İçeriğe atla

Mecmua-i Sâz ü Söz

Mecmua-i Sâz ü Söz
17. yüzyıl ortalarında Ali Ufkî Bey tarafından yazılan Türk musikisi nota ve güfte mecmuasının Şükrü Elçin tarafından yapılan tıpkıbasımının kapağı (2000 yılı Kültür Bakanlığı baskısı).
EditörAli Ufkî Bey
KategorilerKültür & Sanat
İlk sayı17. yüzyıl ortaları
ÜlkeOsmanlı İmparatorluğu

Mecmua-i Sâz ü Söz, 17. yüzyıl ortalarında Ali Ufkî Bey tarafından telif edilmiş olan Türk musikisine ait nota ve güfte mecmuasıdır. Müellif eserinde, içinde kendi bestelerinin de yer aldığı, döneminin musiki çevrelerinde icra edilen yüzlerce eserin notasını kaydetmiştir. Bu mecmua sayesinde, pek çok musiki eseri unutulmuş iken yeniden gün yüzüne çıkmıştır.

Mecmua-i Sâz ü Söz, 20. yüzyılın başlarına kadar bilinmemekteydi. Eseri ilk kez görüp tanıtan kişi Dr. Rıza Nur olmuştur. 1970'li yıllarda Şükrü Elçin tarafından tıpkıbasımı yayımlanmıştır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Türklerin Anadolu'ya geldikten sonra edebiyatları iki gruba ayrılmıştır. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilen aydınların oluşturduğu "Yüksek Zümre Edebiyatı" ve İslam öncesinden gelen sözlü bir "Halk Edebiyatı". Anadolu'ya göç eden Türkler arasında aynı ayrım devam etti. Medrese eğitimi gören aydın kesim Arap ve Fars edebiyatlarının tesirini devam ettirirken, halk yine saz şairleri aracılığıyla halk edebiyatını devam ettirdi. Dolayısı ile Anadolu Türk Edebiyatı iki grupta incelenmektedir. Bu gruplardan biri halk edebiyatıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Gazi Giray</span>

II. Gazi Giray veya Bora Gazi Giray 16. yüzyıl sonlarında iki kez Kırım Hanlığı tahtına oturdu.

<span class="mw-page-title-main">Ut</span> Telli müzik aleti

Ut ya da Ud, telli bir müzik aleti. Kelimenin aslı Arapçada sarısabır veya ödağacı anlamındaki el-oud dan gelir. Baştaki el- sözcüğünün, bazı dillerde olup bazılarında olmayan harf-i tarif olduğunu bilen Türkler bu edatı atmış, geriye kalan oud kelimesini de - gırtlak yapıları ayna uygun olmadığı için - "ut" şekline sokmuşlardır. Dillerinde tanım edatı olan batılılar, 11-13. yüzyıllar arasındaki Haçlı Seferleri sırasında tanıyıp Avrupa'ya götürdükleri bu saza, fr:luth, en:lute, de:Laute, it:liuto, Alaut (İsp.)Laúd, Luit (Dat.) gibi hep L ile başlayan isimler vermişlerdir. Hatta saz yapıcılığı anlamında kullanılan lütiye kelimesi de yine lütfen yapılmadır.

<span class="mw-page-title-main">Leylâ Saz</span> Türk şair

Leyla Saz, Türk besteci, yazar, şair.

<span class="mw-page-title-main">Necdet Yaşar</span> Klasik Türk müziği sanatçısı, tanburi (1930-2017)

Necdet Yaşar,. Klasik Türk müziği sanatçısı, tanburi.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Yavaşca</span>

Mehmet Alaettin Yavaşca, Türk tıp doktoru ve Klasik Türk müziği sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Türk müziği</span> müzik türü

Klasik Türk müziği, klasik Türk mûsıkîsi, Osmanlı'daki adıyla mûsıkî veya günümüzde kullanılan adıyla Türk sanat müziği; Türk kültürüne has makamlı bir müzik türü. Klasik batı müziği ve Hint müziği ile beraber dünya üzerinde süreklilik ve gelenek oluşturma bakımından mevcut birkaç klasik müzikten birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tatyos Efendi</span> Ermeni asıllı Osmanlı keman sanatçısı ve besteci (1855-1913)

Tateos Ekserciyan, , Osmanlı Ermenisi müzisyen ve bestekar.

Hüseyin Sadeddin Arel, Türk hukukçu, besteci ve musiki araştırmacısı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mecmuaları</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nda yayımlanan dergiler listesi maddesinde cumhuriyetin ilanı öncesinde Osmanlı İmparatorluğu'nda yayımlananan kayda değer dergiler listelenmektedir.

Mehmet Reşat Aysu, bilhassa saz semaisi besteleriyle bilinen Türk bestekârdır. Ayrıca şarkı, peşrev, oyun havası gibi Türk mûsıkîsi formları da dâhil, üç yüzden fazla eser bestelemiştir.

Gevherî, 17. yüzyılda yaşamış olduğu tahmin edilen bir Türk halk ozanıdır. 1998 yılında Prof. Dr. Şükrü Elçin tarafından yayımlanan Gevherî Divanı adlı eserde, ozanın cönklerde ve yazmalarda yer alan 945 şiiri bir araya getirilmiştir.

Mehmed Ağa, 18. yüzyıl sonunda yaşamış bir Klasik Türk müziği bestekârıdır. Türk musikisi tarihinin en büyük bestekârlarından biridir. Kendisi de önemli bir bestekâr ve müzik bilgini olan Hızır Ağa'nın oğludur.

Hacı Faik Bey, Klasik Türk mûsikisinin büyük bestekârlarından biridir. Ondokuzuncu yüzyılın ilk yarısında Üsküdar'da doğdu ve 1891 yılında öldü. Dîni ve dindışı mûsiki alanında eserler verdi. Yılmaz Öztuna'nın verdiği listeye göre günümüze 170 kadar eserinin notası gelmiştir. TRT repertuvarında ise 120 kadar eseri mevcuttur. Dini mûsiki alanında Mevlevi ayini, tevşih, şugl ve ilahiler bestelemiştir. Durak bestelediği ise bilinmiyor. Dindışı musiki alanında ise özellikle büyük formdaki eserleri dikkat çeker. Kâr, beste, ağır semai ve yürük semai formlarındaki bu eserlerin sayısı 40 kadardır. Ayrıca çok sayıda şarkı da bestelemiştir. Saz eseri bestelediği ise bilinmiyor. Hacı Faik Bey, klasik tarzın gerilemeye başladığı, Hacı Arif Bey ve Şevki Bey gibi müstesna bestekârların şarkı formunu ön plana çıkardığı bir dönemin bestekârıdır. Bununla birlikte, şarkı formunda çok sayıda ve seçkin eserler meydana getiren bestekârımız, klasik formlarda da yüksek bir seviyeyi tutturmuştur. Fantezi şarkı türünün de ilk örneklerine Hacı Faik Bey'in eserleri arasında rastlamak mümkündür.

Abdi Efendi, III. Selim dönemi Klasik Türk musikisi bestekârlarındandır. Babası kadı idi. Küçük yaşta babası ölünce bir basmacı dükkânında çalışmaya başladı. Bu yüzden "Basmacı" adıyla tanındı. Bazı kaynaklarda babasının kadı olduğu bilinmediğinden yanlış olarak "Basmacızâde" denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Ufkî Bey</span> Osmanlı besteci

Ali Ufkî Bey, Klasik Türk musikisi bestekârı, santûrî, müzikolog ve "Mecmua-i Sâz ü Söz" adlı nota ve güfte mecmuasının müellifi, Kitâb-ı Mukaddes'i Türkçeye ilk çeviren mütercimdir.

Ali Rıza Avni Tınaz, Klasik Türk musikisi bestekârı, müzik araştırmacısı, şâir, yazar ve "Ses ve Saz Dünyamızdan" adlı açıklamalı Klasik Türk musikisi programının yapımcısıdır. Soyadını genellikle kullanmadığı için daha çok Ali Rıza Avni olarak tanınmıştır.

Ali Rıza Şengel yahut Eyyubî Ali Rıza Bey, Klasik Türk müziği bestekârı ve hocası, nevbezen.

Emin Ongan, keman üstadı klasik Türk müziği bestecisi, Üsküdar Musikî Cemiyeti'ne ismi verilen eski başkanlarından.

Leon Hanciyan/Hancıyan, Osmanlı Ermenisi klasik Türk müziği sanatçısı ve bestekar. Eserlerinin çoğunun unutulmasına rağmen bir peşrev, üç saz semaisi, bir aksak semai ile onbeş kadar şarkısı bilinmektedir.