Özgür yazılım, kullanıcısına yazılımı herhangi bir amaç için çalıştırma, inceleme, değiştirme ve dağıtma özgürlükleri tanıyan yazılım türüdür. Tersi, özel mülk yazılımdır.
Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.
GNU Genel Kamu Lisansı yaygın kullanılan bir özgür yazılım lisansı. İlk sürümü 1989 yılında Richard Stallman tarafından GNU Tasarısı için kaleme alınmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman'ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım topluluklarının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son hâlini aldı.
Donanım yazılımı (İng: firmware), sayısal veri işleme yeteneği bulunan her tür donanımın kendisinden beklenen işlevleri yerine getirebilmesi için kullandığı yazılımlara verilen addır. Elektronikte ve bilişimde donanım yazılımı, kalıcı bellek, program kodu ve veri deposudur. Donanım yazılımının bulunduğu cihazlara tipik örnekler; gömülü sistemler, bilgisayar çevre birimleri, cep telefonu, dijital fotoğraf makinesi verilebilir. Bu cihazlarda bulunan yazılım, cihazın kontrol programını barındırır. Donanım yazılımı ROM, EPROM, flaş bellek gibi kalıcı bellekte saklanır. Bir cihaz yazılımının değiştirilmesi, cihazın ömrü boyunca ya hiç yapılmaz ya da sadece birkaç kez yapılır. Bazı cihazların yazılımları üretim aşamasından sonra değiştirilemez. Donanım yazılımında güncelleştirme ya yazılım hatası ya da cihaza yeni bir özellik eklemek için yapılır. Bunun için mikroçip ROM'u değiştirilmesi gerekebilir veya flaş belleğin özel bir yöntemle tekrar programlanması gerekir. Bilgisayardaki BIOS yazılımı yalnızca, cihazın temel işlevlerini saklar, işletim sistemi gibi yüksek seviye yazılımlara önayak olur.
Ücretsiz yazılım ya da freeware, herhangi bir özellik ve süre kısıtlaması olmadan ücretsiz olarak kullanılabilen, çoğunlukla özel mülk bir lisans ile lisanslı yazılımlara verilen genel addır. Kullanıcının belirli bir süre sonra yazılımı kullanmaya devam etmek için ücret ödemek durumunda olduğu sharewareden farklı olarak tamamen ücretsizdir. Terimin kabul edilmiş açık bir tanımı yoktur.
Truva atı (Trojan), bilgisayar yazılımı bağlamında Truva atı zararlı program barındıran veya yükleyen programdır. Terim klasik Truva Atı mitinden türemiştir. Truva atları masum kullanıcıya kullanışlı veya ilginç programlar gibi görünebilir ancak yürütüldüklerinde zararlıdırlar.
Casus yazılım veya spyware, başlıca zararlı yazılım (malware) türlerinden biridir. Casus yazılımların sanıldığından da yaygın olduğu aşağıdaki birkaç istatistikte de görülmektedir.
- Geniş bant bağlantısı olan bilgisayarların yaklaşık %90'ında casus yazılım bulunduğu tahmin edilmektedir.
- Casus yazılımlar bütün Windows uygulama çökmelerinin üçte birinden sorumludur.
- 2003 yılında virüslerin iş dünyasına verdiği zarar yaklaşık 55 milyar ABD $’dır (TrendMicro).
- 3 milyon işyeri bilgisayarının ele alındığı bir araştırmada, bilgisayarlar üzerinde 83 milyon casus yazılım saptandı.
Solucan, kendini kopyalayarak diğer bilgisayarlara yayılmayı amaçlayan bir kötü amaçlı yazılım çeşididir.
Microsoft Defender Antivirus, önceki adıyla Windows Defender, Microsoft tarafından geliştirilen ve Bilgisayar virüslerini ve casus yazılımları engelleyen bir yazılımdır. Windows Vista, Windows 7, Windows 8,Windows 8.1, Windows 10 ve Windows 11'in bir parçasıdır.
Shareware, kullanıcının programı tanımasını sağlayan, zaman ve özellik bakımından kısıtlı sürüme verilen addır. Kullanıcıların İnternet'i en yoğun kullandığı alanlardan biri ücretsiz programlar edinmektir. Çeşitli shareware ve download arşivlerinde bulunabilecek bu tür programlar kullanım biçimleri açısından farklı sınıflara ayrılabilir. Örneğin, bazı programcılar ya da yazılım şirketleri tarafından tüm kullanıcılara sunulan ücretsiz programlar ücretsiz yazılım (freeware) olarak adlandırılmaktadır.
Microsoft Reader, ücretsiz bir e-kitap yazılımı. Masaüstü bilgisayar platformların yanı sıra taşınabilir cihaz sürümü de mevcuttur. HP, Casio ve Compaq tarafından üretilen cep bilgisayarlarına yüklenebilen yazılımdır.
Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım, kullanıcılara yazılımı ve kaynak kodunu herhangi bir amaç için kullanma, inceleme, değiştirme ve dağıtma özgürlükleri veren bir lisans kapsamında yayınlanan bilgisayar yazılımıdır.
Freemium olarak geçen akımın Türkçe karşılığı bedava seçkindir. İngilizce bedava anlamına gelen free ile seçkin anlamına gelen premium kelimelerinden oluşan ihtira bir birleşik sözcüktür.
Zararlı yazılım, kötü amaçlı yazılım veya malware, bilgisayar ve mobil cihazların işlevlerini bozmak, kritik bilgileri toplamak, özel bilgisayar sistemlerine erişim sağlamak ve istenmeyen reklamları göstermek amacı ile kullanılan yazılımdır. 1990 yılında Yisrael Radai tarafından malware ismi konulmadan önce, bu tür yazılımlara bilgisayar virüsü adı veriliyordu. Kötü amaçlı yazılımların ilk türü, parazit (asalak) yazılım parçalarını yürütülebilir, çalışan içeriklere eklemekle ilgileniyordu. Bu yazılım parçaları, mevcut çalışan uygulamayı, sistem üstünde çalışan programları ve hatta bilgisayar sistemlerinin ayağa kaldırılmasında önemli rol oynayan önyükleme (boot) kodlarını etkileyen makine kodları olabilir. Kötü amaçlı yazılımlar, kullanıcıların gereksinimlerine karşı bir davranış sergiler ve sistemin yetersizliğinden kaynaklanan bir sorun yüzünden istemsiz, rastgele bir şekilde verecek yazılım parçaları içermez.
Mobil güvenlik ya da mobil telefon güvenliği, mobil işlemenin öneminin ve kullanılan akıllı telefonların sayısının artması ile birlikte öne çıkmıştır. Genel olarak bakıldığında, mobil güvenlik, mobil cihazlarda saklanan bilgilerin ve servislerin koruma altına alınması olarak değerlendirilebilir.
Özel mülk yazılım ya da sahipli yazılım, yazılımın yaratıcısının, yayıncısının veya diğer hak sahibi ortaklarının fikrî mülkiyet hakkını ve telif hakkını kendi elinde tuttuğu bilgisayar yazılımıdır. Yazılımın alıcılarına, yazılımı özgürce paylaşma veya değiştirme hakkı vermez. Özel mülk yazılımlar, mülk sahipleri tarafından ücretli ya da ücretsiz olarak yayınlanabilir.
Sahte güvenlik yazılımı, kullanıcıları bilgisayarlarında bir virüs olduğuna inandıran ve sonrasında virüs kaldırma aracı için para isteyen bir çeşit zararlı yazılım ve internet dolandırıcılığıdır. Scareware ve bir çeşit ransomware olarak da değerlendirilebilir. Sahte güvenlik yazılımları 2008'den beri bilgisayarlar için önemli bir tehdit oluşturuyor. AdDestroyer ve VirtualBouncer sahte güvenlik yazılımlarının tanınmasını sağlamış olan, 2004'te var olmuş iki eski örnektir.
Macintosh yazılım listesi, mevcut macOS işletim sistemleri için dikkate değer bilgisayar yazılımları listesi.
Yazılım kategorileri, yazılım gruplarıdır. Yazılımın bu kategoriler açısından anlaşılmasını sağlamaktadırlar. Farklı sınıflandırma şemaları, yazılımların farklı yönlerini dikkate alır.
Apple yazılımları, Apple veya Apple bilgisayarlar için yazılmış farklı yazılım türlerini kapsar. Aşağidekiler aittir: