Mediha Esenel
Mediha Esenel | |
|---|---|
| Doğum | 1914 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Ağustos 2005 (90-91 yaşlarında) İstanbul, Türkiye |
| Eğitim | |
| Evlilikler | Niyazi Berkes |
| Çocuk(lar) | Fikret Berkes |
| Kariyeri | |
| Dalı | Sosyoloji |
| Çalıştığı kurumlar | Ankara Üniversitesi |
Mediha Esenel (1914 – 2005), Türk sosyolog, yazar ve gazeteci. Solcu akademisyenlere yönelik tasfiyeler sırasında öğretmenlik görevinden istifa ettiği 1947'ye kadar Ankara Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı.
İlk yılları ve eğitimi
1914 yılında İstanbul'da doğdu.[1][2] Erenköy Kız Lisesi'nde eğitim gördü.[2][3] 1935'te İstanbul Üniversitesi'nden felsefe diploması aldı.[3] Daha sonra eşi Niyazi Berkes ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne giderek Chicago Üniversitesi'nde sosyoloji, halkbilim ve arkeoloji dersleri aldı.[3] Doktorasını Ankara Üniversitesi'nden aldı ve tezi batıl inançlar üzerineydi.[3]
Çalışmaları
Türkiye'ye döndükten sonra eşiyle birlikte 1939 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne girdi.[4] İlk olarak Halk Edebiyatı ve Halkbilimi Bölümü'nde araştırma görevlisi olarak çalıştı.[5] Daha sonra felsefe enstitüsünde sosyoloji hocası oldu.[5] Kırsal sosyoloji alanında araştırmalar yaptı.[3] Eşinin ve diğer akademisyenlerin fakülteden ihraç edilmesinden kısa bir süre sonra 7 Ocak 1947'de öğretmenlik görevinden istifa etti.[4][6] İlk sayısı 22 Şubat 1947'de çıkan 24 Saat adlı günlük gazeteyi kurdu.[4] Genel yayın yönetmeni Adnan Cemgil'di ve gazete 6 Mart 1947'ye kadar yalnızca 13 gün basıldı.[4]
Daha sonra tercüman olarak çalışmaya başladı.[6] 1953 yılında eşinin yaşadığı Kanada'ya gitti.[2] Orada bir kütüphanede çalıştı ve 1954'te Türkiye'ye döndü.[6] Esenel, 1955-1960 yılları arasında Denizcilik Bankası'nda (Türkçe: Denizcilik Bankası) tercüman olarak çalıştı.[6] İşten ayrıldı ve 1960 yılında Robert Kolej'e katıldı ve burada felsefe ve sosyoloji öğretmeni olarak çalıştı.[6] 1972 yılında emekli oldu ve Anadolu'daki köy ziyaretlerine devam etti.[2]
1937-1946 yılları arasında İsmail Hakkı Baltacıoğlu'nun Yeni Adam dergisinin düzenli yazarlarından biriydi [7] Ankara Üniversitesi'ndeki öğrenimi sırasında Vatan ve Tan gazetelerinde yazılar yazdı.[3] Bu dönemde Yurt ve Dünya'da 22 makale yayınladı.[2][4] 1948 yılında Ankara Üniversitesi'nden istifasının ardından ilkokul öğrencilerine yönelik bir ders kitabı yazdı.[6] Anıları 1999'da Geç Kalmış Bir Kitap olarak yayımlandı.[3][8]
Kişisel yaşamı ve ölüm
Niyazi Berkes ile evlendi ve Fikret adında bir oğlu oldu.[3][9] 1954'te boşandılar.[3] Esenel, 26 Ağustos 2005'te İstanbul'da öldü.[6][9]
Eserleri
- Geç kalmış kitap: 1940'lı yıllarda Anadolu köylerinde araştırmalar ve yaşadığım çevreden izlenimler (1999)[10]
Kaynaklar
- ^ Gökhan Ak (2015). "Türk Düşünce Hayatında Mediha Esenel (Berkes) ve 1948 DTCF Tasfiyeleri İlişkisi Üzerine Bir İnceleme". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 15 (30): 253. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ a b c d e Ayfer Coşkun (10 Haziran 2001). "Yıllar sonra yazılan kitap" (PDF). Cumhuriyet Dergi (794). ss. 14-15. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ a b c d e f g h i Feryal Saygılıgil (2014). "Erken Cumhuriyet Dönemi Aydınlarından: Mediha Esenel (Berkes)". Sosyoloji Dergisi. 28 (1).
- ^ a b c d e Kaynar, Mete Kaan; Ak, Gökhan (4 Mayıs 2017). "A Forgotten Moment in Turkish Intellectual History: 24 Hours and Mediha Berkes". Journal of Balkan and Near Eastern Studies (İngilizce). 19 (3): 259-275. doi:10.1080/19448953.2017.1267417. ISSN 1944-8953.
- ^ a b Mete Çetik (October 1997). "Unutulan Yıllar". Birikim, 102. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ a b c d e f g "DTCF'den 70 Yıl Önce İhraç Edildiler, Tarihe İtibarsız Olarak Geçen Onları Atanlar Oldu". Bianet. 9 Şubat 2017. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ Gökhan Ak (2014). "Niyazi Berkes Yazını Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 54 (2): 426.
- ^ Murat Metinsoy (2020). "Negotiating the price of the new state and republican modernization: resistance to the agricultural taxes in modern Turkey". New Perspectives on Turkey. 20: 83. doi:10.1017/npt.2020.24.
- ^ a b "Ölüm İlanları". Cumhuriyet. 28 Ağustos 2005. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ Esenel, Mediha (1999). Geç kalmış kitap: 1940'lı yıllarda Anadolu köylerinde araştırmalar ve yaşadığım çevreden izlenimler. Sistem Yayıncılık. ISBN 978-975-322-128-3.
