İçeriğe atla

Meşale Harekâtı

Meşale Harekâtı
II. Dünya Savaşı Kuzey Afrika Cephesi

Müttefik askerlerin, büyük bir Amerikan bayrağının arkasında Cezayir şehri yakınında sahile çıkışları.
Tarih8–16 Kasım 1942
Bölge
Fas'ın Fransız hamiliği ve Fransız yönetiminde Cezayir, Vichy Fransası Yönetiminde Bulunan Fas ve Cezayir Kıyıları
Sonuç Müttefik zaferi
Taraflar
Kara:
Amerika Birleşik Devletleri ABD
Birleşik Krallık Birleşik Krallık
Özgür Fransa
Deniz:
Amerika Birleşik Devletleri ABD
Birleşik Krallık Birleşik Krallık
Kanada Kanada
Hollanda Hollanda
Avustralya Avustralya
Kara:
Vichy Fransası
Deniz:
Nazi Almanyası Almanya
Komutanlar ve liderler
Amerika Birleşik Devletleri Dwight D. Eisenhower
Birleşik Krallık Andrew Cunningham
Amerika Birleşik Devletleri Henry Kent Hewitt
Amerika Birleşik Devletleri George S. Patton
Amerika Birleşik Devletleri Lloyd Fredendall
Birleşik Krallık Kenneth Anderson
Henri d'Astier
José Aboulker
François Darlan
Charles Noguès
Francois Michelier
Nazi Almanyası Ernst Kals
Güçler
107.000
(33.000 Fas'ta, 39.000 Cezayir yakınlarında, 35.000 Oran yakınlarında)
Vichy Fransası: 125.000 asker, 200 tank, 500 uçak, 20 savaş gemisi, 11 denizaltı
Almanya: Kazablanka yakınlarındaki 2 Alman denizaltısı
Kayıplar
479+ ölü
720 yaralı
1,346+ ölü
1.997 yaralı


Meşale Harekâtı (İngilizce: Operation Torch, anlam: "Meşale Harekâtı", ilk aşamada Operation Gymnast olarak adlandırıldı ve sonra Torch oldu), Britanyalı-Amerikan birliklerin Vichy Fransası kontrolündeki Cezayir ve Fas'ı işgalidir.

Nedeni

1942 yazında Alman orduları doğu cephesinde, Stalingrad ve Kafkasya'ya doğru ilerlemekteydi. Baskı altında olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), Almanya'ya karşı Avrupa'da ikinci bir cephe açılmasını istiyordu. ABD Başkanı Roosevelt, Avrupa'da ikinci cephe açılması için Müttefiklerin hazır olmadığını savunuyordu. İngiltere, Tunus'u kaybetmiş ve Kuzey Afrika'da Mihver Devletlere karşı üstünlüğünü yitirmişti. Mihver Devletler, Cebelitarık Boğazı, Süveyş Kanalı ve Orta Doğu petrollerini tehdit etmekteydi. Bu durum içerisinde ABD ve İngiltere Genelkurmay Başkanlıkları ikinci cephenin 1942 sonbaharında Kuzey Afrika'da açılması yönünde karar aldı ve harekâtın adını “Meşale Harekâtı (Operation Torch)” olarak belirledi.[1] ABD Başkanı Roosevelt, 07 Kasım 1942'de yaptığı açıklamada, harekâtın amacının; Kuzey ve Batı Afrika kıyılarının Alman ve İtalyan orduları tarafından Amerika kıtasına bir çıkarma harekâtı için ileri üs olarak kullanılmasını engellemek ve ABD'nin müttefiki SSCB'ye destek sağlamak için Mihver Devletlere karşı ikinci cepheyi açmak olduğunu açıklamıştır.[2]

Harekât Planı

Meşale Harekât Planı; Cezayir, Oran ve Kazablanka kıyılarına, üç görev kuvveti ile 08 Kasım 1942'de eş zamanlı amfibi harekât yapılması üzerine tasarlanmıştı. Plana göre;[3] 33.000 İngiliz ve Kanada askerini taşıyan 53 nakliye gemisi ve bunları korumak üzere; 3 kruvazör, 2 uçak gemisi, 17 muhrip ve 7 korvetten oluşan Doğu Görev Kuvveti Cezayir'e, 39.000 Amerikan ve İngiliz askerini taşıyan 50 nakliye gemisi ve bunları korumak üzere; 2 kruvazör, 1 uçak gemisi, 13 muhrip ve 6 korvetten oluşan Merkez Görev Kuvveti Oran'a, 35.000 Amerikan askerini taşıyan 38 nakliye gemisi ve bunları korumak üzere; 3 muharebe gemisi, 7 kruvazör, 5 uçak gemisi, 39 muhrip, 12 mayın tarama gemisi ve 4 denizaltıdan oluşan Batı Görev Kuvveti Kazablanka'ya taarruz etmiştir.

Kazablanka Deniz Savaşı

İkinci Dünya Savaşı'nda “Meşale Harekâtı” olarak adlandırılan, müttefiklerin Kuzey Afrika çıkarmasının bir parçası olarak Kazablanka'nın ele geçirilmesi için, 08-16 Kasım 1942 tarihleri arasında, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Donanması gemileri ile Vichy Fransası Donanması gemileri, kıyı top tabyaları ve 2 Alman denizaltısı arasında meydana gelmiştir.

Fransız Donanmasında; 1 kruvazör, 7 muhrip ve 11 denizaltıdan oluşan, “Fransız 2’nci Hafif Gemiler Filosu” ile Fransa'nın Almanya tarafından işgal edilmesi sonrası inşasına devam edilmek üzere Kazablanka'ya getirilmiş Jean Bart muharebe gemisi bulunmaktaydı. Ayrıca kıyı savunması için 6 top tabyası ve karaya konuşlu 131 uçak bulunmaktaydı. ABD Donanması'nda ise; 2 Uçak Gemisi (109 uçak), 1 muharebe gemisi, 5 kruvazör, 20 muhrip, 2 denizaltı ve destek gemileriyle beraber toplam 102 gemi bulunmaktaydı.

07 Kasım 1942'de denizaltıların sağladığı istihbarat ve kerteriz bilgilerine istinaden mevki alan gemiler, 08 Kasım 05.00'dan itibaren harekâta başlamışlardır. Deniz muharebelerinin önemli bir bölümü 08 Kasım 1942'de ABD Destek Görev Grubu ile Fransız 2'nci Hafif Gemiler Filosu arasında gerçekleşmiştir. Muharebe sonunda ABD tarafında, 2 muhrip orta derecede hasar almıştır. Fransız tarafında; 1 kruvazör, 6 muhrip, 3 denizaltı, 1 liman savunma gemisi batırılmış ve 2 muhrip tesirsiz hale getirilmiştir. 08 Kasım 1942'de ABD tarafından Fedala ele geçirilmiş, Kazablanka limanında bulunan Jean Bart'ın topu geçici süreliğine gayri faal hale getirilmiş, Ayrıca limanda bulunan 1 yüzer havuz ve 7 ticari gemi batırılmıştır.

09-16 Kasım 1942 arasında meydana gelen muharebelerde kısa süreli taarruzlar meydana gelmiştir. Özellikle 2 Alman denizaltısının başarılı torpido taarruzları sonucu; ABD'ye ait 4 nakliye gemisi batırılmış, 1 akaryakıt gemisi, 1 nakliye gemisi ve 1 muhrip ağır hasar almıştır. 09-16 Kasım 1942 arasında ABD Donanması tarafından, 4 Fransız denizaltısı ve 1 Alman denizaltısı batırılmıştır.

08-16 Kasım 1942 arasında gerçekleşen muharebeler sonucu ABD Donanması 489 personel, Fransız Donanması, 803 personel kaybetmiştir.

Sonuç

Fas ve Cezayir'in müttefikler tarafından ele geçirilmesi ile stratejik olarak; Cebelitarık Boğazı'nın güneyden emniyeti sağlanmış, Süveyş Kanalı'nın emniyeti sağlanmış, Almanya'nın, Atlantik Okyanusu'nda ve Akdeniz'de yürüttüğü denizaltı harbi için önemli lojistik üs ele geçirilmiş, ABD'nin, Kuzey Afrika kıyılarına güvenle lojistik nakliye yapabilmesi için uygun liman elde edilmiş, Almanya'nın, İtalya ve Kuzey Afrika'ya kuvvet kaydırması sağlanarak, SSCB üzerindeki baskı azaltılmıştır.


Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Samuel Eliot Morison, The Two-Ocean War: A Short History of the United States Navy in the Second World War, Bbs Pub Corp, New Jersey, 1997
  2. ^ United States War Information Office, The War Messages of Franklin D. Roosevelt, United States War Information Office, Washington, 1943.
  3. ^ Alexandra Lohse ve Jon Middaugh, Operation Torch, The American Amphibious Assault on French Morocco, Naval History and Heritage Command, Washington, 2018.

İlgili Araştırma Makaleleri

HMS Bayntun (K-310), Kraliyet Donanması tarafından kullanılan Amerikan DE-1 refakat muhribi.

<span class="mw-page-title-main">Kruvazör</span> ağır savaş gemisi

Kruvazör büyük savaş gemilerinin sınıfıdır. Muhrip sınıfı gibi dışarıda destek ihtiyacı olan bir sınıftı fakat modern zamanda bu fark ortadan kalkmıştır. Geçmişte bağımsız operasyonlar için en küçük gemi olarak düşünülürdü. Modern savaşta kruvazörün eski işlevi ortadan kalkmış, yerlerini muhriplere terk etmiştir. Askeri işlev nedeniyle kruvazör adı en büyük gemiler için kullanılmaktadır.

Bu liste, Çanakkale Savaşı süresince bölgede görev almış savaş gemilerini göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span> 2. Dünya Savaşında Pasifik Okyanusu ve adalarını, Güneydoğu Asyayı ve Çini kapsayan 7 Temmuz 1937 ile 14 Ağustos 1945 tarihleri arasındaki savaşların sürdüğü cephedir

Pasifik Cephesi, Pasifik Okyanusu ve adalarını, Güneydoğu Asya'yı ve Çin'i kapsayan 7 Temmuz 1937 ile 14 Ağustos 1945 tarihleri arasındaki savaşların sürdüğü cephedir. Cephenin 7 Temmuz 1937'de Çin-Japon Savaşı ile açıldığı kabul edilir. Savaşın en önemli olayı; Japonya'nın çeşitli ülkelere saldırması sonrasında 7 Aralık 1941'de Pearl Harbor'da ABD güçlerine yaptığı Pearl Harbor Saldırısı'dır. Bu saldırıyla beraber ABD savaşa katılmış ve savaş gerçek anlamıyla bir dünya savaşı halini almıştır. Bugün Japonların çoğu tarafından bu savaş Pasifik Savaşı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Madagaskar Muharebesi</span>

Madagaskar Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin Vichy Fransası'nı Madagaskarı kontrol eden Vichy Fransası'nı zaptetmek için yapılmıştır. 5 Mayıs 1942'de başladı. Çatışmalar 6 Kasım'a kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Burnu Deniz Muharebesi</span>

Kuzey Burnu Deniz Muharebesi, Kriegsmarine'nin harekât kodu: Ostfront Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında, Aralık 1943'te Kriegsmarine'nin giriştiği ticaret akıncılık harekâtı ve Müttefik gücünün karşı saldırısı.

SMS <i>Moltke</i> (1910)

SMS Moltke, Kaiserliche Marine'e bağlı Moltke sınıfı muharebe kruvazörü 'nün ilk gemisidir.

<i>Luftwaffe</i> II.Dünya Savaşında Alman Hava Kuvvetleri

Luftwaffe, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimiydi. Almanya'nın I. Dünya Savaşı sırasındaki askeri hava kuvvetleri, İmparatorluk Ordusu'nun Luftstreitkräfte'si ve İmparatorluk Donanması'nın Marine-Fliegerabteilung'u, Mayıs 1920'de Versay Antlaşması'nın şartları uyarınca dağıtıldı ve Almanya'nın herhangi bir hava kuvvetlerine sahip olması yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Tallinn Tahliyesi</span>

Sovyet Tallinn Tahliyesi, Baltık Filosu'nun bir bölümünün ve kentteki Kızıl Ordu birliklerinin 1941 Ağustos ayında Tallinn'den tahliyesi operasyonudur. Bazı kaynaklarda Tallinn Felaketi ya da Sovyet Dankörkü olarak bilinir.

HMS <i>E11</i>

HMS E11, Kraliyet Donanması'nın 23 Nisan 1914 tarihinde suya indirilen E sınıfı denizaltısıdır. 1915 yılı Çanakkale deniz harekâtlarındaki en etkili denizaltılardan birisidir. Marmara Denizi'ne yaptığı üç akın seferinde 27'si buhar gücü ile çalışan ve 58'i daha küçük yelkenli tekneler olmak üzere farklı büyüklüklerde 80'den fazla gemiyi batırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri</span>

Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri, I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olan Çanakkale Savaşı çerçevesinde, çeşitli devletlerin denizaltıları tarafından Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nde sürdürülen faaliyetlerdir. Esas savaştan önce, Aralık 1914'te başlamış ve Aralık 1915'te sonlanmıştı. İtilaf Devletleri'ne bağlı denizaltıların Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara Denizi'nde denizaltı operasyonları yapmalarının amacı, Gelibolu'yu savunan Osmanlı kuvvetlerinin lojistik durumunu sarsmak olarak görülür. Bununla birlikte İttifak Devletleri'nin bir üyesi olan Alman İmparatorluğu da Osmanlı'yı desteklemek amacıyla savaş sırasında birtakım denizaltı faaliyetleri yürütmüştü.

<span class="mw-page-title-main">Askerî gemi</span>

Askerî gemi, Deniz kuvvetleri ve donanma tarafından kullanılan gemi veya botlara verilen genel isimdir. Deniz savaşı için yaratılmıştır. Yapıları ve amaçlarıyla sivil gemilerden farklıdırlar. Askerî gemiler genellikle hasar kontrol sistemi ve silahlarla donatılmış şekilde seyir ederler. Bazı personel taşıma gemilerinde bu donanımlar hafiftir veya bulunmayabilir. Askerî gemiler, inşaat veya amaca göre sivil gemilerden farklıdır. Günümüzde dünya donanmalarında birçok farklı gemi var. Bu gemilerde uçak, helikopter, askerî araç ve askerî teknoloji'ler taşınabilir. Hepsinin farklı uygulamaları vardır ve bazı sınıflandırmalar belirli ülkelere özeldir. Farklı ülkeler çabalarını farklı gemi türlerine harcadılar ve bazıları neredeyse hepsine yatırım yaptı.

USS <i>Saratoga</i> (CV-3) Birleşik Devletler Donanmasının Lexington sınıfı bir uçak gemisi

USS Saratoga (CV-3), Birleşik Devletler Donanması 'nın Lexington sınıfı uçak gemilerinden birisiydi. 1917'de muharebe kruvazörü olarak tasarlanan Saratoga, Washington Denizcilik Antlaşması'na uygun olarak için yapımı sırasında Birleşik Devletler Donanmasının ilk uçak gemilerinden birine dönüştürüldü. Gemi 1928'de hizmete girdi ve tüm kariyeri boyunca parçası olacağı Pasifik Filosu'na atandı. Saratoga vekardeşi Lexington, II.Dünya Savaşı'ndan önce bir dizi tatbikatta kullanıldı. Bu tatbikatlar Pearl Harbor'a yapılan sürpriz saldırıları içermekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik Savaşı</span> Deniz Savaşı

Atlantik Savaşı, tarihteki en uzun, en büyük ve en karmaşık deniz savaşı olarak bilinir. Mücadele, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle başlamış, Mayıs 1945'teki Alman teslimine kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı'nın ilerleyişine göre savaşa dahil olan ülkeler, deniz muharebelerinden geriye çekilmek durumunda kalan ülkeler olmuştur. Atlantik Savaşı'nın ilk dönemlerinde İngiltere, alman denizaltıları (U-bot) karşısında zorluk yaşamıştır, savaşa ABD'nin katılmasıyla ve teknolojik gelişmelerin muharebe sahasına uygulanmasıyla beraber U-bot saldırıları geriletilmiştir.

Attila Operasyonu, İkinci Dünya Savaşı sırasında, Vichy Fransası'nın Alman işgali için hazırlanan plandı. Fransızların Müttefik Devletlerine yeniden katılması veya Fransa'nın güneyindeki bir Müttefik tehdidine karşı 1940 yılında hazırlandı.

USS <i>Houston</i>

USS Houston 21 Şubat 1931 tarihinde ilk görev yeri olan Asya Filosuna atandı. 2 yıl boyunca Asya Filosunda görev yapan USS Houston 1933 yılında kardeşi USS Augusta ile yer değiştirdi. USS Houston 1933-1940 arasında Amerikan Pasifik Kıyı Komutanlığında görev yaptı. Başkan Franklin D. Roosevelt'in USS Houston kruvazörünü çok sevmesi ve bu gemiyle çok fazla yolculuk yapması nedeniyle gemi mürettebatı çok sıkı eğitiliyordu ve kısa zamanda donanmanın en iyi mürettebatı haline geldi. 1937 yılına gelindiğinde ise Japonya Çin'i işgale başladı. Japonya geniş bir alana yayılmıştı ve birçok adayı kontrol altında tutuyordu. Bu da Japonya’nın yakıt sıkıntısını arttırdı. Yaşanan bu gelişmelerle birlikte Amerikan Asya Filosu güçlendirildi. 25 Temmuz 1939 tarihinde filonun başına Amiral Thomas Hart getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Fransız donanmasının Toulon'da batırılması</span>

Fransız donanmasının Toulon'da batırılması II. Dünya Savaşı'ndaki Fransa Muharebesi sonucunda Nazi Almanyası'na yenilmiş olan Fransa'da kurulan kukla devlet olan Vichy Fransası'nın Almanya ve İtalya Silahlı Kuvvetleri tarafından 1942 yılı Kasım ayında işgal edilmesi harekâtı olan Anton Harekâtı sürerken donanmanın Almanların eline geçmesini engellemek üzere Fransız donanma komutanları Jean de Laborde ve André Marquis öncülüğünde 27 Kasım 1942 tarihinde Toulon limanında yapılan sabotaj eylemidir. Sabotajın ardından Fransız donanmasının geriye kalan varlığı belirleyici bir faktör olmaktan çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hint Okyanusu Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

II. Dünya Savaşı öncesinde Hint Okyanusu, Avrupa ülkeleri ve onların Doğu Afrika, Arap Yarımadası, Britanya Hindistanı, Hindiçin, Doğu Hint Adaları (Endonezya) ve Avustralya'daki sömürge bölgeleri arasında uzun süre önemli bir deniz ticaret yoluydu. II. Dünya Savaşı, Hollanda Doğu Hint Adaları'nda faaliyet gösteren Hollanda Kraliyet Donanması'nın büyük bir kısmı ve Massava'dan faaliyet gösteren İtalyan Regia Marina'nın Kızıldeniz Filosu ile başladığında, deniz varlığına Kraliyet Donanması Doğu Filosu ve Avustralya Kraliyet Donanması hakim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Leyte Körfezi Muharebesi</span>

Leyte Körfezi Muharebesi 200.000'den fazla deniz personelinin katıldığı, II. Dünya Savaşı'nın en büyük deniz savaşıydı ve bazı kriterlere göre tarihteki en büyük deniz savaşıydı. Japonya'yı izole etmeyi amaçlayan Leyte işgalinin bir parçası olarak, birleşik Amerikan ve Avustralya kuvvetleri ile Japon İmparatorluk Donanması (IJN) arasında 23-26 Ekim 1944 tarihleri arasında Filipin adaları Leyte, Samar ve Luzon yakınındaki sularda savaşıldı. Bölge Japonya'nın Güneydoğu Asya'da işgal ettiği kolonilerdeki hayati bir sanayi ve petrol kaynağı kaynağı.