rıza Özdarende</span> Türk din adamı ve siyasetçi

Ali Rıza Özdarende, Türk din adamı ve siyasetçidir. TBMM 1. Dönem ve 2. Dönem Amasya milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Hüsnü Özdamar</span>

Hüseyin Hüsnü Özdamar, Kurtuluş Savaşı'nın Batı Cephesi'nde yararlılıklar göstermiş, TBMM'de 7 dönem Isparta milletvekilliği yapmış bir din ve siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Müfit Kurutluoğlu</span> TBMM 1. Dönemde Kırşehir milletvekilliği yapmış din adamı ve hukukçu

Ahmet Müfit Kurutluoğlu, TBMM 1. Dönem'de Kırşehir milletvekilliği yapmış din adamı ve hukukçudur.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Alim Çınar</span>

Mehmet Alim Efendi, TBMM 1. Dönemde Kayseri milletvekilliği yapmış bir din adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Mustafa Beynamlı</span>

Hacı Mustafa Efendi, Osmanlı Meclis-i Mebûsanı'nda ve TBMM 1. Dönem'de Ankara milletvekilliği yapmış bir din adamıdır.

Ömer Vehbi Büyükyalvaç, , Türk siyasetçi ve öğretmen.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Fevzi Bilgili</span>

Mustafa Fevzi Bilgili, Türk din adamı, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Necmi Selmen</span>

Süleyman Necmi Selmen, Türk siyasetçidir.

Halil Hulki Aydın, (d. 1869 Siirt, Türkiye - ö. 4 Haziran 1940), Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Haydar Hilmi Vaner</span>

Haydar Hilmi Vaner, Türk bürokrat ve siyasetçidir.

Ahmet Hilmi Kalaç, Türk siyasetçidir.

Musa Kazım Göksu,, Türk din ve siyaset adamı.