Mehmet Esen
Mehmet Esen | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 13 Ekim 1958 İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Oyuncu, yönetmen |
| Etkin yıllar | 1981-günümüz |
Mehmet Esen (d. 13 Ekim 1958, İstanbul), Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu ve yönetmendir.
Yaşamı ve kariyeri
Sanata yatkınlığı, altı yaşında sahnede izlediği Münir Özkul'dan etkilenerek Cihangir İlkokulunda sahneye koyup sergilediği tek kişilik oyunuyla ortaya çıkan Esen, Ankara Atatürk Lisesinde okurken tiyatroya ilgisini sürdürdü. Öğrencilik yıllarında Ankara Deneme Sahnesinde eğitim alıp aynı yerde kadroya girerek kurs arkadaşı Altan Erkekli ile ilk oyunu Bozkır Dirliği'nde rol aldı. O yıllarda amacı AST bünyesine katılmak olsa da Küçük Sahne'de yollarının kesiştiği ve sonradan "Dünyanın en önemli oyuncularından, usta, insan" şeklinde tanımladığı Erkan Yücel aracılığı ile Devrimci Ankara Sanat Tiyatrosuna (DAST) girdi. DAST sürecinde, işkence, gözaltı ve kötü davranışlara maruz kaldı. Bir süre sonra inşaatlarda çalışarak kazandıkları parayla Ankara Halk Tiyatrosunun oluşumunu gerçekleştirmişlerse de Haldun Taner'in yönlendirmesiyle İstanbul'a geçti.
Meddahlığa ilk kez, Haldun Taner'in yönlendirmesiyle Münir Özkul'un çırağı olarak başladı. Münir Özkul'un yönetmenliğinde Erol Toy'un yazdığı "Düş ve Gerçek", Ahmet Önel'in yazdığı "Kaşif-i Eyvah Nadir Efendi" adlı meddah oyunlarını oynadı.[1] 12 Eylül'de tutuklanarak bir süre cezaevinde kaldı. Önemli sağlık sorunları yaşayıp kalp ameliyatı geçiren sanatçı, "Ustamdır" dediği Genco Erkal'la tanışmasıyla Dostlar Tiyatrosunda oynamaya başladı. Ustası Erkan Yücel'in ölümünden aşırı derecede etkilenerek sanat yaşamına 4 yıl ara verdi ve Erkan Yücel'in anısına "Düş ve Gerçek"i tekrar oynayarak sanat yaşamına geri döndü. Dönemin İzmir valisi Nevzat Ayaz'ın desteğiyle pasaport yasağını delerek Berlin Kültür Senatosu'nun davetlisi olarak Almanya'ya gitti ve Tiyatrom oluşumuna katıldı. Sanatçı Kerim Afşar'ın, Suçlular ve Suçsuzlar oyununda kendisine başrol vermesiyle büyük başarı elde etti. Berlin'de Alman ve Türk tiyatrolarında yönetmen ve oyuncu olarak birçok projede yer aldı. 1994 yılında Leman Kültür'de Tuncel Kurtiz'in el vermesiyle doğaçlama olarak yaptığı meddah gösterisiyle yeni bir akım başlattı. Bu dönem Cem Yılmaz ve Ata Demirer'e de bu şekilde yol açtı.
1997'de tekrar Almanya'ya giderek Theater Forum'da (Berlin) tiyatro çalışmaları yaptı. 2000 yılında Türkiye'ye döndü. Almanya izlenimlerini anlatan "Aşk Hayattan Büyük" adlı bir roman yazdı. 2011 yılında DOT Tiyatrosunda "Festen" adlı oyunda oynadı.[2]
2021 yılında yapımcılığını, yönetmenliğini, senaristliğini yaptığı Yapayalnız adlı filmde ayrıca oynadı. Son olarak, Ekin Onat yönetmenliğini ve senaristliğini yaptığı Kayıp adlı kısa filmindeki performansıyla Montreal Film Festivali'nde "en iyi erkek oyuncu" ödülünü aldı.[3]
Kavuk ve Meddahlık konusu
Mehmet Esen'in bu konudaki açıklaması şöyledir: "İsmail Dümbüllü kavuğunu iki kişiye veriyor. Erkan Yücel ve Münir Özkul. Her ikisi de benim ustam. Erkan Yücel kavuğunu bana verdi. Duyduğuma göre de Dümbüllü'nün orijinal kavuğu Mehmet Akan tarafından Bitpazarı'nda bulunmuş; bizdekiler takke aslında..."[4]
Tiyatro oyunları[5]
| Tiyatro | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Oyun | Yazar | Yönetmen | Sahneleyen Tiyatro |
| 1993-1994 | Ferhad ile Şirin | Nâzım Hikmet Ran | Coşkun Irmak | Diyarbakır Devlet Tiyatrosu |
| 1993-1994 | Miletos Güzeli | Coşkun Irmak (uyarlayan) | Coşkun Irmak | |
| 1997-1998 | Tarla Kuşuydu Juliet | Ephraim Kishon | Nalan Örgüt Sayar | |
| 1998 | Yolcu | Nâzım Hikmet Ran | Gürol Tonbul | |
| 2000-2001 | Öç | Orhan Asena | Nazan Kesal | Diyarbakır Devlet Tiyatrosu |
| 2006 | Dolunay Katili | Ralph Ohlsen | Meray Ülgen | Sadri Alışık Tiyatrosu |
| 2011 | Kutlama/Festen | David Eldridge (uyarlayan) | Murat Daltaban | DOT |
| 2015 | Kim Kime Dum Duma | Eric Chappell | Özdemir Çiftçioğlu | Tiyatro ŞenAy |
| 2016 | Meddah | |||
| 2017 | Fırtına | William Shakespeare | Kemal Aydoğan | Moda Sahnesi |
Filmografisi
Sinema
- 1981 - Kırık Bir Aşk Hikayesi - Kasaba sakini
- 1982 - Mine
- 1982 - Göl - Yaşar
- 1983 - Ve Recep ve Zehra ve Ayşe - Zehra'nın kardeşi
- 1983 - Şalvar Davası
- 1984 - Fidan - Engin'in arkadaşı
- 1986 - Prenses - Turhan
- 1986 - Yolcu - Ercan
- 1986 - Sevgilim Sevgilim
- 1987 - Gece Yolculuğu - Meczup
- 1987 - Katırcılar - Asker
- 1994 - Yolcu
- 1999 - Kara Kentin Çocukları - Şeref
- 2004 - Damatlık Şapka (Kısa film)
- 2004 - Eğreti Gelin - İbiş
- 2005 - Yolda - Savcı
- 2006 - Mavi Kuş - Otobüs şoförü[6]
- 2007 - İpekli Mendil - Bekçi (Kısa film)
- 2008 - Gölge
- 2009 - Kanımdaki Barut - Selahattin
- 2010 - Hayde Bre - Ev sahibi
- 2010 - Nene Hatun - Akif Paşa
- 2010 - River Styx - Komutan (Kısa film)
- 2012 - Beni de Götür - Dursun
- 2013 - Gitme Baba - Gürhan
- 2014 - Ocak Ayının İki Yüzü - Türk sivil polis
- 2017 - Ayla - Albay Celal
- 2017 - Yeni Başlayanlar İçin Hayatta Kalma Sanatı - Avukat
- 2017 - Ketenpere - Vefa Abi
- 2017 - Martıların Efendisi - Metin
- 2018 - Dört Köşeli Üçgen - Simitçi
- 2018 - Göktaşı - İmam Celal
- 2019 - Çiçero - Yugoslav uşak
- 2019 - Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu - Doktor Yıldırım Erler
- 2020 - Naftalin - Turan (Kısa film)
- 2021 - Yapayalnız (Yapımcı, yönetmen, senarist, oyuncu olarak)
- 2021 - Kafes - Turgut
- 2022 - Düş Peşine
- 2022 - Garip Bülbül Neşet Ertaş - Naci
- 2022 - Kayıp (Kısa film)
Televizyon
- 1987 - Yalnız Efe - Çoban Mehmet
- 1996-1998 - Şaşıfelek Çıkmazı - Mehmet
- 2005 - Eylül - Nasuhi
- 2007 - Fikrimin İnce Gülü - Gökhan
- 2008 - Pars: Narkoterör - Arnavut Temsilcisi
- 2009 - Hesaplaşma - Gölge
- 2010 - Behzat Ç. Bir Ankara Polisiyesi - Hakan Gedik/Tayyar
- 2011 - Ay Tutulması - Rıza
- 2011 - Arka Sokaklar - Hüseyin (6. sezon)
- 2012 - Yalan Dünya (2. sezon)
- 2012 - Uçurum - Ömer Bey
- 2013 - 20 Dakika - Albay Fehmi
- 2013-2014 - Eski Hikâye
- 2014 - Yasak - Dr. Kirkor
- 2015 - Günebakan
- 2016 - Kış Güneşi - İsmail
- 2017 - Bir Deli Sevda - Osman
- 2020 - Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz - Samuel (Konuk oyuncu)
- 2021 - Son Yaz - Boran Yaman (Konuk oyuncu)
- 2021 - Menajerimi Ara - Kendisi (Konuk oyuncu)
- 2023 - Yalı Çapkını - Vahit (Konuk oyuncu)
Ödülleri
- 1984 - Ankara Sanat Kurumu Ödülü
- 1984 - Avni Dilligil Ödülü
- 1995 - ODTÜ Yılın Oyuncusu Ödülü
- 2013 - Zihni Göktay Tiyatro Ödülü
- 2014 - 4. Erkan Yücel Tiyatro Ödülü[7]
- 2022 - 17. Montreal Bağımsız Film Festivali - En İyi Erkek Oyuncu - Kayıp[3]
Kaynakça
- ^ Kızılkaya, Soner. "Yok Olmaya Yüz Tutan Sanat: Meddahlık". amerikaninsesi.com. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ "Kutlama / Festen". tiyatrolar.com.tr. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ a b "Summer 2022 | Montreal Indie Fest" (İngilizce). montrealindependentfilmfestival.com. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ ""Kavuksuz Meddah" MEHMET ESEN". tiyatrom.com. 26 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2007.
- ^ "KİŞİLER: MEHMET ESEN". tiyatronline.com. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ İlter, Süleyman (5 Aralık 2006). "Köyceğiz'den Mavi Kuş geçiyor". hurriyet.com.tr. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ "Erkan Yücel Tiyatro Ödülü bu yıl Uğur Uzunel ve Mehmet Esen'e verildi". haberturk.com. 17 Mart 2014. 23 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
