Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Kuzeybatı İran koluna bağlı bir dildir. Zazalar tarafından Türkiye'nin doğusunda Bingöl, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Sivas ve Tunceli; güneydoğusunda Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa ile Muş'un Varto ilçesi ve Bitlis'in batısında Mutki ilçesi civarındaki köylerde yoğunlukla konuşulur. Zazacaya gramer, genetik, dil bilimi ve söz varlığı açısından en yakın diller Hazar Denizi kıyılarında konuşulan Talışça, Tatça, Gilekçe, Simnanca, Sengserce ve Mazenderancadır.
Zazalar, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil olan Zazaca konuşup Türkiye'nin çoğunlukla Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan ve Tunceli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa illerinin belirli bölgelerinde yaşayan İranî bir halktır. Yaklaşık 2-3 milyon nüfusa sahip olan Zazalar; Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra sayısal olarak Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik grubu oluşturmaktadır.
Celadet Ali Bedirhan, Kürt milliyetçisi dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi. Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlamıştır. Daha sonra Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanıdır.
Zaza milliyetçiliği veya Zazacılık, Zazaların; Kürtler ve Türklerden ayrı millet olduğunu savunan, Zaza kültürel kimliğini ve birliğini destekleyen bir siyasi milliyetçilik biçimidir. KONDA Araştırma ve Danışmanlık'ın 2019 yılında gerçekleştirdiği ulusal araştırmaya göre Zazalar Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik kimliği oluşturmaktadır. Zazaların da dahil olduğu bir araştırmada Zazaların büyük çoğunluğunun kendilerini ve dillerini Kürtçeden ayrı olarak Zaza ve Zazaca olarak tanımladıkları tespit edilmiştir.
Nilüfer Akbal, Türk Vatandaşı,Kürt ve Zaza kökenli ses sanatçısı. Kurmançça, Soranice, Zazaca, Türkçe ve Farsça) müzik anlayışıyla dikkat çeken bir sanatçıdır.
Dunbuliler, İran'ın Batı Azerbaycan eyaletinde Hoy ve Salmas çevresinde yaşayan Türk dili konuşan Türkleşmiş bir Kürt aşiretidir.
Mehmet Nuri Dersimi, Koçgiri İsyanı ve Dersim İsyanına adı karışmış Alevi-Kürt ideolog ve veteriner hekim.
Kürt alfabeleri, Kürt dillerinin yazılması için kullanılan yazı sistemleridir. Günümüzde çoğunlukla kullanılan iki sistem vardır. Türkiye'deki Kürtler tarafından kullanılan şekli 1932 yılında, Celadet Ali Bedirhan tarafından Latin alfabesinden uyarlanmıştır. Bu alfabeye Kurmancî, Hawar ya da Bedirxan alfabesi de denir. Türkiye ve Suriye'deki Kürtler tarafından kullanılmaktadır. Arap alfabesinden uyarlanmış olan Soranî alfabesi ise Irak ve İran'da kullanılmaktadır. Eski Sovyet cumhuriyetlerinde ve Orta Asya'da yaşayan Kürtler ise Kiril alfabesini kullanırlar. Bütün alfabelerin bir yazı sisteminde birleştirilmesini amaçlayan bazı Kürt dilbilimciler Yekgirtî adında yeni bir Latin alfabesi hazırladılar.
Ali Hariri Klasik Kürt edebiyatı şairi ve İslam bilgini. İlk Kürt şairi sayılmaktadır. Hakkâri doğumlu olan Hariri'den itibaren Kürt edebiyatında, divan edebiyatı dönemi başlar. Ali Hariri, küçük yaşta ilim öğrenmek için Şam'a gitti, ardından Bağdad ve Musul gibi yerlerde eğitimini devam etmiştir. Babası vefat edince amcasının himayesinde yetişti. Geçimini temin etmek için, amcasından meslek öğrendi.
Hawar, 15 Mayıs 1932'de, Suriye'nin başkenti Şam'da yayınlanmaya başlayan ve toplamda 57 sayı ile 1943 yılına kadar yayın hayatında kalmış olan Kürtçe edebiyat dergisidir. Dergi Celadet Ali Bedirhan tarafından Şam'a yerleştikten sonra çıkarılmıştır. Derginin ilk 23 sayısı hem Latin hem de Arap alfabesiyle basılmış ancak daha sonra 24. sayıdan itibaren yalnızca Latin alfabesiyle yayınlanmıştır. Bundaki en büyük nedenin derginin yaratıcısı Celadet Ali Bedirhan'ın Kürtlerin Latin alfabesine geçmesi gerektiğini düşünmesi olduğu söylenmektedir. Hawar sözcüğünün Türkçe karşılığı imdattır.
Vate, tamamı Kırmancca (Zazaca) çıkan 3 aylık kültürel bir dergidir.
Ahmed el-Hasi, Ahmed el-Hassi veya Ahmed-i Hasi, Mevlid-i Şerifi ilk kez Zazaca yazan Osmanlı Zaza din âlimi, şair ve yazar.
Zaza alfabesi, Zazacanın yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 32 harften oluşur.
Roşan Lezgîn Kürt yazar, çevirmen, şair ve gazeteci.
Tirêj, 1979-1980 yılları arasında yayımlanan Kurmancca ve Zazaca edebiyat dergisidir. 1923'ten sonra Türkiye'de tamamı Kürtçe olarak yayınlanan ilk dergidir. Kırmanççada ilk modern edebi metinler, dilbilimci ve araştırmacı yazar Mehemed Malmîsanij tarafından Tîrêj dergisinde yayımlanmıştır. Devrimci Doğu Kültür Derneği (DDKD) çevresi tarafından hazırlanan dergide yazan isimler arasında F. Totani, Rojen Barnas gibi isimler vardır.
Ebubekir Pamukçu öğretmen, yazar, yayıncı. Zaza kültürü ve Zazaca konusundaki çalışmaları ile tanınır.
Lolan aşireti, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesinde yaşayan Dersim aşiretlerinden birisi olan ve Zazaca konuşan Zaza aşireti. Pülümür, Çemişgezek, Varto, Nazımiye, Hınıs,Tercan, Aşkale, Tekman, Bayburt, Kelkit, Ardahan, Bingöl, Erzincan, Kahramanmaraş gibi geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.
Arjen Arî, Kürt şair ve yazar.
Hewno Bêreng veya Renksiz Rüya, yönetmenliğini ve senaristliğini Mehmet Ali Konar'ın gerçekleştirdiği sinema filmidir.
Zaza-Gorani dilleri, Kuzeybatı İran dillerinin Zaza dili ve Gorani dillerinden oluşan dilbilimsel bir genetik alt grubudur. Zaza-Gorani dilleri dil biliminde Hint-Avrupa dil ailesinin İranî diller grubunun Kuzeybatı İran dillerinin alt grubu olarak sınıflandırılmaktadır. Zaza-Gorani dilleri Zazaca, Goranice, Bacelan Dili, Sarli Dili ve Şebek Dili'ni kapsar ve Kürt dillerinden farklıdır. Dil bilimciler Jost Gippert ve LeCoq Beluçça ve Sengserceyi de aynı alt gruba ait saymış ve bu Zaza-Gorani dilleriyle birlikte bu gruba tarihi Hyrkania bölgesini anımsatan Hyrkan dilleri grubu adını vermiştir. Dil bilimci Ludwig Paul'a göre ise bu diller Kürtçeden ayrı olup ölü bir İran dili olan Eski Azericenin yanı sıra Talişçeye de daha yakındırlar. Hazar Denizi kıyısında konuşulan Kuzeybatı İran dilleri ile aralarında da dilbilgisi ve sözcük dağarcığı bakımından önemli benzerlikler bulunur.
