İçeriğe atla

Mehmet Şehu

Mehmet Şehu
Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi İkinci Başkanı
Görev süresi
20 Temmuz 1954 - 17 Kasım 1981
Yerine geldiğiEnver Hoca
Yerine gelenAdil Çarçani
Kişisel bilgiler
Doğum 10 Ocak 1913(1913-01-10)
Çorrush, Arnavutluk
Ölüm 17 Aralık 1981 (68 yaşında)
Tiran, Arnavutluk
Partisi Arnavutluk Emek Partisi

Mehmet İsmail Şehu (10 Ocak 1913 - 17 Kasım 1981), 1954 yılından 1981 yılına kadar Arnavutluk'ta Başbakanlık yapan Arnavut komünist. Başarılı askeri taktikleri ile komünist partizanlara liderlik yaparak Marksist düşüncenin Arnavutluk'ta yayılmasını sağlamıştır.[1] Mehmet Şehu, II. Dünya Savaşı sonuna kadar elindeki gücü Enver Hoca ile paylaştı. Resmi Arnavut hükûmeti kaynaklarına göre Mehmet Şehu "ülkenin en tehlikeli düşmanı ve hain" ilan edilmesiyle birlikte ailesi ve akrabalarının yakalanıp mahkûm edilmesinden sonra 17 Aralık 1981'de intihar etti.[2] Bununla birlikte bazı rivayetlere göre Şehu'nun öldürülme emrini veren kişi Enver Hoca'ydı.

İlk dönem

Şehu, güney Arnavutluk'ta bulunan Malkasra ilçesi'nin Çorrush kasabasında doğdu. Sufi Müslüman bir aileden gelmektedir. 1932 yılında Amerikan Kızıl Haç'ı tarafından finanse edilen Tirana Arnavutluk Yüksekokulu'ndan mezun oldu. Uzmanlık alanı ziraat üzerineydi. İtalya, Napoli'de bulunan Nunziatella askeri akademisinden komünizm yanlısı fikirleri yüzünden 1936 yılında uzaklaştırıldı, daha sonra Tirana Zabit Okulu'na giriş hakkı kazandı. Ertesi yıl İspanya İç Savaşında cumhuriyetçilerin tarafında gönüllü olarak savaşmak için okuldan ayrıldı. İspanya Komünist Partisi'ne katıldı ve Dördüncü Tabur, Onikinci Uluslararası Tugay'da komuta kademesine yükseldi. Cumhuriyetçi güçlerin yenilmesinden sonra 1939 yılı başlarında arkadaşlarıyla beraber İspanya'dan geri çekilirken Fransa'da yakalandı ve tutuklandı. Fransız enterne kampında bir süre tutulduktan sonra İtalya enterne kampına nakledildi ve burada İtalya Komünist Partisi'ne katıldı.[1]

İkinci Dünya Savaşı faaliyetleri

1942 yılında Arnavutluk'a döndü, hemen Arnavutluk Komünist Partisi'ne ve Arnavutluk direnişine katıldı. 1943 yılında Komünist Parti'nin Merkez Komitesi'ne aday üye olarak seçildi. 1943 yılında askeri deneyimlerinden dolayı hızlı bir şekilde Birinci Partizan Hücum Tugayı komutanı oldu. Daha sonra Arnavutluk Ulusal Kurtuluş Ordusu Birinci Partizan Hücum Tümen komutanı rütbesine terfi etti. 1944 yılından 1945 yılına kadar Anti-Faşist Ulusal Kurtuluş Konseyi üyesiydi.

İkinci Dünya Savaşı sonrası

1944 Kasım ayında Arnavutluğun Alman güçlerinden arındırılmasından sonra Şehu, Moskovada eğitim gördü ve Genel Kurmay Başkanı oldu. Korgeneral ve orgeneral rütbelerini de taşımıştı.

1948 yılında Merkez Komite ve Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi oldu, 1948 yılından 1953 yılında kadar Merkez Komite sekreteri oldu. 24 Haziran günü Enver Hoca, Savunma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığından ayrılıp Başbakanlığı üstlenmesinden sonra sahip olduğu pozisyonları kaybetti. Büyük ihtimalle Enver Hoca, Şehu'ya çok fazla güç teslim etmek istemiyordu.

1948 yılından 1954 yılına kadar Başbakanlık yardımcılığı ve Uluslararası İlişkiler Bakanlığı görevlerini sürdürdü. 1954 yılında Hoca'dan sonra yeniden Başbakanlık görevini aldı. 1974 yılında Halk Savunma Bakanlığı görevini üstlendi, 1947 yılından ölene kadar Halk Meclisi milletvekili olarak kaldı.

Şehu, Alman işgaline direnişi örgütleyenlerden biri olduğu Partizan Savaşı yıllarında sergilediği şiddet ile ün kazanmış bir askerdi. Bu tavrını savaş sonrası ülke yönetiminde yer aldığı sırada da devam ettirdi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 22. Kongresi'nde (Ekim 1961), Sovyet liderlerinden Anastas Mikoyan, Arnavut Emek Partisi Kongresi'nde konuşan Mehmet Şehu'dan alıntı yapmıştı: "... Liderliğimize herhangi bir açıdan katılmayanların, yüzüne tükürecek, çenesine yumruk atacak ve gerekirse kafasına bir kurşun sıkacağız..."

Son dönem

Şehu, Enver Hoca'nın sağ kolu ve Arnavutluğun en önemli ikincisi kişi olarak biliniyordu. 40 yıl boyunca Hoca'nın arkadaşı ve en yakın yoldaşıydı. Şehu, Çin ve Arnavutluk ilişkilerini geliştirerek Sovyetler Birliği'nden uzaklaşmayı (Aralık 1961) sağlayan kişiydi. Ancak Enver Hoca ile olan ilişkisi, oğlu Amerika Birleşik Devletleri'nde anti-komünist ilişkileri olan bir kadınla evlendiğinde zarar gördü.

1981 yılında Enver Hoca'nın yalnızlık politikasına karşı gelen açıklamalar yaptı ve bunun üzerine Yugoslavya ajanı olmakla suçlandı. 17 Aralık 1981 günü Tiran'daki evinin yatak odasında, kafasından kurşunla vurulmuş şekilde ölü olarak bulundu. Ertesi gün yapılan resmi açıklamaya göre sinir krizi geçirmiş ve intihar etmişti.

Şehu Hoca'nın yalnızlık politikasına karşı, diplomatik ilişkiler kurmak için İtalya, İngiltere ve Almanya gibi bazı Batılı ülkelerle ilişki kurduğu ileri sürüldü. “Halk düşmanı” olarak ilan edildi Tiran yakınlarındaki Ndroq kasabasının yakınlarında boş bir araziye gömüldü. Şehu'nun sadece Yugoslavya ajanı olarak değil, CIA ve KGB için de çalıştığı iddia edildi. Hoca'nın Titocular (1982) isimli kitabında yer alan bazı bölümler Şehu'nun işlediği suçları içermekteydi.[3] Şehu, ölümünün ardından Arnavutluk resmi komünizm tarihinden çıkartıldı.

Şehu'nun dul eşi Fikret ve iki oğlu hiçbir sebep açıklama belirtilmeden tutuklandı farklı bahaneler sunularak hapse konuldu. Bir oğlu cezaevinde intihar etti, karısı Fikret 1988'de yine cezaevinde öldü. Şehu'nun hayatta kalan oğullarından biri daha sonra babasının ölümünün cinayet olduğunu kanıtlamak için bir kampanya başlattı. Komünizmin çöküşünden ve 1991'de hapishaneden serbest bırakılmasından sonra, Mehmet Şehu'nun küçük oğlu Başkim babasının kalıntılarını aramaya başladı. 19 Kasım 2001'de Mehmet Şehu'nun kalıntılarının bulunduğu açıklandı.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b Europe since 1945: an encyclopedia, Volume 1 Author Bernard A. Cook Publisher Taylor & Francis, 2001 ISBN 0-8153-4058-3, ISBN 978-0-8153-4058-4
  2. ^ Albania as dictatorship and democracy: from isolation to the Kosovo War, 1946-1998 Volume 3 of Albania in the Twentieth Century: A History, Owen Pearson Volume 3 of Albania and King Zog, Owen Pearson Author Owen Pearson Edition illustrated Publisher I.B.Tauris, 2006 ISBN 1-84511-105-2, ISBN 978-1-84511-105-2
  3. ^ a b "Remains of Communist leader 'found'". 22 Haziran 2001. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Hoca</span> Komünist eski Arnavutluk lideri

Enver Halil Hoca, Arnavut komünist politikacı. 1941'den 1985'te ölümüne kadar Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri'ydi. Aynı zamanda Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Demokratik Cephesi Başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıydı. 1944'ten 1985'te ölümüne kadar ülkeyi yönetti. Ayrıca 1944'ten 1954'e kadar 22. Arnavutluk Başbakanı ve çeşitli zamanlarda Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin hem dışişleri bakanı hem de savunma bakanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Türkiye ilişkileri</span>

Arnavutluk-Türkiye ilişkileri, Türkiye'nin Arnavutluk'la sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

Yahudilerin Arnavutluk'taki tarihi 1300 yıl öncesine dayanır. Arnavutluk Yahudileri ağırlıklı olarak Sefarad olmakla birlikte modern zamanlarda toplam ülke nüfusuna olan yüzdesi çok düşüktür. Arnavutluk, II. Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin Komünist diktatörü Enver Hoca aralarında Yahudiliğin de bulunduğu bütün dinleri yasaklayıp devlet ateizmini yürürlüğe soktu. Komünizm sonrası bu politikalar kaldırılıp ibadet serbestliği getirildi fakat Yahudilerin çoğunun İsrail'e göç etmesiyle Arnavutluk'taki Yahudi nüfusu azaldı.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Emek Partisi</span> 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’daki tek yasal siyasi parti

Arnavutluk Emek Partisi 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’da yasal tek siyasi parti olarak iktidarda olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Peklin Camii</span> Saat Camii, Abdurrahman Paşa Camii veya kısaca Peklin Camii, Arnavutluk Cumhuriyetinin Peklin kentinde bulunmakta olan tarihi bir Osmanlı camii.

Peklin Camii veya Saat Camii veya Abdurrahman Paşa Camii, Arnavutluk Cumhuriyeti'nin Peklin kentinde bulunmakta olan tarihi bir Osmanlı camii. Camii ilk olarak 1666 ve 1667 yılları arasında Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Büyük bir yangından sonra camii 1830'lu senelerde Câfer Sadık Paşa tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. Mimari olarak başkent Tiran'daki Edhem Bey Camii'ye benzemektedir.

Hacı Hafız Sabri Koçi Arnavut ilahiyatçı ve müftü.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'taki İtalyan himayesi</span>

Arnavutluk'taki İtalyan himayesi; Arnavutluk'ta İtalya Krallığı'nın De jure olarak ülkeyi himaye altına alması olayıdır. Bu durum 23 Haziran 1917 tarihinden 1920 yaz aylarına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Feyzi Bey Alizoti</span> Ocak-Mart 1914 tarihlerinde Arnavutluk başbakanı siyasetçi (1874-1945)

Feyzi Bey Alizoti Osmanlı daha sonraları Arnavut siyasetçi. 22 Ocak ile 7 Mart 1914 tarihleri arasında kısa bir süre Arnavutluk başbakanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Arnavut direnişi</span>

Arnavut direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında komünist hareketinin Mihver Devletler'ine karşı vermiş olduğu mücadeledir. İlk mücadele İtalyanlar'a karşı verildi. İtalyanlar çıkarıldıktan sonra Almanlar geldi. Partizan hareketi Alman kuvvetlerine karşı verdikleri mücadele başarıya ulaştı. Komünistler aynı zamanda işbirlikçilere karşı mücadele vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Adil Çarçani</span>

Adil Çarçani, Enver Hoca tarafından yönetilen komünist rejimde Arnavut bir politikacı. Komünist rejimin çöküşünden hemen önceki yıllarda Arnavutluk hükûmetinin başkan yardımcısı olarak görev yapıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Fraşiri</span> Arnavut siyasetçi

Mehdi bey Fraşiri, Arnavut bir entelektüel ve politikacıydı. İki kez Arnavutluk Başbakanı ve ayrıca ikinci dönem Arnavutluk'un Nazi Almanyası'ndaki kukla hükûmetinin Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Pandeli Evangjeli</span> Arnavut siyasetçi

Pandeli Evangjeli, bir Arnavut siyasetçi ve iki kez Arnavutluk Başbakanı olarak görev yaptı. Arnavutluk hükûmetinin başı olan ilk Ortodoks Hristiyandı.

<span class="mw-page-title-main">Kazım Koculi</span>

Kazım Koculi, 20. yüzyılın başlarında bir Arnavut siyasetçi ve bir günlük Arnavutluk Başbakanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1920 Avlonya Savaşı sırasında Arnavut güçlerin başlıca ordu komutanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Ramiz Alia</span>

Ramiz Tafë Alia, 1985-1991 yılları arasında Arnavutluk'un ikinci ve son komünist lideri ve ülkenin 1982-1992 yılları arasında devlet başkanıdır. Enver Hoca tarafından halefi olarak atandı ve Hoca'nın ölmesinden sonra iktidarı ele geçirdi. 7 Ekim 2011 tarihinde Tiran'da 85 yaşında akciğer hastalığı yüzünden öldü. 1991-1992 yılları arasında Arnavutluk'un ilk Cumhurbaşkanıydı.

Arnavutluk-Sovyetler Birliği ilişkileri, Sovyetler Birliği ile Arnavutluk ve 1944'te ilan edilen Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Krallığı (1943-1944)</span>

Alman Arnavutluk işgali, 1943-1944 yılları arasında II. Dünya Savaşı sırasında meydana geldi. İtalya ile ateşkes ve 8 Eylül 1943'te İtalya ile Müttefikler kuvvetler arasındaki ateşkes öncesinde Arnavutluk, İtalya Krallığı'nın kontrolü altında fiilen bir kişisel birlik içerisindeydi. Ateşkes ve İtalya'nın Mihver Devletleri'den ayrılmasından sonra, Alman askeri kuvvetleri Arnavutluk'a girdi ve Alman işgali altına girerek bağımlı devlet olan Arnavut Krallığı'nı kurdu.

Arnavutluk sığınakları, kilometrekareye ortalama 5.7 sığınak ile her yerde bulunan bir manzaradır. Sığınaklar 1960'lardan 1980'lere kadar Enver Hoca'nın komünist hükümeti sırasında inşa edildi. 1983'e kadar ülke çapında 173.371 beton sığınak inşa edilmiştir. Enver Hoca'nın "sığınak" programı, o zamanlar Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin her köşesinde, dağ geçişlerinden şehir sokaklarına kadar sığınak inşasıyla sonuçlandı. Sığınaklar, Hoca'nın ülkeyi yönettiği yıllarda hiçbir zaman hedeflenen amaçları için kullanılmadılar. Üstelik sığınakları inşa etmenin maliyeti Arnavutluk'un kaynaklarını tüketerek, ülkenin konut sıkıntısı ve kötü yollarla uğraşmak gibi daha acil ihtiyaçlarından alıkoydu. 1990'da komünizmin çöküşünün ardından sığınaklar terk edildi. Bu süreçte sığınakların birçoğu artık terkedilmiş, ancak bazıları konut, kafe, depo, hayvanlar veya evsizler için barınaklar dahil olmak üzere çeşitli amaçlarla yeniden kullanılmıştır. Ayrıca sığınakların birkaçı 1990'larda yaşanan Arnavutluk İç Savaşı'nda kısaca kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nde İslam</span>

Arnavutluk'ta İslam (1945-1991), Arnavutluk Emek Partisi'nin Enver Hoca liderliğinde iktidara geldiği ve Arnavut halkı üzerinde neredeyse tam kontrol sahibi olduğu bir dönemi kapsamaktadır. Komünist hükûmet, üniter Arnavut kimliğini elde etme arayışında Arnavut milliyetçiliği aracılığıyla komünist partiye sosyal, kültürel ve dini bağlılıkları yeniden düzenleyerek Arnavut toplumunu kökten revize etmeye çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Sırbistan ilişkileri</span>

Arnavutluk ve Sırbistan arasındaki ilişkiler, bir dizi tarihi ve siyasi olay nedeniyle karmaşık ve büyük ölçüde düşmanca olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta sosyalizmin çöküşü</span>

Arnavutluk'ta sosyalizmin çöküşü, Avrupa'da Sovyetler Birliği dışında gerçekleşen son olay, Aralık 1990'da başkent Tiran'daki öğrenci gösterileriyle başladı, ancak aynı yılın Ocak ayında İşkodra ve Kavaja gibi diğer şehirlerde de protestolar başlamıştı Arnavutluk Komünist Emek Partisi Merkez Komitesi 11 Aralık'ta siyasi çoğulculuğa izin verdi ve ertesi gün en büyük muhalefet partisi Demokrat Parti kuruldu. Mart 1991 seçimleri İşçi Partisi'ni iktidarda bıraktı, ancak genel grev ve kentsel muhalefet, komünist olmayanları da içeren bir istikrar hükûmetinin kurulmasına yol açtı. Arnavutluk'un eski komünistleri, Mart 1992'de ekonomik çöküş ve toplumsal huzursuzlukların ortasında yapılan seçimlerde bozguna uğradı. Demokrat Parti sandalyelerin çoğunu kazandı ve parti başkanı Sali Berişa cumhurbaşkanı oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.