Medea (film, 1969)

Medea
	"Medea" filminin özgün sinema afişi
Yönetmen	Pier Paolo Pasolini
Yapımcı	Franco Rossellini
Senarist	Pier Paolo Pasolini
Hikâye (eser)	Evripides'in Medea adlı trajedisi
Oyuncular	Maria Callas; Massimo Girotti; Laurent Terzieff; Giuseppe Gentile
Müzik	Elsa Morante
Görüntü yönetmeni	Ennio Guarnieri
Sanat yönetmeni	Dante Ferretti (yapım tasarımı); Piero Tosi (kostümler)
Kurgu	Nino Baragli
Stüdyo	San Marco; Le Film Number One; Janus Film
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dram, fantastik, aşk, mitolojik trajedi
Renk	Renkli
Yapım yılı	1969
Çıkış tarih(ler)i	27 Aralık 1969, İtalya; Kasım 1971, Türk Sinematek Derneği
Süre	118 dakika
Ülke	İtalya; Fransa; Batı Almanya ortak yapımı
Dil	İtalyanca
Diğer adları	Medée (Fransa)

Medea, 1969 İtalya, Fransa ve Batı Almanya ortak yapımı fantastik dramatik filmdir.

Antik Yunanistan'da yaşamış düşünce adamı ve şair Evripides'in M. Ö. 431'de yazdığı Medea trajedisinde aktardığı mitolojik olaylardan uyarlanan bu sinema filmini ayrıksı İtalyan sinemacı, "mistik Marksist"^[1] Pier Paolo Pasolini yönetmişti. Uluslararası operanın divası, yönetmenin kadim dostu Yunan asıllı Maria Callas'ın başrol Medea'yı oynadığı ama tek nota bile şarkı söylemediği (hatta diyalogları bile oldukça azdır) film, ünlü sopranonun ilk ve tek filmi olmuştur. Callas opera sahnelerinde de defalarca Medea oynamıştı.

Altın Post’un peşine düşen Argonotlar'ın lideri İason ve adamları, Argo adlı tekneleriyle Anadolu topraklarındaki Kolhis krallığına gelirler. Kralın kızı büyücü Medea (Maria Callas), İason'a aşık olur ve halkına ihanet ederek ülkesinin kutsal varlığı Altın Post'u çalıp ona verir. Birlikte kaçarlarken önce öz kardeşini, karşılıksız çıkan aşkı uğruna da daha sonra gittikleri Korint'te kendi çocuklarını öldürmekten çekinmez.

Türkiye'de ilk kez Kasım 1971'de Türk Sinematek Derneği'nde gösterilen^[2] film, Mart 1992'de 11. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Pasolini'nin diğer bütün filmleriyle birlikte daha geniş bir seyirci kitlesine sunulmuştu.

Yapım

Büyük bölümü Kapadokya'da, Göreme Tarihî Millî Parkı'nda yapılan çekimler o tarihlerde basını günlerce meşgûl etmiş, çekimlerin yapıldığı bölgede bir otelde kalan diva ile röportaj yapabilmek için ünlü gazeteciler birbiriyle yarışmıştı.^[3] İason rolünü oynayan Giuseppe Gentile de, çekimlerden bir yıl önce Meksika'da yapılan 1968 Yaz Olimpiyatları'nda "Üç adım atlama" dalında İtalya'ya "bronz madalya" getirmiş ünlü bir atletti ve Callas kadar olmasa da basında oldukça geniş biçimde yer almıştı.^[4] O da Callas gibi başka film çevirmedi.

Pasolini, yöresel özelliklerinin ağır basmadığı yalın "arkaik" bir bölge olduğu için filmine dekor olarak Göreme bölgesini seçtiğini belirtmişti. Ona göre Mitolojik çağlardaki bir köyün havasını verebilecek tek yer burasıydı.^[5] Yörede yaşayan çok sayıda köylü de bu filmin kalabalık figüran kadrosunu oluşturmuştu.

Kapadokya'nın fantastik dekorunda geçen bu trajediye, Pasolini'nin bizzat denetlediği karmaşık bir etnik müzik çeşitliliği eşlik eder. Şaşırtmayı amaçlayan bu çarpıcı müzik harmanında Tibet müziğinden izler taşıyan Uzakdoğu ezgilerinden, kanun taksimine, bir Bulgar kadınlar korosunun akapella tarzında söylediği şarkıdan Japon müziğine kadar farklı yörelerden derlenmiş egzotik müzik parçaları işitilir.^[1]^[6]

"Medea", sinemaya 1961 yılında İtalyan Yeni Gerçekçiliği'nden etkilendiği filmlerle başlayan Pasolini'nin klasik metinlere dayandırdığı ve eleştirmenler tarafından "Efsaneler dizisi (Mythical Cycle)" olarak adlandırılan bir grup filmini yaptığı döneme dahil edilir.

Konusu

Arkaik çağlarda Kolhis krallığında (Kapadokya olarak betimlenmiştir) Kralın kızı büyücü Medea (Maria Callas) ve erkek kardeşi nezaretinde yapılan bir insan kurban etme töreni sonunda, kurbanın parçalara ayrılan cesedi bereketin artması için ahali tarafından ekinlere saçılır. Bunu başka garip ritüeller de izler. Bu sırada Yunanistan’da İason (Giuseppe Gentile) amcasının babasından ele geçirdiği krallığı geri almak üzere, bir grup cesur gemiciyle birlikte harekete geçer. Amacı kendisine güç verecek Altın Post’u bulmaktır. İason ve adamları, Argo adlı tekneyle (filmde büyük bir sal olarak betimlenmiştir) Altın Post’u bulmak için engin denizlere açılırlar. Gemilerinin adından dolayı bu gemicilere "Argonot" denmektedir. İason ve adamları Anadolu topraklarındaki Kolhis krallığına yaklaşırken, Medea düşünde gördüğü İason'a aşık olur. "Altın Post" Kolhis krallığının mülkiyetinde bulunmaktadır.

Medea, babası Kral Aetes'e karşı gelerek ülkesinin kutsal varlığı Altın Post'u kardeşinin de yardımıyla tapınaktan çalarak kentin dışında kamp kurmuş olan İason'a teslim eder. Altın Post'un çalındığını anlayan Kral ve Kolhis ordusu iki kardeşin peşine düşer. İason'a olan tutkusundan gözü kararmış Medea, onları oyalayarak yakalanmalarını engellemek için öz kardeşini öldürür ve parçalara ayırarak ceset parçalarını teker teker yola atar. Amacına erişmiş ve kendi halkını yavaşlatmayı başarmıştır. İason ve Argonotlarla birlikte hareket eden Medea sahile ulaşıp kendilerini bekleyen tekneye binerek hep birlikte Korint'e doğru yola çıkarlar.

Dönüş yolculuğu boyunca birbirlerine daha da yakınlaşan Medea ve İason, daha gelişkin bir uygarlığı temsil eden Korint'e yerleşirler (filmde bu bölümler Suriye'nin Halep ve İtalya'nın Pisa kentlerinde çekilmiştir). Kral yine baştadır ve Altın Post'un sadece getirildiği ülke olan Kolhis'te sihirli güçlere sahip olduğu, Korint'te ise bir işe yaramadığı da anlaşılmıştır. Medea bu ülkede bir anlamda sürgün hayatı yaşamaktadır. Kendisine korkuyla karışık saygı duyulmaktadır. Aradan on yıl geçmiş, hala evlenmemiş olduğu İason'la birlikteliklerinden iki de çocukları olmuştur. Bir süre sonra İason'un Korint kralı Creon'un (Massimo Girotti) kızı Glauce (Margareth Clémenti) ile evlenmeye kalkışması Medea'yı öfkeden çıldırtır. On yıldır büyü ile uğraşmamış olan Medea, intikam hırsı ile yeniden sihirli yeteneklerini keskinleştirir. Düğün hediyesi olarak saraya gönderdiği büyülü kaftanı giyen prenses ve kızını kurtarmaya çalışan Kral yanarak ölürler (filmin restore edilmiş yeni versiyonunda hem yandıkları sahne, arkasından gösterilen başka bir sekansta da, baba kızın kuleden arka arkaya düşerek öldükleri başka bir görüntü birlikte yer almaktadır). Medea'nın intikamı korkunç olmuştur, ancak bununla da yetinmez, İason'un kendisine dönmeyeceğini anlayınca aşklarının meyvesi olan iki oğlunu da uykularında bıçaklayarak öldürür.

Oyuncular

Oyuncu	Rolü
Maria Callas	Medea
Massimo Girotti	Korint kralı Creon
Laurent Terzieff	Chiron (Sentor)
Giuseppe Gentile	İason
Margareth Clémenti	Glauce
Paul Jabara	Pelias

Kaynakça

^ ^a ^b Dorsay, Atilla (1985). Sinemayı Sanat Yapanlar. Varlık Yayınları. ss. sayfa 50.
^ Coş, Nezih (Kasım 1971). "Medea". Filim 71 dergisi Sayı:16. ss. sayfa: 4.
^ "Maria Callas'la 3 Gün 3 Gece". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2012.
^ "3 Adımcı Gentile Callas'la Aynı Filmde Oynuyor". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2012.
^ Yalçın, Altan (Mayıs 1970). "Pasolini Açık Oturumu". Yeni Sinema dergisi Sayı:30. ss. sayfa: 111.
^ "Pasolini's 1969 "Medea" has not aged well for me" (İngilizce). epinions.com. 9 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2012.