Mazhar Müfit Kansu
Mazhar Müfit Kansu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1872 Denizli, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 12 Kasım 1948 İstanbul, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Vali, milletvekili ve yönetici |
Ahmet Mazhar Kansu[1] (d. 1872, Denizli – ö. 12 Kasım 1948, İstanbul), Türk devlet adamı, vali, milletvekili ve yönetici.
Mülkiye Mektebi mezunudur. Gelibolu İdadisi Öğretmenliği, Edirne İdadisi Tarih Öğretmenliği ve Müdür Yardımcılığı, Edirne İl Maiyet Memurluğu, Havsa, Çorlu, Uzunköprü ve İskeçe Kaymakamlıkları, Gümülcine Sancağı, Lazistan (Rize), Mersin, İzmit, Balıkesir Mutasarrıflıkları, Bitlis ve Mamüratü'l-Aziz (Elaziz) Valilikleri, Erzurum Kongresi Bitlis Delegeliği, Sivas Kongresi Hakkâri Temsilciliği, Heyet-i Temsîliye Üyeliği, Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Üyeliği, Osmanlı Meclis-i Mebûsan IV. Dönem Hakkâri Mebusluğu, TBMM I. Dönem Hakkâri, II., III., IV. ve V. Dönem Denizli, VI. ve VII. Dönem Çoruh (Artvin) Milletvekilliği, I. Dönem Dâhiliye, Nâfıa, Tetkik-i Hesâbât ve Divân-ı Muhâsebât Encümeni Reislikleri, Yozgat İstiklal Mahkemesi Üyeliği, II. Dönem 1. Şube Başkanlığı, Şark İstiklal Mahkemesi Başkanlığı, Tetkik-i Hesâbât Komisyonu, Divân-ı Muhasebât Komisyonu Başkanlığı, VI. Dönem Meclis Hesaplarını Tetkik Komisyonu Başkanlığı, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği ve Saymanlığı yapmıştır. Evli ve iki çocuk babasıdır.[1]
Hayatı
1874 yılında Denizli'de doğdu. Babası Edirne Vilayeti Defter-i Hakani Müdürü Süleyman Müfid Bey, annesi Fatma Hanım'dır. Tahsiline İstanbul'da Fatih Rüştiyesinde başlar. Daha sonra babasının Edirne'ye tayini münasebetiyle tahsiline Edirne Rüştiye Mektebi ve Edirne Mülkiye İdadisi'nde devam eder. İdadi'den 1889 yılında mezun olduktan sonra İstanbul'da Mekteb-i Mülkiye'ye girer ve 1891 yılında Mülkiye Mektebinden mezun olur.
Mezuniyet sonrasında Gelibolu'da ve 1892 den itibaren Edirne İdadisi'nde Müdür muavinliği yanında Türkçe, tarih ve matematik öğretmenliği yaptı. 1899 yılına kadar öğretmenlik görevine devam ettikten sonra 1889 yılında Kaymakamlığa terfi ettirilmiştir. İlk olarak idareci olarak Havsa, 1903 yılında Çorlu, ardından 1904-1910 tarihleri arasında 6 yıl Cisr-i Ergene (Uzunköprü) Kaymakamlığında bulunmuştur.
1910-1912 yılları arasında Gümülcine, 1913 yılında Lazistan, Mersin, 1913-1917 yıllarında ise İzmit ve ardından Karesi (Balıkesir) Mutasarrıflıklarında bulundu.
Siyasi hayata İttihat ve Terakki Fırkası'na üye olmakla başlayan Kansu, Erzurum Kongresiyle Millî Mücadele hareketine katılmış, Sivas Kongresinde faal rol oynamış ve Anadolu-Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri arasında yer almıştır.
1918 yılında Bitlis valisi olarak tayin olundu. 25 Mayıs 1919'da Bitlis valisiyken İstanbul Hükûmeti tarafından görevinden alındı. 13 Haziran 1919'da Bitlis'ten İstanbul'a dönmeden Erzurum'a gitmeye karar verdi. Erzurum Kongresinde Mustafa Kemal'le birlikte çalıştı ve ardından Heyet-i Temsiliye olarak 2 Eylül 1919 Sivas'a geçerek Sivas Kongresi'ne katıldı. Sivas'ta kurulan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinde yer alarak Heyeti Temsiliyenin bazı üyeleri ile 2 Ekim 1919 da istifa eden Damat Ferit Paşa kabinesinin yerine Millî Mücadeleden yana olan Ali Rıza Paşa Kabinesi'ne katılmak üzere Ankara üzerinden İstanbul'a geçti.
12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Hakkâri'den mebus olarak katıldı. İtilaf devletlerinin baskısıyla çalışamaz durumda kalan ve 11 Nisan 1920 de Padişahın buyruğu ile kapatılan İstanbul'daki Meclisin diğer Heyeti Temsiliye üyeleri gibi meşakkatli bir yolculuktan sonra Ankara'ya geçti.
23 Nisan 1920'de açılan TBMM 1. Dönem'de yine Hakkâri milletvekili olarak görev aldı. Meclis çalışmaları sırasında çoğunlukla Maliye Komisyonunda olmak üzere diğer birçok Komisyonlarda üyelik ve başkanlık yapmıştır. Mebusluk görevi üzerinde kalması şartıyla Mayıs 1920'de Elazığ valiliğine tayin olundu. Sakarya Savaşı günlerinde Ankara'nın korunmasında herhangi zafiyet karşısında Meclis çalışmalarının Kayseri'de yürütülebilmesi için tedbiren ve geçici bir zaman için TBMM tarafından Kayseri'de görevlendirildi.
Kayseri, Yozgat, Kırşehir, Diyarbakır ve Niğde İstiklal Mahkemesi üyeliklerinde ve Başkanlığında bulundu.
Cumhuriyetin ilanından sonra da 5. Döneme kadar Denizli mebusu, 6. Dönem (1939) ve 7. Dönem'de (1943) ise Çoruh (Artvin) mebusu olarak görev yapmıştır. 1946 seçimlerinden sonra siyasi hayata veda etmiştir.
Mustafa Kemal ile birlikte olduğu zamanlarda olaylarla ilgili özel notlar tutan Kansu'nun "Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber" adıyla 4 Mart 1948'de Son Telgraf gazetesinde yayımladığı anıları, 1966'da Türk Tarih Kurumu tarafından iki cilt olarak basıldı.
Mazhar Müfit Kansu, 12 Kasım 1948 tarihinde İstanbul'da öldü. Evli ve 3 çocuk babası idi.
Kaynakça
- ^ a b "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Aralık 2021.
