İçeriğe atla

Mehmed Džemaludin Čaušević

Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević
4. Reisu-l-uleması
Görev süresi
1914-1930
Yerine geldiğiSulejman Šarac
Yerine gelenIbrahim Maglajlić
Kişisel bilgiler
Doğum Mehmed Džemaludin Čaušević
1870
Arapuša, Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 28 Mart 1938 (67 yaşında)
Saraybosna, Yugoslavya Krallığı Yugoslavya Krallığı
Bitirdiği okul Mekteb-i Hukuk
Mesleği Din adamı, Yazar
Dini İslam

Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević (Bosna Osmanlı alfabesi: مُحَمَّدٌ جَمَالُ‌الدِّينِ أف. چاۆشه‌وٖىݘ); (Kiril: Мехмед Џемалудин еф. Чаушевић; 28 Aralık 1870 - 28 Mart 1938), Bosnalı bir din adamı, 4. Bosna Hersek İslam Birliği Reisu-l-uleması.

Hayatı

28 Aralık 1870'te Bosna-Hersek'teki Arapuša köyünde doğdu. İlkokulda iken babası Ali Efendi'den Arapça öğrenmeye başladı ve dini ilimlerle ilgili dersler aldı. Ardından Bihaç Medresesi'ne dört yıl devam etti. On yedi yaşında iken İstanbul'a gitti. Burada önce Tokatlı Salih Efendi'nin, onun vefatı üzerine Hasan Hüsnü Efendi'nin derslerine girdi ve 1901 yılında ikinci hocasından icazet aldı. 1898'de Mekteb-i Nüvvâb'a kaydını yaptırdıysa da bir yıl sonra hocası Manastırlı İsmâil Hakkı'nın teşvikiyle Mekteb-i Hukuk'a geçti ve 1903'te buradan mezun oldu. Öğrenciliği esnasında Anadolu, Hicaz, Yemen, Mısır ve Makedonya'ya gitti, çeşitli görevlerde bulundu. Üç ay kaldığı Mısır'da Muhammed Abduh ile görüştü, derslerine katıldı. İstanbul'da çıkan Tasvîr-i Efkâr ve Tercümân-ı Hakîkat gazetelerinde yazıları neşredildi ve muhabirlik yaptı.[1]

Mekteb-i Hukuk'tan mezun olunca İstanbul'da kendisine bazı görevler teklif edildiyse de Saraybosna'ya döndü ve Eylül 1903'te Velika Gimnazija adlı lisede Arapça hocası olarak göreve başladı. 1905'te görevinden ayrıldı ve Ulemâ Meclisi üyeliğine tayin edildi. Bu görevi sırasında Bosna'yı dolaşarak dinî eğitim ve öğretim konusunda köklü reformların yapılması yönünde görüşler ortaya koydu, ders programlarında değişikliklere vesile oldu. Çabaları sonunda 1909'da Bosna-Hersek'teki müslümanlar din ve eğitim özerkliği statüsü elde edince kendisi büyük itibar kazandı.[1]

Şubat 1910'da Saraybosna'daki Şeriat Kadılık Okulu'na hoca tayin edildi. Temmuz 1912'de bu okulun müdürlüğüne Osman Nuri Hadžić'in getirilmesine tepki göstererek görevinden istifa etti. Bazı görevler için İstanbul'a davet edilmesine rağmen kitaplarını satarak geçimini sağlamaya çalıştı. Bosna Reisu-l-uleması Hafız Sulejman Šarac 1913'te vazifesinden ayrılınca Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević hocalardan oluşan bir kurul tarafından bu makama aday gösterildiyse de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu onaylamadığı için Bosna hükûmeti tarafından karar iptal edildi. Ancak kurulun ikinci toplantısında tekrar seçildi ve kamuoyunun da baskısıyla Bosna hükûmeti adaylığını tanıdı. 27 Ekim 1913 tarihinde Avusturya-Macaristan kralının fermanıyla Bosna-Hersek müslümanlarının reisu-l-uleması olarak tayin edildi. Halife tarafından verilen Haremeyn-i muhteremeyn ödülüyle birlikte meşihat kendisine menşur gönderdi ve 26 Mart 1914'te görevine başladı.[1]

I. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan Krallık Yugoslavyası sınırları içerisinde Üsküp Ulemâ Meclisi, Bosna Hersek İslam Birliği'ya bağlandı. 1929'da Yugoslavya Adalet bakanının sunduğu İslam din birliği kanun teklifiyle Bosna-Hersek'teki müslümanların din ve eğitim özerkliği statüsünün kaldırılması istendi. Bu doğrultuda Belgrad hükûmeti tarafından kendisine Yugoslavya müslümanlarının reisu-l-uleması makamı yeniden önerilmesine rağmen bu kanun teklifine karşı çıkarak Nisan 1930'da istifa etti, bir ay sonra da emekli oldu. 28 Mart 1938'de Saraybosna'da vefat etti ve Gazi Hüsrev Bey Camii avlusuna defnedildi.[1]

Reformcu

Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević'in Saraybosna’daki anıt mezarı

Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević'in Bosna-Hersek'te eğitim alanında gerçekleştirdiği reform çerçevesinde Kur’an kurslarında Türkçe yerine Boşnakça öğrenimi başlatılmış, ayrıca Boşnakça için Arap harfleriyle yeni bir alfabe hazırlanıp bazı eserlerin yayımlanması sağlanmıştır. Önceleri kabul görmemesine rağmen kısa sürede halk arasında yaygınlık kazanan bu alfabe özellikle onun karşıtları arasında Matufovica olarak tanınmıştır. Yedinci yayım yılında Behar dergisinin başyazarlığına getirilen Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević bu vesileyle alfabe hakkındaki fikirlerini savunmuş, ulemânın tepkisine rağmen dârülmuallimîn mezunları ve genç nesil tarafından desteklenmiştir. 1907 yılında bu alfabeyi kullanarak Tarîk adlı bir dergi çıkarmaya başlamıştır. Onun teşvikiyle 1909'da kurulan Bosna-Hersek İmamlar ve Muallimler Birliği'nin Muallim dergisi de bu alfabe ile yayımlanmıştır. Ancak birlik, 1912'de Mehmed Džemaludin Čaušević başkanlığında faaliyete başlayan Bosna-Hersek İlmiye Kuruluşu'na bağlanınca kurumun önce Misbah, ardından Jeni Misbah adıyla çıkardığı iki dergiden sonuncusunda Latin ve Kiril harfleri de kullanılmıştır. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Saraybosna'da Okružna Medresa'nın açılmasına vesile olan Mehmed Džemaludin Čaušević, bunun ardından fakülte seviyesine çıkarılması kararlaştırılan Kadılık Yüksek Okulu'na öğrenci yetiştirmek için Šerijatska Gimnazija adlı lisenin açılmasını gerçekleştirmiştir.[2]

Eserleri

  • Ilmihal (Osnovi islamske vjere) (Saraybosna, 1325)
  • Mekteb (Saraybosna, 1907)
  • Vazovi (Saraybosna, 1909)
  • Tarihî Islam (Kratka Istorija Islama)
  • Dedini Menakibi (Mostar, 1914)
  • Islamski velikani (Saraybosna, 1914)
  • Kur’ân-ı Kerîm'in Boşnakça'ya çevirisi olan eser Hâfız Muhammed Pandžo ile birlikte hazırlanmıştır (Saraybosna, 1937)

Arapça ve Türkçe de bilen Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević Saraybosna'da çıkan Gajret, Tarik, Muallim, Behar, Novi Behar, Misbah, Jeni Misbah, Glasnik IVZ gibi dergi ve yıllıklarda birçok makale yazmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Mehmed Džemaludin Čaušević: Reformator koji je bošnjake vodio naprijed". akos.ba. 5 Ağustos 2017. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016. 
  2. ^ "Bošnjački velikani: Reis Mehmed Džemaludin Čaušević". cazin.net. 5 Ağustos 2017. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Mehmed Džemaludin Čaušević ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Hükûmet görevi
Önce gelen:
Sulejman Šarac		Reisu-l-ulema
1914 - 1930 		Sonra gelen:
Ibrahim Maglajlić

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aliya İzzetbegoviç</span> Bosna-Hersekin ilk cumhurbaşkanı

Aliya İzzetbegoviç, 1992'de yeni bağımsızlığını kazanan Bosna-Hersek cumhurbaşkanlığı konseyinin ilk başkanı olan Boşnak siyasetçi, avukat, İslam filozofu ve yazardı. 1996 yılına kadar bu görevi yürüttükten sonra 2000 yılına kadar görev yapan Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı üyesi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Gradačac</span>

Gradaçaç, Bosna-Hersek'in Bosna-Hersek Federasyonu'nda Tuzla Kantonu'na bağlı bir belediyedir.

Muhammed Tayyib Okiç, Bosnalı hadis profesörü.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Hersek İslam Birliği</span>

Bosna Hersek İslam Birliği Bosna-Hersek'teki Müslümanların dini bir kuruluşudur. Ayrıca Balkanlar'daki, özellikle Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, Karadağ, Macaristan ve Boşnak diasporasındaki Müslümanların en yüksek temsilci organı olarak kabul edilmektedir.

Mustafa Hilmi Efendi Hadžiomerović, Bosnalı bir din adamı, 1. Bosna Hersek İslam Birliği Reisu-l-uleması.

<span class="mw-page-title-main">Husein Kavazović</span> 13 Reisül-ulema

Husein Efendi Kavazović, Bosnalı din adamı ve alîm, 13. Bosna Hersek İslam Birliği Reîsü'l-uleması.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Cerić</span> Boşnak imam

Mustafa Efendi Cerić, Bosna Hersek İslam Birliği Reîsü'l-uleması olarak görev yapan ve şu anda Dünya Boşnaklar Kongresi başkanı olan bir Boşnak imamıdır. Ayrıca 2014 genel seçiminde Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Boşnak bir üyesine aday oldu.

<span class="mw-page-title-main">Fehim Spaho</span> 6 Reîsül-ulema

Fehim Efendi Spaho, Bosnalı bir din adamı, Yugoslavya Reisu-l-uleması. Onun küçük kardeşi siyasetçi Mehmed Spaho oldu.

Haci Hafız Sulejman Efendi Šarac, Bosnalı din adamı ve alîm, 3. Bosna Hersek İslam Birliği Reisu-l-uleması.

Sulejman Efendi Kemura, Bosnalı bir din adamı, Yugoslavya Reîsü'l-uleması.

Mehmed Teufik Efendi Azabagić, Bosnalı bir din adamı, 2. Bosna Hersek İslam Birliği Reisu-l-uleması.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek'te İslam</span>

İslam, Bosna-Hersek'teki en yaygın dindir. Osmanlı İmparatorluğu'nun Bosna-Hersek fetihleri sonucu 15. ve 16. yüzyıllarda yerel nüfus İslam ile tanıştı. Müslümanlar, Bosna-Hersek'teki en büyük dini topluluktur (%51), diğer iki büyük grup, hepsi Bosnalı Sırplar olarak tanımlanan Doğu Ortodoks Hristiyanları (%31) ve neredeyse tamamı Bosnalı Hırvatlar olarak tanımlanan Katolikler'dir (%15).

<span class="mw-page-title-main">Reîsü'l-ulema</span> Vikimedya liste maddesi

Reîsü'l-ulema, Bosna Hersek İslam Birliği başkanına verilen unvan.

Ibrahim Efendi Fejić, Bosnalı din adamı ve alîm, Yugoslavya Reisu-l-uleması.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri</span> Bosna Hersek ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki siyasi ilişkiler

Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri, Bosna-Hersek ile Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkileri ifade eder. Bosna-Hersek bir güneydoğu Avrupa ülkesi iken, Türkiye İstanbul çevresindeki Balkan yarımadasında küçük bir Avrupa kesimi olan bir Küçük Asya ülkesidir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Ağustos 1992'de başladı. Bosna-Hersek'in Ankara ve İzmir'de iki elçilik misyonu ve İstanbul'da bir konsolosluk misyonu varken, Türkiye'nin Saraybosna’da bir elçilik ve Mostar’da bir konsolosluk misyonu var.

Besim Korkut, Bosnalı yazar, ilahiyatçı ve İslam alimi. Kur'an'ı Boşnakça diline çeviren yazar.

Jakub Efendi Selimoski, din adamı ve alîm, Yugoslavya Reîsü'l-uleması.

Hafîz Husein Efendi Mujić, din adamı ve alîm, Yugoslavya Reîsü'l-uleması.

Naim Efendi Hadžiabdić, din adamı ve alîm, Yugoslavya Reîsü'l-uleması.

Hafîz Ibrahim Efendi Maglajlić, din adamı ve alîm, Yugoslavya Reisu-l-uleması.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.