İçeriğe atla

Medfûne

Medfûne
Ülke(ler)Türkiye
YaratıcısıOsmanlı mutfağı
TürüEtli yemek
Ana malzemelerpatlıcan

Medfûne ya da meftune[1] Diyarbakır yemeklerinde yer alır. Badılcan denen patlıcandan yapılmıştır.[2] Diyarbakır lezzetlerinden olup ve bazıncandan ma'mûl bu isimle meşhûrdur " Medfûne'nin tarifi 1764 tarihli Risale'de(Yemek Risalesi (Türk yemekleri: XVIII. yüzyıla ait yazma bir yemek risâlesi)) bu tanımlamayla başlıyor.[3][4]

Osmanlı Mutfağındaki Çeşitleri

Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de[5] Medfûne olarak tarif verilmiştir.Tarifi:

Mukaddem üç-beş patlıcan ın kabuğunu soyup tokça tekerlek kestikte bir miktar tuzlu su ile haşlandıktan sonra bir kıyye kıvırcık etini ceviz kadar ve bir-iki baş soğanı dahi hurdece doğrayıp lahma karıştırıp bir miktar tuz ile oğuşduralar. Badehu bir tencere içine mezkûr patlıcanlar ile kat kat döşeyip üzeri örtülünce nısfı koruk suyu nısf-ı âheri bayağı su konuldukta kapağını kapayıp tamam piştikte üzerine tarçın ekip tenâvül buyrula. Bazı memâlikte nar suyu ve sumak ile tabh ederler imiş.

Yörelere göre çeşitleri

Diyarbakır kabak meftunesi

Malzemeleri kış kabağı, kuzu eti,sadeyağ, domates salçası, sumak, sarımsak, tuz, pul biberdir. Diyarbakır Kabak Meftunesi 20.08.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[6][7]

Diyarbakır hırçikli meftunesi

Malzemeleri kuzu eti, sapıyla birlikte kurutulmuş patlıcan, kuru domates, kuru sivri biber, sadeyağ, domates salçası ve sumaktır. Kurutulmuş patlıcanların sap kısımlarına Diyarbakır'da hırçik denir.

Diyarbakır Hırçikli Meftunesi 20.01.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[8]

Diyarbakır patlıcan meftunesi

Diyarbakır Patlıcan Meftunesi 07.06.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[9]

Diyarbakır kenger meftunesi

Diyarbakır Kenger Meftunesi 19.06.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[10]

Diyarbakır bakla meftunesi

Diyarbakır Bakla Meftunesi 06.03.2024 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[11]

Kaynakça

  1. ^ Beysanoğlu, Şevket; Koz, M. Sabri; İşli, E. Nedret (1999). Diyarbakır: müze şehir. YKY. ISBN 978-975-363-927-9. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2021. 
  2. ^ Türk Mutfağı Sempozyumu bildirileri: 31 Ekim-1 Kasım, 1981, Ankara. Ankara Üniversitesi Basımevi. 1982. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2021. 
  3. ^ Yerasimos, Marianna (2002). 500 yıllık Osmanlı yemek kültürü: günümüze uyarlanmış 99 Osmanlı yemeği : Osmanlı mutfağı. Boyut Yayınları. ISBN 978-975-521-668-3. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2021. 
  4. ^ Sefercioğlu, Nejat (1985). Türk yemekleri: XVIII. yüzyıla ait yazma bir yemek risâlesi. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2021. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2022. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2022. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022. 
  9. ^ "Diyarbakır Patlıcan Meftunesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 18 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022. 
  10. ^ "Diyarbakır Kenger Meftunesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2023. 
  11. ^ "Diyarbakır Bakla Meftunesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Turşu</span> Gıda saklama yöntemi

Turşu kurma, çeşitli sebze ve meyvelerin salamura adı verilen tuzlu; asitli çözeltide bir süre bekletilerek uzun süre saklanabilecek hâle getirilmesidir. Genelde kırsal alanda kışa hazırlığın önemli bir kısmıdır. Turşulama, gıdanın raf ömrünü korur veya uzatır. Elde edilen ürüne turşu denir.

<span class="mw-page-title-main">Boranı</span>

Boranı, İran ve Mizrahi mutfağında yoğurtla hazırlanan bir aperitiftir. Ispanak ve diğer malzemelerle hazırlanan boranı, Van ve Isparta başta olmak üzere Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı şekillerde hazırlanmaktadır. Yalvaç ve Mecitözü civarlarında ise, ıspanaklı ve fasulyeli olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. İçerisine bulgur katılarak haşlanmak suretiyle pişirilir. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve tereyağı dökülerek servis edilir. Genellikle kuru soğan ile birlikte tüketilir. Azerbaycan gibi Kafkasya ülkelerinde de popülerdir.

<span class="mw-page-title-main">Güveç (yemek)</span>

Güveç, Türk mutfağında güveç içinde pişirilen yemeklerin genel adı.

<span class="mw-page-title-main">İçli köfte</span> dışı bulgur içi kıyma dolgulu olan, kızartılmış veya haşlanmış topak

İçli köfte ya da oruk, bulgurun hamur hâline getirilerek içinin doldurulması suretiyle yapılan, Orta Doğu mutfağında bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Kavurma</span> et pişirme ve saklama yöntemi ve bu şekilde saklanan et, Türk mutfağından yemek

Kavurma Türk mutfağında bir et saklama yöntemidir. Bu yöntemle saklanan kırmızı etlere de kavurma denir. Eski Türkler av etlerini kavurma yöntemiyle saklıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Mumbar dolması</span> Türk mutfağından bağırsak dolması

Mumbar dolması ya da bumbar dolması, koyunun kalın bağırsaklarının iç harç ile doldurulmasıyla yapılan bir çeşit dolma. Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinin büyük çoğunluğu ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin bazı illerinde yapılmaktadır. Yazın pek tercih edilmeyip, kışın daha fazla tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Ciğer kebabı</span> Türkiyenin güney illerinde sıklıkla yapılan bir kebap türü

Ciğer kebabı, menşei Diyarbakır,Gaziantep ve Şanlıurfa olan fakat Türkiye'nin güney illerinde sıklıkla yapılan bir kebap türü. Ayrıca Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır illerinde sabahları kahvaltı olarak da tüketimi söz konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Türlü</span> Türk mutfağından yemek

Türlü Türk mutfağının bir sulu sebze yemeğidir. Patlıcan, patates, fasulye, soğan, domates ve yeşil biber ile hazırlanır. İsteğe bağlı kuşbaşı da eklenebilir. Azeri dilinde bu yemeğin adı əcəbsəndəl.

<span class="mw-page-title-main">Tas kebabı</span> Türk mutfağından sulu et yemeği

Tas kebap veya tas kebabı, Türk mutfağında yer alan etli bir sulu yemektir. Macar yemeği gulaş ile karşılaştırılabilir. Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de tas kebabı tarifi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Fellah köftesi</span>

Fellah köftesi; Gliko, Kürt köftesi, Arap köftesi, sarımsaklı köfte, bulgur köftesi, Küpkürt veya zeyitli köfte adlarıyla bilinen, bulgurdan yapılan bir köftedir. Erzurum, Van ve Antep yöresel mutfağında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kuru dolma</span>

Kuru dolma, kurutulmuş sebzelerin içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı kuru dolma ya da kıymalı kuru dolma şeklinde farklı çeşitleri vardır.

Şımşıpe,Şırnak mutfağında yer alan, bir çeşit karışık dolma ve sarma yemeğidir. Malzemeleri koyun eti kıyması, pirinç, tuz, karabiber, sıvı yağ, biber, pancar yaprağı, ebegümeci yaprağı, asma yaprağı, soğan, dolma kabağı, patlıcan, dolma biber, domates, sumak, maydanoz, salçadır. Şımşıpe 22.12.2017 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Patlıcan dolması</span>

Patlıcan dolması, patlıcan içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı patlıcan dolması ya da kıymalı patlıcan dolma sı şeklinde farklı çeşitleri vardır.

Doğrama, bir çeşit sebze yemeğidir.

Mıcırık aşı , bir çeşit aş tır.

Kabaklama, bir çeşit kabak yemeğidir.

Pehli bir çeşit et yemeğidir.

Ayvalı ekşili taraklık, bir çeşit et yemeğidir. Koyunun sırt bölümünden elde edilen pirzolaya “taraklık” denir. Malzemeleri ; koyun pirzola eti, ayva, kuru soğan, domates salçası, biber salçası, sadeyağ, nar ekşisi veya limon suyu ya da koruk suyu, karabiber, domates suyu, tuz ve isteğe bağlı olarak arpacık soğan, sarımsaktır.

Hedik yemeği bir çeşit yemektir.

Bakla tavası bir çeşit bakla yemeğidir.