Mazhar Apa

Mazhar Apa (1 Temmuz 1905,^[4] Antalya^[4] - 1 Aralık 1998), Türk iş adamı, ressam.

İlmiyeye mensup olan babası Mehmet Rüştü^[3] Efendi ile “Seksen beşler” diye tanınan bir aileye mensup olan annesi Gülşan^[3] Hanım da aslen Priştineliydiler. Ailenin “seksen beşler” olarak anılmasının nedeni aynı anda seksen beş erkeğini savaşa göndermiş olmasındandır. Kadılıklarda dolaşan Mehmet Rüştü Efendi Balkan Savaşı öncesinde ailesiyle önce Çanakkale'ye, ardından Antalya'ya gitti. 1915'te Antalya kadılığında görevliyken öldü. Altı oğlunun en büyüğü olan Mazhar henüz 10 yaşındaydı. Bursa Sultaniyesi'nde okuyan Mazhar Apa, babasının ölümünün ardından eğitimine birkaç yıl daha devam edebildi, dokuzuncu sınıfta okulunu terk etmek zorunda kalarak İstanbul'da Sanayii Nefise Mektebi'nin (Devlet Güzel Sanatlar Akademisi) resim bölümüne konuk öğrenci olarak yazıldı. Bir yandan da hattat Hâmid'in yanında çırak olarak çalışıyordu. O yıllarda, dönemin önemli dergilerinden biri olan “Ayna”da birkaç karikatürü, “Muhit”de de birkaç küçük illüstrasyonu yayımlandı. Mazhar Apa aynı dönemde klişeciliğe merak sardı. İş yerinin renkli resimler ustası olan Alman Max Müller onu kendi bölümüne aldı. Aynı yıllarda ünlü klişeci Kenan da Max Müller’in yanında çıraktı. 1925’te Devlet Matbaasında klişe ustası Tevfik Efendi, sanatına, yeteneğine güvendiği Mazhar Apa’yı yanına aldı.

Mazhar Apa, kısa bir süre sonra Ulvî Bey tarafından Ankara’daki Hâkimiyet-i Milliye gazetesi klişehanesine çağrıldı. Mazhar Apa, Ankara’da, 1929’a kadar dört yıl çalıştı. Askerliğini de bu sırada ordu harita dairesinde yaptı. Buradaki 80 x 80 ebadındaki büyük makinede henüz hiçbir klişe çekilememişti; Atatürk çiftliğine ait paftalar üç aydan beri bekliyordu. İlk iş olarak bu büyük makinede çiftlik paftalarının klişelerini alan Mazhar Apa askerliği süresince de bölümün en değerli ve en çalışkan simasıydı. 1929’da İstanbul’a döndü. Klişeciliği bırakarak afiş ressamlığına başladı ve afiş kalıpları üzerinde çalıştı. Alâeddin matbaasının ofset işlerini yaptı. Bir ara sergicilik ve dekorasyon üzerine çalıştı. 1937’de Matbuat Umum Müdürlüğü’nde halk tabloları yarışmasına girdi. Kazanan resimlerden biri olan “Ümmîlik ile Mücadele” onun eseriydi.

1940, 1941, 1942 yıllarında Sümerbank'ın İzmir Fuarı pavyonları yarışmalarını kazandı. Pulculuk üzerine çalıştı. “Atlas Yayınevi”nin üç ortağından biri olan Mazhar Apa, Ressam Sururi ve yazar Rakım Çalapala ile birlikte posta pulları yarışmasına girdi. Cumhuriyet devrinde bayındırlık, ziraat, sanayi ve maarif kalkınmaları konulu dört pul yapılacaktı. Yetmiş firmanın katıldığı yarışmada üç ortak, bayındırlık için kağnıdan trene, ziraat için kara sapandan traktöre konulu iki pul ile iki dalda yarışmayı kazandılar. Mazhar Apa aynı yıllarda ofset baskı üzerine yenilikler yaptı; fotoğraf tekniği ile renkli resimler bastı. Bu yöntemi ilk kez Tahsin Demiray’ın dergilerinde uygulamıştı.

Kendi klişe atölyesini 1941’de açtı. Savaş yıllarında kurulan ve her tür klişe ile ofset baskı ve fotolito kalıpları yapılan şirket, savaş sonrasında yükselişe geçti ve “Apa Ofset Basımevi” doğdu. Açık adı, Apa Ofset Basımevi ve Sanayi A.Ş. Basımevi'nde, ofset basım tekniği Türkiye'de ilk kez ve en gelişmiş biçimiyle uygulandı.

1927'de evlenen Mazhar Apa'nın tek erkek çocuğu Ömer Apa'dır.^[3]

• 1984, Yokuş’ta 65 Yıl