İçeriğe atla

Mehmed Ali Kâğıtçı

Mehmed Ali Kâğıtçı
Doğum1899
Heybeliada, İstanbul
Ölüm1 Ekim 1982 (83 yaşında)
Heybeliada, İstanbul
MeslekKimyager, Kağıt Mühendisi, Bürokrat
Sümerbank Selüloz ve Kağıt Fabrikası'nın yöneticileri, Fabrika Müdürü M. A. Kağıtçı ile birlikte
Mehmed Ali KAĞITÇI'nın İhtira Beratı
Mehmed Ali KAĞITÇI'ya altın şeref yüzüğü takdimi
SEKA'da ilk Üretilen İlk Kağıt ve Mehmed Ali Kağıtçı-18.04.1936

Mehmed Ali Kâğıtçı (1899, Heybeliada - 1 Ekim 1982, Heybeliada), Türk kimyager ve kâğıt mühendisi.

Türkiye'de ulusal selüloz ve kâğıt sanayisinin kurulmasındaki önderlik ve öncülük rolü üstlendi ve Türk kâğıt sanayisinin kurucusu oldu. Türkiye'de kâğıt, karton, ambalaj kağıdı, gazete kağıdı ve sigara kağıdı üretecek ilk fabrikanın 1934 yılında başlayan kuruluş çalışmalarını yürüttü. Sümerbank Kâğıt ve Karton Fabrikası'nı 1941 yılına kadar yönetti.

Hayatı

1899 yılında İstanbul Heybeliada'da doğdu. Babası emekli Deniz Binbaşısı Ahmet Bey, annesi Rukiye Hanım'dır. İlköğrenimini Heybeliada Mekteb-i İptidaisi'nde, orta öğrenimini İstanbul Sultanisi'nde tamamladı. 1922 yılında İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi'nden mezun olarak kimyager oldu. Kimyagerlik diplomasının yanı sıra "madeniyat" (mineraloji) ve "riyaziyyat-ı umumiye" (genel matematik) sertifikalarını aldı. 1922-1923 eğitim-öğretim yılında İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi Kimya Enstitüsü'nde sınaî ve hayatî kimya asistanlığına tayin edildi.

1925 yılı sonlarında çalıştığı kurumun izniyle kâğıtçılık öğrenimi görmek üzere Almanya'ya gitti. Almanya'da Hannoversche Papierfabriken Alfeld-Gronau Fiması'nın selüloz ve kâğıt fabrikalarında çalıştı. 1926 yılında Fransa'ya giderek Papeteries de France'in selüloz, mihaniki hamur, kâğıt ve karton fabrikalarında işçi olarak çalıştı. Lyon'da filigran tekniğini, Metz'de kâğıt hamuru çökeltme tekniklerini, kaynağından ve uygulayarak öğrendikten[1] sonra Grenoble Üniversitesi Grenoble Üniversitesi Fen Fakültesi'ne bağlı Kağıtçılık Enstitüsü'ne kaydoldu. Enstitüdeki eğitimini 1927 yılında birincilikle tamamlayan Mehmed Ali Bey, "Kağıt Mühendisi" unvanını alarak Türkiye'ye döndü.[2][3]

Türkiye'de ulusal bir kağıt sanayiinin kurulması gerektiği ve bunun başarılması için her türlü olanağın bulunduğu tezini savunmak üzere başta Vakit gazetesi olmak üzere çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı; Darülfünun ve Türk Ocağı'nda konferanslar verdi. Yazılarından bir kısmını 1928 yılında yayınladığı "Selüloz ve Kâğıt: Selüloz Sanayiinde Müstehlik Değil Müstahsil Olmalıyız'" adlı kitapçıkta topladı.[2]

1927-1934 yılları arasında Harp Akademisi Kumandanlığı Yüksek Levazım Mektebi'nde "Fabrikacılık Muallimliği”; Ticaret Lisesi'nde "Kimya Muallimliği"; İstanbul Mıntıkası Sanayi Müfettişliği; "Tahlilat-ı Ticariye Laboratuvarı Mütehassıslığı" görevlerinde bulundu. Bir yandan bu görevlerde çalışırken bir yandan da ulusal kağıt sanayiinin kurulması için çalışan Kağıtçı, bu konuda kendisinden görüş ve bilgi isteyen kişi ya da kuruluşlara her türlü yardımı sağlıyordu. Bu kapsamda 1929 yılında İktisat Vekaleti'nin isteği üzerine kağıt sanayii hakkında bir rapor hazırladı. 1932 yılında ise İş Bankası'nın kurmayı düşündüğü kağıt fabrikasının şartnamesini hazırladı.[2]

Dönemin İş Bankası Genel Müdürü Celal Bayar'la yaptığı görüşme sonunda kâğıt fabrikasının kurulmasına karar verildi. Selüloz ve kağıt sanayiinin, Birinci Sanayi Planı çerçevesinde ve Sümerbank eliyle doğrudan devletçe kurulmasına karar verildikten sonra 1 Mart 1934 tarihinde kuruluş çalışmalarını yönetmek üzere Sümerbank Umum Müdürlüğü'nde göreve başladı. Türkiye'de kâğıt, karton, ambalaj kağıdı, gazete kağıdı ve sigara kağıdı üretecek bir fabrikanın projeleri Mehmed Ali Kağıtçı'nın yönetiminde hazırlandı. İzmit Sümerbank Selüloz ve Kağıt Fabrikası'nın temeli 14 Ağustos 1934 tarihinde atıldı. Soyadı Kanunu çıktığında "Kağıtçı" soyadını alan Mehmed Ali Bey, fabrikanın tesisi için kuruluş hazırlıklarını yürüttü.[2] 1936 yılında üretime başlayan fabrikanın müdürlüğüne getirildi.[4] Kurucu müdürlüğünü yaptığı fabrikada 18 Nisan 1936 tarihinde ilk defa kâğıt üretimi yapıldı.

1938 yılı sonuna kadar Sümerbank Kâğıt ve Karton Fabrikası'nın kurucu müdürlüğünü yürüten Mehmed Ali Kağıtçı, 1938 yılı sonunda Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesi adını alan kuruluşun müdürlüğüne 1 Ocak 1939 tarihinde atandı. Fabrikanın kuruluşu sırasında ve işletmeye alındıktan sonra reçine kusan selülozların kullanılması ve şap yerine sülfürik asit tutkallarının yapılması gibi selüloz ve kağıt sanayii için önemli buluşlar yaptı ve bu buluşlarının "ihtira beratı"nı aldı.[2]

31 Mart 1941 tarihinde Müessese Müdürlüğü görevinden alınarak, Sümerbank İdare Meclisi'nin 27 Mart 1941 tarihinde ihdas etmiş olduğu "Fen Müşavirliği" görevine atandı. Bu yeni görevini sürdürdüğü sırada, Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesi Müdürlüğü'nden aldığı 20 Haziran 1941 tarihli bir yazı ile Müessese'deki görevine, Sümerbank İdare Meclisi'nin 11 Haziran 1941 tarihli kararı uyarınca son verildiği bildirildi.[2]

Bu tarihten itibaren Mehmed Ali Kâğıtçı'nın bir daha, kurmuş ve geliştirmiş olduğu Sümerbank Selüloz ve Kâğıt Sanayii Müessesesi ile (Kağıtspor Kulübü Başkanlığını 1952 yılına kadar sürdürmek dışında) resmî herhangi bir ilişkisi olmadı. Bununla birlikte, selüloz ve kâğıt sanayii ile ilgisini hayatının son gününe kadar sürdürdü. Pek çok kitap ve makale yayınladı, uluslararası selüloz ve sanayii kuruluşlarında yıllarca Türkiye'yi temsil etti; bilimsel toplantılara katıldı, bildiriler sundu ve uluslararası platformlarda Türkiye selüloz ve kâğıt sanayii dendiğinde akla gelen ilk isim olma özelliğini korudu. Birçok ulusal ve uluslararası bilimsel derneğin üyeliğinde bulundu. Her fırsatta ulusal selüloz ve kâğıt sanayiimize ilişkin görüşlerini açıkladı, her düzeydeki yetkiliye görüş ve önerilerini iletti, uyarılarını yaptı. Yalnızca kâğıt sanayii ile ilgili olarak değil, çini sanayiinden beslenme sorunlarına, afyon konusundan çöp sorununa kadar çok değişik konularda ülkenin ve çevresinin sorunlarıyla ilgilendi, araştırmalar ve yayınlar yaptı.[2]

Mehmed Ali Kâğıtçı, yaptığı yayınlar ve çalışmalar nedeniyle ulusal ve uluslararası birçok ödüle layık görüldü. 3 Temmuz 1963 tarihinde, selüloz ve kâğıtçılık üzerine çalışmaları nedeniyle uluslararası bir kuruluş olan "Selüloz ve Kağıt Kimyager ve Mühendisleri Birliği"nin (Zellcheming) 2-5 Temmuz 1963 tarihlerinde Almanya Baden-Baden’de toplanan Genel Kurulu'nda, Kağıt Tarihi Araştırma Enstitüsü'nün geleneksel Altın Şeref Yüzüğü ve beratının altıncısı Mehmed Ali Kâğıtçı'ya törenle takdim edildi.[5]

Sümerbank Selüloz Sanayii Müesesesi’ndeki görevi sona erdikten sonra, 1942 yılında, İstanbul Belediyesi Kimyahanesi Müdürlüğü'ne getirildi. Bu kurumun İstanbul Hıfzıssıhha Enstitüsü’ne dönüşmesinden sonra da Müdürlüğünü yaptı.[2] 1945 yılından itibaren İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi'nde "Kağıtçılık" dersleri vermeye başladı. 1964 yılında yaş haddinden emekliye ayrıldı. Emekliliğinde de araştırmalarını sürdürdü ve çeşitli yayınlar hazırladı. 1 Ekim 1982'de emekliliğini geçirdiği Heybeliada' da vefat etti.[3]

Eserleri

Mehmet Ali Kâğıtçı'nın Heybeliada Mezarlığı'nda yer alan kabri, İstanbul
  • Kimya-yı Sınaî Laboratuvar Kitabı (1925)
  • Fabrikacılık ve Sanayi Notları (1928)
  • Selüloz ve Kâğıt: Selüloz Sanayiinde Müstehlik Değil Müstahsil Olmalıyız (1928)
  • Kanda Glikoz (1930)
  • PH Hamızlık ve Kalevilik Kuvveti (1931)
  • Kâğıtçılık Tarihçesi (1936)
  • Atom ve Dünya (1945)
  • CHP İstanbul İl Kongresine Sunulan Rapor (1949)
  • Besin Kılavuzu (1959)
  • İktisadi Kalkınmamız ve Tabii Servet Kaynaklarımız (1952)
  • Kâğıtçılığımız ve Engelleri (1964)
  • Modern Kâğıt İmalinin 30. Yıldönümünde Hatırladıklarım ve Düşündüklerim (1966)
  • Uluslararası Kâğıtçılık Kongresi: Bir Geziden Anılar (1968)
  • Historique de l'industrie Papetiere en Turquie (1976),
  • Historical Study of Paper Industry in Turkey (1976)
  • Kâğıtçılığımız (1977)
  • Yurdumuza Has Cevher Afyon Mahsulümüzü Kurtarma Savaşımız (1977)
  • Yazma (1978)[2]

Galeri

  • Ödül Töreninde Mehmed Ali KAĞITÇI'nın kullandığı yaka kartı
    Ödül Töreninde Mehmed Ali KAĞITÇI'nın kullandığı yaka kartı
  • SEKA Postası'nda şeref yüzüğü haberi
    SEKA Postası'nda şeref yüzüğü haberi
  • Mehmed Ali KAĞITÇI Almanya'da çalıştığı yıllar
    Mehmed Ali KAĞITÇI Almanya'da çalıştığı yıllar

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Mehmet Ali Kâğıtçı". İnovatif Kimya Dergisi, Sayı 1, Ağustos 2013. 29 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021. 
  2. ^ a b c d e f g h i Uygur KOCABAŞOĞLU, Aydan BULUTGİL, Fahrettin ÇİLOĞLU, İlker Evrim BİNBAŞ, Nesim ŞEKER (Aralık 1996). SEKA Tarihi: Türk Selüloz ve Kağıt Fabrikalarının Tarihsel Gelişimi. SEKA Genel Müdürlüğü Yayınları. s. 141-143. ISBN 97595489-0-9. 
  3. ^ a b "Kağıdın Tarihçesi, Türkiye Selüloz Kağıt ve Mamulleri İşçileri Sendikası". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015. 
  4. ^ "Mühendis ve Makina Cilt : 48 Sayı: 571, TMMOB Makine Mühendisleri Odası" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2015. 
  5. ^ SEKA Postası Gazetesi. SEKA Genel Müdürlüğü. 15 Ağustos 1963. s. 8. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kocaeli</span> Türkiyenin Marmara Bölgesinde yer alan il

Kocaeli, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık onuncu şehridir. Şehir, ülkenin en önemli sanayi ve ticaret kentlerinden biridir. Kocaeli; SEGE-2011 sıralamasına göre İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa'dan sonra en gelişmiş şehirdir. 2023 sonu itibarıyla 2.102.907 kişilik nüfusa sahiptir. Nüfus bakımından İstanbul ve Bursa'dan sonra Marmara Bölgesi'nin üçüncü büyük ilidir. Adını 1320 yılında İzmit yöresini fetheden Akça Koca'dan almaktadır. İstanbul, Bursa, Sakarya, Yalova illeriyle komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Kardemir</span> Karabük ilinde bulunan demir-çelik işletmesi ve Türkiyenin ilk ağır sanayi fabrikası

Karabük Demir-Çelik Fabrikaları veya kısaca Kardemir, Karabük ilinde bulunan demir-çelik fabrikası. Türkiye'nin ilk ağır sanayi fabrikası olan Kardemir'in temelleri 3 Nisan 1937'de Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatı ile dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından atılmıştır.

Kemal Unakıtan,, Türk siyasetçi ve ekonomist. 2002 ve 2008 yılları arasında Abdullah Gül ve Recep Tayyip Erdoğan tarafından kurulan hükûmetlerde maliye bakanı olarak görev yaptı.2002 ve 2007 Türkiye genel seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde yer aldı. 12 Ekim 2016 tarihinde 70 yaşında öldü.

<span class="mw-page-title-main">Halil Ethem Eldem</span>

Halil Ethem Eldem, Sadrazam İbrahim Ethem Paşa'nın oğlu, Osman Hamdi Bey'in küçük kardeşidir.

Ali Coşkun 58. ve 59. Hükümet'te Sanayi ve Ticaret Bakanı, TBMM 22. Dönem AK Parti İstanbul milletvekili olarak görev yaptı. Öncesinde, 21. Dönem'de FP'den ve 20. Dönem'de ANAP'tan İstanbul milletvekili seçilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Kâğıt</span> Hamur durumuna getirilmiş türlü bitkisel maddelerden yapılan, yazı yazmaya, baskı yapmaya, bir şey sarmaya yarayan kuru, ince yaprak

Kâğıt, çoğunlukla yazma işlemlerinde kullanılan, üzerine baskı ya da çizim yapılabilen veya ambalaj amacıyla kullanılan ince malzemedir.

Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi (TÜDEMSAŞ), 1939 yılında Sivas'ta kurulmuş, esas işi yük vagonu üretimi ve tamiri olan TCDD'ye bağlı bir şirkettir. Sivas şehir merkezinde bulunan TÜDEMSAŞ, içerisinde 4 fabrikasının bulunduğu büyük bir kampüsü vardır; vagon üretim, vagon onarım, talaşlı imalat ve dökümhane.

<span class="mw-page-title-main">Sümerbank</span> 1933 yılında kurulmuş, ticari nitelikte mal üreten firma ve banka

Sümerbank, özel bütçenin temelini oluşturan katma bütçeli idare uygulamasının başladığı 1933 yılında kurulmuş, ticari nitelikte mal üreten kuruluş. Tekstil sanayisi ile aynı anda banka konumunda.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Özalp</span>

Hüseyin Özalp, Türk siyasetçi ve bürokrat.

Şahabettin Şefkati Kocatopçu, Türk iş insanı, siyasetçi ve mühendis. 24., 25. ve 44. Türkiye hükûmetlerinde Sanayi Bakanı olarak görev yapmış, 1985 ile 1986 yılları arasında TÜSİAD başkanlığını yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">SEKA</span>

SEKA, Türkiye'de kâğıt sanayiinde yatırım ve planlamalar yapan kamu kuruluşudur. 1998 yılında özelleştirme kapsamına alınıp anonim şirkete dönüştürüldü. Kuruluş, 2005 yılında Sümer Holding ile birleştirilerek kapatıldı.

Mehmet Refik Fenmen, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Sümer Holding</span>

Sümer Holding AŞ, Türkiye’de faaliyet gösteren holding kuruluşu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu</span>

20 Aralık 1962 yılında kurulan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türk işverenlerini yurt içi ve yurt dışında endüstriyel ilişkiler alanında temsil etme yetkisi olan tek üst kuruluştur. Genel Merkezi Ankara’da olan TİSK’in çatısı altında kamu hizmeti dahil, ekonomi ve sanayinin çeşitli sektörlerinde faaliyet gösteren 21 üye işveren sendikası bulunur. Türkiye ekonomisinde üretim, endüstriyel ilişkiler, rekabetçilik, verimlilik, kayıtlı istihdam, toplu iş sözleşmeleri, dış ticaret alanları TİSK’in başlıca çalışma konularıdır. Çalışma yaşamına ilişkin asgari ücret, sosyal diyalog, çalışma barışı gibi ülkenin siyaset üstü olan konularında toplumsal düzenin oluşmasına katkı sağlamayı amaçlar. TİSK, ulusal düzeyde sosyal taraf olarak üçlü temsil esasının geçerli olduğu tüm platformlarda, işveren kesimlerini temsil eder. 9 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sanayi</span> Türkiye ekonomisinin sektörlerinden biri

Türkiye'de sanayi günümüzde GSYİH'nın %27'sini, ihracatın yaklaşık %93'ünü oluşturmaktadır. Sanayinin Osmanlı'nın son zamanlarında temelleri atılmış, bu günlere kadar gelişerek devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk savunma sanayii</span> Türkiyenin savunma sanayisine genel bakış

Türk savunma sanayii, Türkiye'nin askeri ihtiyaçlarını karşılamak ve savunma yeteneklerini geliştirmek amacıyla ülkenin kendi sınırları içinde üretim, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerini yürüten bir sektördür. Bu sanayi; askeri araçlar, silah sistemleri, iletişim teknolojileri, siber güvenlik ve diğer savunma alanlarındaki ürün ve hizmetleri kapsar. Türk savunma sanayiinin büyümesi, yerli üretimi teşvik etme ve dışa bağımlılığı azaltma hedefleri doğrultusunda stratejik bir öneme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">SEKA Kâğıt Müzesi</span>

SEKA Kağıt Müzesi veya SEKA Mehmed Ali Kağıtçı Müzesi, Türkiye'nin Kocaeli ilinde bulunan bir sanayi mirası müzesidir. Türkiye'nin en büyük endüstriyel mirasının müzeye dönüşüm projesidir. 6 Kasım 2016 tarihinde ziyarete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Beykoz Kundura</span>

Beykoz Kundura, iki yüz yılı aşkın tarihiyle Türkiye’nin en önemli endüstriyel kültür mirası alanlarından biridir. İstanbul Boğazı’nın en ihtişamlı noktalarından biri olan Beykoz mevkiinde eski fabrika alanında 183 dönüm arazide kurulu kompleks, 2005 yılından bu yana hem profesyonel bir mekân kiralama işletmesi ve film platosu olarak faaliyet gösteriyor hem de yenilikçi disiplinlerarası kültürel üretimlere ev sahipliği yapıyor.

Adem Ali Sarıoğlu, Türk siyasetçi ve kimya mühendisi.

Kemal Doğan Sungun,, Türk siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.