İçeriğe atla

Megafauna

Afrika savan fili, karada yaşayan en büyük hayvan.

Zoolojide megafauna (Antik Yunanca megas "büyük" + Yeni Latince fauna "hayvan") büyük ya da dev hayvanlar için kullanılan bir terimdir. Büyüklüğü belirlemekte kullanılan en yaygın sınırlar 45 kg[1][2] ile 100 kg'dır.[2][3] Bu sınırlamalar dahilinde çok büyük olduğu düşünülmeyen ak kuyruklu geyik ve kızıl kanguru gibi türler ve hatta insan da bulunur.

Uygulamada ise, akademik ve popüler makalelerde, genellikle insandan büyük olan ve yalnızca evcil hayvan olarak bulunmayan hayvanları tanımlamak için kullanılır. Terim özellikle Buzul Çağı megafaunası olarak kullanılır ve günümüzdeki karşılıklarından çok daha büyük olan kara hayvanlarını tanımlar. Örneğin, Avrasya'nın kuzeyinde, Amerika ve Avustralya kıtalarında yaşamış olan ve yaklaşık 10.000 ila 40.000 yıl önce soyu tükenmiş mamutlar gibi.[4] Yine yaygın olarak günümüzde yaşamakta olan ve özellikle filler, zürafalar, su aygırları, gergedanlar ile iri sığırlar gibi büyük vahşi hayvanlar için de kullanılır. Megafauna ayrıca türlerin trofik durumuna göre de megaotçullar (ör. Kanada geyikleri), megaetçiller (ör. aslanlar) ve nadiren de megahepçiller (ör. ayılar) kategorilere ayrılır.

Diğer yaygın kullanımları arasında suda yaşayan özellikle balinalar gibi dev türler için; büyük antiloplar ve sığırlar gibi vahşi ya da evcil hayvanlar için; dinozorlar ve diğer soyu tükenmiş dev sürüngeler için olan kullanımlar sayılabilir.

Terim aynı zamanda günümüzde yaşayan hayvanların büyüklüklerine göre çok daha büyük olan soyu tükenmiş hayvanlar için de kullanılır. Örneğin, Karbonifer Dönemi'nin 1 m'lik yusufçukları için kullanılır.

Notlar

  1. ^ Stuart, A. J. (1 Kasım 1991). "Mammalian extinctions in the Late Pleistocene of northern Eurasia and North America". Biological Reviews. 66 (4). John Wiley & Sons. ss. 453-562. doi:10.1111/j.1469-185X.1991.tb01149.x. 
  2. ^ a b Johnson, C. N. (23 Eylül 2002). "Determinants of Loss of Mammal Species during the Late Quaternary 'Megafauna' Extinctions: Life History and Ecology, but Not Body Size". Proceedings of the Royal Society of London B. 269 (1506). The Royal Society. ss. 2221-2227 (see p. 2225). doi:10.1098/rspb.2002.2130. JSTOR 3558643. 
  3. ^ Martin, P. S.; Steadman, D. W. (30 Haziran 1999). "Prehistoric extinctions on islands and continents". MacPhee, R. D. E (Ed.). Extinctions in near time: causes, contexts and consequences. Advances in Vertebrate Paleontology. 2. New York: Kluwer/Plenum. ss. 17-56. ISBN 978-0-306-46092-0. OCLC 41368299. 7 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2011. 
  4. ^ Ice Age Animals 8 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Illinois State Museum

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Puma</i> memeli türü

Puma, Dağ aslanı veya kugar, Kuzey ve Güney Amerika'da yaşayan; kedigiller (Felidae) familyasından yırtıcı bir hayvan türüdür. Bu büyük ve yalnız dolaşan kedi kuzeyde Kanada'nın Yukon bölgesinden güneyde And Dağları'nın güneyine kadar oldukça geniş bir alanda yaşar. Bulunduğu çevreye uyum sağlayabilen puma, Amerika kıtasındaki belli başlı her habitatta yer alır. Aşırı avlanma ve doğal yaşam alanlarındaki insan yerleşmeleri sonucu tarihi olarak bulundukları bölgelerde sayıları azalmıştır. Bazı alanlarda son zamanlarda yapılan koruma çalışmaları ile popülasyonlarının arttığına rastlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">IUCN Kırmızı Listesi</span>

IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi ve bitki ve hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı Küresel Koruma durumu envanteridir. IUCN Kırmızı Listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika bizonu</span>

Amerika bizonu (Bison bison), boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasında yer alan bir türdür. Kuzey Amerika'nın en büyük kara memelisi olan Amerika bizonu, dünyanın da en büyük vahşi büyükbaş hayvanlarından biridir. Geçmişte Ova Kızılderililerinin ana besin kaynağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Nesli tükenen türler</span>

Nesli tükenen türler, nesli tamamen yok olmuş canlı türleridir. Bazı türler doğal afetlerle veya seçilim baskısı ile, bazıları ise insan türünün evrimleşmesinden çok önce yok olmuş, bazıları da insanoğlunun aşırı avlanması, nüfus artışı ve şehirleşmeyle doğal yaşam alanları tahrip olduğundan dünya üzerinden tamamen yok olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Et</span> hayvanların yenebilen kas dokularına et denir

Et, insanlarda ve hayvanlarda deri ile kemik arasındaki kas ve yağdan oluşan tabakaya, kasaplıkta ise hayvanlardan sağlanan kaslardan oluşmuş besin maddesine denir.

<i>Bos mutus</i>

Bos mutus, Tibet öküzü, Tibet sığırı, Yak veya Hotoz olarak da bilinir. Boynuzlugiller (Bovidae) familyasından Tibet, Himalaya bölgeleri ve Moğolistan'da bulunan uzun tüylü kamburlu bir sığır türüdür. Büyük evcil bir nüfusa ek olarak küçük korunmasız vahşi bir yak nüfusu vardır. Evcilleri de, yabanileri de sürü hayvanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kurt</span> Avrasya ve Kuzey Amerikaya özgü memeli

Kurt veya bozkurt, Avrasya ve Kuzey Amerika'ya özgü ve Canis cinsinden iri bir memelidir. Otuzdan fazla Canis lupus alt türü tanınmakta ve bozkurt denildiğinde günlük konuşma dilinde evcilleştirilmemiş ve yabani alt türler anlaşılmaktadır. Ortalama ağırlığı erkeklerde 40 kg, dişilerde de 37 kg olan kurtlar, köpekgiller (Canidae) familyasının yaşayan en iri üyeleridir. Boyları 105 ila 160 cm arasında değişirken omuz yükseklikleri de 80 ila 85 cm arasındadır. Kurtlar diğer Canis türlerinden daha az sivri kulakları ve ağız ile burunlarıyla olduğu kadar daha uzun kuyrukları ve daha kısa gövdeleri ile de ayırt edilir. Yine de kır kurdu ile altın çakal gibi daha küçük Canis türleri ile yakın akraba oldukları için birlikte üreyerek doğurgan melezler ortaya çıkarabilir. Kurdun çizgili kürkleri genellikle beyaz, kahverengi, gri ve siyah alacalıdır ancak Arktik bölgelerde yaşayan alt türleri hemen hemen tamamen beyaz kürklü olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kır kurdu</span> memeli türü

Kır kurdu, köpekgiller (Canidae) familyasının Kuzey Amerika'da rastlanılan bir üyesi. Kısaca kurdun daha küçük bir versiyonu olarak da tarif edilebilir. Diğer bir adı olan Koyote Aztekçe Kóyotl kelimesinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sığın</span> Bir geyik cinsi

Sığın, sığın geyiği, taçboynuzlu geyik ya da mus, geyikgiller (Cervidae) familyasının ve karacagiller (Capreolinae) alt familyasının monotipik Alces cinsinden, Kuzey Avrasya ile Kuzey Amerika'da yaşayan, kürek boynuzlu ve boynu sakallı, yarı sucul iri bir geyik türü. Yaşayan geyik türleri içinde en iri olanıdır. Diğer geyik türlerinin aksine yalnızcıl bir hayvandır ve sürü oluşturmazlar. Hantal ve yavaş olsa da ürktüğünde ya da kızdırıldığında şaşırtıcı biçimde hızlı ve saldırgan olabilmeleriyle ünlüdür. Sonbaharda, Eylül ve Ekim aylarındaki çiftleşme döneminde erkekler arasında sık sık kavga çıkar. Gündüzleri beslenen sığınların ana düşmanları kurt, ayı ve insandır.

<span class="mw-page-title-main">Ren geyiği</span>

Ren geyiği, geyikgiller (Cervidae) familyasından arktik ve subarktik bölgelerinde yaşayan bir geyik türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sığır</span> geviş getirenlerden, boynuzlu büyükbaş evcil hayvanların genel adı

Sığır, memeliler (Mammalia) sınıfının, çift toynaklılar (Artiodactyla) takımının, boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasından evcil büyükbaş hayvan. Çoğunlukla evcil olan, kaba ve hantal yapılı, kuyrukları püsküllü, boynuzlu büyükbaş hayvanlardır. Mideleri dört gözlüdür ve geviş getirirler. Üst çenelerinde kesici dişleri bulunmaz. Otları alt çenelerinin dişleriyle keserler. Boynuzları daimidir. Kırıldığında bir daha yeniden çıkmaz.

<span class="mw-page-title-main">Evcil hayvanlar</span> İnsanlarla birlikte yaşayan ve insanlar tarafından evcilleştirilen hayvanlardır

Evcil hayvanlar.

<span class="mw-page-title-main">Cingulata</span> memeli takımı

Cingulata veya Zırhlı memeliler, Xenarthra üst takımının bir parçası olan, zırhlı Yeni Dünya plasentalı memelilerinin bir takımıdır. Dasypodidler ve Chlamyphoridler (armadillolar), takımdaki hayatta kalan tek familyalardır. Yakın zamana kadar mevcut armadillolardan çok daha büyük iki cingulate grubu : 200 kg'a (440 lb) kadar ulaşan pampatheriidler ve 2.000 kg (4.400 lb) veya daha fazla kütleye ulaşan glyptodontlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kılıç dişli kaplan</span> uzun dişli büyük kedi türü

Kılıç dişli kaplan, soyu tükenmiş kedigil cinsi. Smilodon ya da Kılıç Dişli Kaplan, nesli tükenmiş olan kılıç dişli kedilerden. Bu hayvanların nesli tükenmeden Amerika kıtasının ormanlık alanlarında yalnız dolaşan büyük cüsseli hayvanları avladığı bilinmekte. Bu hayvanların grup halinde avlandıklarına dair bir veriye rastlanmamıştır, Genellikle yalnız dolaşıp nadiren bir araya gelirlerdi. Smilodonların 20 cm boyundaki dişleri onu oldukça tehlikeli bir yırtıcı yapıyor. 300-400 kilo ağırlığa çıkabilen bu yırtıcılar saatte 50 kilometre hızla koşabiliyordu. 12 bin yıl önce Buzul Çağının sona ermesiyle ve en çok avladıkları hayvan olan Amerika bizonlarının ormanlık alanlardan çıkıp açık arazide dolaşmaya başlamalarından ötürü nesillerinin tükendiği bilinmekte.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan yemi</span> Çeşitli hayvanlar için yemekler

Hayvan yemi, hayvancılık döneminde evcil hayvanlara verilen yemektir. İki temel tip vardır: yeşil yemler ve yem.

<i>Elasmotherium</i> dev gergedan

Elasmotherium, geç Miyosen ila geç Pleyistosen dönemleri arasında yaşamış bir megafauna cinsidir. Elasmotherium, Avrasya topraklarına özgü dev bir gergedandı. Yaşayan son elasmotherine olan Elasmotherium'un soyu yaklaşık 39 bin yıl önce tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da vahşi yaşam</span>

Azerbaycan'da vahşi yaşam flora, fauna ve doğal habitatlarını kapsamaktadır. Azerbaycan'daki vahşi yaşamın en çok tanınan üyelerinden birisi soyu tükenme tehlikesi yaşayan, bugün sadece Azerbaycan ve komşu ülkelerinde bulunan ve aynı zamanda Kafkas parsı olarak da bilinen İran parsı'dır.

Hayvan ötanazisi bir hayvanı öldürme veya aşırı tıbbi önlemleri alıkoyarak ölmesine izin verme eylemidir. Ötanazinin nedenleri arasında tedavi edilemez hastalıklar, hayvanı desteklemeye devam edecek kaynakların olmaması veya laboratuvar test prosedürleri yer alır. Ötanazi yöntemleri, minimum ağrı ve sıkıntıya neden olacak şekilde tasarlanmıştır. Hayvan ötanazisi, hayvan katliamından ve haşere kontrolünden farklıdır ancak bazı durumlarda prosedür aynıdır. Hayvanda korku ve endişe oluşturmadan olabildiğince süratli yapılmalıdır. Ötanazi yapan kişiler kullanılan tekniklerin eğitimine, deneyime ve yeterli sertifikaya sahip olmalıdır. Böylece ötanazi ile hayvanın ızdırabı minimuma indirilir.

<i>Procoptodon</i> tarih öncesi memeli cinsi

Procoptodon, pleistosen döneminde Avustralya'da yaşamış, dev keseli memeli cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Yaban öküzü</span> soyu tükenmiş sığır türü ve evcil sığırların atası

Yaban öküzü, Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika'da yaşamış ve soyu tökünmiş bir vahşi sığır türü olup evcil sığırın atasıdır. Bos primigenius primigenius da dahil olmak üzere vahşi alt türlerin soyu tükenmiş olsa da, mevcut evcil sığırlar, yaban öküzünün alt türü olarak kabul edilir. Bu makalede "yaban öküzü" terimi aksi belirtilmedikçe yalnızca soyu tükenmiş vahşi alt türlere atıfta bulunacaktır. Bos primigenius primigenius, Polonya'daki Jaktorów Ormanı'nda kaydedilen son yaban öküzlerinin öldüğü 1627 yılına kadar Avrupa'da yaşamıştı.