İçeriğe atla

Mehmet Ali Ayni

Mehmet Ali Ayni
Doğum25 Şubat 1868
Serfiçe
Ölüm30 Kasım 1945
İstanbul
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı
MeslekBürokrat

Mehmet Ali Ayni (d. 25 Şubat 1868 (25 Zilkade 1285) Serfiçe, Manastır - ö. 30 Kasım 1945), Türk bürokrat.

Ailesi aslen Konyalıdır. Serfiçe Sıbyan Mektebi'ne devam etti. 8 yaşlarında iken ailesiyle birlikte önce Selanik'e, ardından İstanbul'a geldi. Bir müddet Çiçekpazarı Rüşdiyesi'ne devam etti. Babasının görevi dolasısıyla Sana, Yemen'e gitti, burada Askeri Rüşdiye'ye devam etti, dışarıdan Fransızca dersleri aldı. 2 sene sonra ailesiyle İstanbul'a döndü, Gülhane Askeri Rüşdiyesi, Mülkiye'nin İdadi kısmı ve yüksek kısmından mezun oldu (1888). Mülkiye'de Edebiyat hocası Recaizade Mahmud Ekrem, tarih hocası Mizancı Murad Bey idi. İstanbul Hukuk Mektebi, Edirne İdadisi (1889), Dedeağaç (1890), Halep (1892), Diyarbakır (1893) da öğretmenlik ve Maarif Müdürlükleri yaptı. Diyarbakır'da Süleyman Nazif'le dost oldu. İstanbul'a dönüşünde (1895) Maarif Nezareti İstatistik Başkatibi oldu. Maariften ayrılarak idareciliğe başladı; Kosova (1897) ve Kastamonu (1899) vilayet mektupçusu oldu. Sinop Sancağı Mutasarrıf vekilliği yaptı (1902). Kastamonu'da görev yaparken Kastamonu Vilayet Matbaası'nı kurdu. 1903-1912 yılları arasında Taiz, Yemen, Ammere, Basra, Karesi (Balıkesir), Lazhiye Mutasarraflığı; Elazığ, Yanya, Arnavutluk, Trabzon valiliği yaptı. Bu son görevinden Talat Paşa'nın emriyle 1913 yılında emekliye sevkedildi. Emrullah Efendi'nin tavsiyesi üzerine Darulfunun Edebiyat Fakultesi Felsefe Müderrisliğine getirildi (1914). Edebiyat Fakultesi Reisi seçildi (1915), bu görevde iken Edebiyat Fakültesi Mecmuası'nı kurdu. Istılahatı İlmiye Encümeni'nde görev aldı ve Felsefe terimlerinin tespitinde büyük emekleri geçti. Bu görevlerine ek olarak Çamlıca Kız Lisesi'nde, Daru'l-Funun Tasavvuf Şubesi'nde ve Medresetu'r-Reşad'da hocalık yaptı. Mürareke'den sonra İttihatcılardan diye Şeyhulislam Mustafa Sabri Efendi tarafından görevine son verildi. 1922 yılında TBMM Hükûmeti tarafından Medresetu'r-Reşad'daki görevine iade edildi. Ankara'ya çağrıldı ve Şeriye ve Evkaf Vekaleti bünyesinde kurulan Telifat ve Tetkikatı İslamiyye üyeliğine getirildi. 1924 e kadar bu görevde kaldı. İstanbul'a döndü. İlahiyat Fakültesi'nde Tasavvuf, Harbiye'de Ahlak, Harp Akademisi'nde Siyasi Tarih okuttu. Türkiye'yi temsilen Uluslararası Felsefe Kongrelerine katıldı. 1935'te ikinci defa emekliğe sevkedildi. 1937 yılında tedavi için gittiği Paris dönüşünde, İstanbul Kütüphaneleri Tasnif Komisyonu Reisliğine getirildi. 75. doğum yıldönümü dolayısıyla 1943 yılında Eminönü Halkevi'nde kendisine bir jubile yapıldı. Geçirdiği ameliyattan kurtulamayarak 29 Kasım da İstanbul'da öldü. Zincirlikuyu Mezarlığına defnedildi.[1][2] Giritli Sırrı Paşa ile Leyla Saz'ın kızı Feride Hanım ile evlenmiştir.[2][3]

Eserleri

  1. Nazari ve Ameli İstatistik, 1890
  2. Huccetu'l-İslam Gazali,
  3. Malumatı Nafiayı Fenniye,
  4. Fakir, N.Meyra'dan,
  5. Küçük Umumi Tarih,
  6. Tarihi Edebi Alem,
  7. Ziraat Dersleri,
  8. Huccetul İslam,
  9. Hükmü Cumhur,
  10. Örfiyatı Siyasiye ve Ahlakıye,
  11. İlim ve Felsefe,
  12. Terbiyeye aid Tatbikat ile birlikte Ruhiyat Dersleri,
  13. Muallimi Sani Farabi,
  14. Şeyhi Ekberi Niçin Severim,
  15. Inkıdat ve Mülahazalar,
  16. Tasavvuf Tarihi,
  17. Felsefe Tarifi,
  18. Ahlak Dersleri,
  19. Hacı Bayramı Veli,
  20. Reybilik, Bedbinlik, la İlahilik nedir?,
  21. Daru'l-Funun Tarihi,
  22. Türk Mantıkçıları,
  23. Ruhul Beyan Müelllifi Bursalı İsmail Hakkı Hakkında Bir Tedkik,
  24. Demokrasi Nedir?,
  25. Her gün Bunu Oku,
  26. Un grand saint de l'Islam: Abd al-Kadir Guilani,
  27. La Quintessence de la philosophie de Ibn Arabi,
  28. Türk Ahlakçıları,
  29. Milliyetcilik,
  30. Türk Azizleri I Bursalı İsmail Hakkı,
  31. Hayat Nedir?

Kaynakça

  1. ^ Kazancıgil, Aykut (Haziran 2019). "Mehmed Ali Aynî". Derin Tarih, 87. s. 12. ISSN 2147-0553. 
  2. ^ a b Arar, İsmail (1991). "AYNİ, Mehmet Ali". TDV İslâm Ansiklopedisi. 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 273-275. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  3. ^ "Leyla Saz". istanbulkadinmuzesi.org. 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ali Canip Yöntem</span> Türk yazar, şair ve siyasetçi

Ali Canip Yöntem, Türk şair, yazar, edebiyat tarihi araştırmacısı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Rıza Tevfik Bölükbaşı</span> Osmanlı-Türk filozof

Rıza Tevfik Bölükbaşı, Türk şair, filozof ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hakkı Paşa</span> 210. Osmanlı sadrazamı

İbrahim Hakkı Paşa V. Mehmed saltanatında 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911 tarihleri arasında bir yıl sekiz ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Erzurumlu Emrah, Türk halk şairi. Anadolu'da üzerinde geçici olarak Sivas ve Kastamonu'da uzun süre kaldığı, Dertli'yi koruyan Alişan Bey'e sığındığı, bir ara Sinop ve İstanbul'a gittiği söylenir. Medrese öğrenimi gördüğü için klasik şiire yönelmiş, Fuzûlî, Baki, Nedim gibi usta bildiklerini örnek almış, Nakşibendilik'in Halidi koluna bağlı olduğu için tasavvuf öğelerini şiirine katmış, koşmalarında Karacaoğlan'ı, kimi zaman da Aşık Ömer ve Gevheri'yi izlemiştir. Aşık geleneğine bağlı kaldığı koşmalarında ustaca bir söyleyişe ulaştığı, yerli zevki dile getirdiği görülür.

İsmail Habip Sevük ya da İsmail Hakkı Sevük, Türk yazar, edebiyat tarihçisi, gazeteci, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Bursalı Mehmed Tahir Bey</span> Türk yazar ve asker (1861- 1925)

Bursalı Mehmed Tahir Bey, Türk yazar, araştırmacı, asker.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Talat Onay</span>

Ahmet Talat Onay, şair, yazar, edebiyat araştırmacısı, halk edebiyatçısı, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Arar</span>

İsmail Hakkı Arar, Siyasetçi, hukukçu.

Darülfünun, Arapça dar ve fünun (fenler) sözcüklerinden türetilmiş, "üniversite" anlamında kullanılan bir sözcüktür. Aynı zamanda 1900 yılında Avrupa üniversiteleri tarzında kurulan Darülfünun-ı Şahane veya İstanbul Darülfünununu ifade eder. Bu kurum 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Uzunçarşılı</span> Türk tarihçi, akademisyen ve politikacı (1888–1977)

İsmail Hakkı Uzunçarşılıoğlu, Türk akademisyen, eğitimci, siyasetçi ve tarihçi. Yaptığı çalışmalarla Osmanlı tarihine önemli katkılarda bulunan isimlerden biri olarak kabul edilir.

Ömer Ferit Kam, yazar, şâir, mütefekkir.

<span class="mw-page-title-main">Vedat Tek</span> Türk mimar (1873–1942)

Mehmet Vedat Tek, Türk mimar. 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınmakta ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın Mimar Kemalettin Bey ile birlikte en önde gelen iki isminden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Sami Paşa</span> Osmanlı bürokrat, şair

Abdurrahman Sami Paşa, bürokrat, şair.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi</span> Ankara Üniversitesine bağlı fakülte

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara Üniversitesi Cebeci Yerleşkesi'nde eğitim ve öğretim veren, Ankara Üniversitesine bağlı bir fakültedir. Osmanlı Devleti döneminde sivil yönetici sınıfını yetiştirme amacıyla açılmış ve Türkiye'de siyaset bilimi ve iktisadın birçok alanında yükseköğrenim sağlayan ilk kurumdur.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Naim Baban</span>

Babanzâde Ahmet Naim (1872-1934), Darülfünun'da görev yapmış müderris ve felsefeci.

İsmail Hikmet Ertaylan Türk edebiyat tarihi araştırmacısı, ordinaryüs profesör, yazar ve öğretmendir. Tevfik Fikret'in yakın çevresinden biriydi. Osmanlı İmparatorluğu'un son dönemlerinde birçok eğitim kurumunda Türkçe ve edebiyat dersleri verdi, Yerli ve yabancı birçok okulda bu derslerin dışında Fransızca dersleri verdi. Bakü Üniversitesi'nde edebiyat fakültesinin dekanlığını yaptı. Türkiye'ye dönünce birçok okul ve konsevatuvarda müdürlük yaptı. 1960 yılında İstanbul Üniversitesi'nden emekli oldu. 1967'de ise hayatını kaybetti. En bilinen eserleri arasında dört ciltlik Türk Edebiyatı Tarihi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Reşad</span> Türk tarihçi, yazar ve öğretmen

Ali Reşad, Türk tarihçi, tarih öğretmeni ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Rüşdiye</span>

Rüşdiye, Mekteb-i Rüşdî, 1839'da ilân edilen Tanzimat Fermanı sonrasında Osmanlı Devleti'nde açılan ortaöğretim kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Cemil Sıdkı ez-Zahavi</span> Kürt düşünür, şair, edip, filozof, yazar ve kadın hakları savunucusu

Cemil Sıtkı el-Zahavi, Irakl'ı Kürt düşünür, şair, edip ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Mahir Efendi</span> Osmanlı eğitimci ve siyasetçi

İsmail Mahir Efendi -, Türk siyasetçi.