İçeriğe atla

Mayonez

Mayonez
Patates kızartması ile birlikte mayonez
Alternatif isimMayo
Ülke(ler)Fransa, İspanya
TürüÇeşni
Ana malzemelerYağ, yumurta, sirke ya da limon suyu
Mayonez bileşenleri

Mayonez, İspanya ve Fransa kökenli soğuk sos. 18. yüzyılda Fransız yemek kitaplarında 'Mayonez' adı verilen sos görünmeden önce, İspanya ve Fransa'da benzer sosların çeşitli versiyonları vardı. Asıl ününü 1756'da Richelieu Dükünün Menorca'yı işgal etmesinden sonra, dükün aşçısının "aioli bo" isimli yerel sosu Fransa'da orijinal tarifte bulunan sarımsağı çıkararak kullanmaya başlaması ile kazanmıştır.[1] İsminin ise dükün işgal ettiği Mahon limanından geldiğine inanılır. Mayonez doypack ve kavanozlarda satışa sunulur. Hellmann's, Unilever, Duke's Mayonnaise, Kewpie, Sir Kensington’s, Boar's Head, McCormick & Company gibi markalardır.

Çiğ yumurta sarısı ve bitkisel yağ karışımından oluşur. Sürekli çırpılan yumurta sarılarına koyu bir kremaya dönüşünceye değin yavaş yavaş yağ eklenmesiyle elde edilir. Limon suyu, hardal ya da sirke ile tatlandırılan bu bileşim, mayonnaise verte (yeşil sebze püreli), sauce remoulade (ançüez, tuşu ve kaparili), sauce aioli (bol sarmısaklı Provans mayonezi), Bin Adalar (Thousand Island) ve Rus usulü salata sosları gibi çok sayıda mayonez türünün temelini oluşturur.[2] Mayonez terimi, üzerine bu sosun konduğu soğuk yemekler ve salatalar için de kullanılır. Ayrıca andoloz sosu, tartar sos, samuray sosu, salata kreması, rus sosu, ranch sos, kızartma sosu, fritessaus soslarının hazırlamasında ana madde olarak kullanılır.[3]

Tarihi

Mayonez, ilk kez 1806'da ortaya çıkmış gibi görünen Fransız mutfağına ait bir isimdir. Zaman içinde mayonezin kökenine ilişkin ileri sürülen hipotezler çok sayıda ve çelişkili olmuştur. Fransızca "mayonnaise" “yumurta ve zeytinyağı ile yapılan bir sos” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Fransızca yazılı örneği bulunmayan *mahonnaise sözcüğünden evrilmiştir.[4] Ünlü çağdaş Fransız şef Marie-Antoine Carême'ye göre, magnoneise'nin (magner veya manier fiilinden) bir türevine dayanıyor. Prosper Montagné'ye göre, Eski Fransızcada 'yumurta sarısı' anlamına gelen moyeu(x) (veya moyen) bazlı moyeunaise (veya moyennaise) ismidir. Joseph Favre ise mayonezin Magnon (Lot-et-Garonne) kelimesinden türetilen magnonneise kelimesinin değiştirilmiş hali olduğunu belirtir. Dilbilimci ve tarihçi Nicolas Lepreux tarafından öne sürülen daha tartışmalı bir hipotez, mayonezin Mayenne bölgesinden kaynaklandığını öne sürüyor. Émile Littré'ye göre bu sos, İspanya'nın Balear Adaları'ndaki Menorca'nın başkenti Mahón'dan gelmiş olabilir; o dönemde İngilizler tarafından işgal edilmiş ve daha sonra 1756'da Dük de Richelieu tarafından fethedilmiştir.[5] "Mahonez" adı verilen sos yumurta ve yağla yapılmıştır. Ancak Fransa ve İspanya'da benzer sosların çeşitli versiyonları mevcutken, bu sos bu olaydan biraz önce anlatılmaya başlandı. Bir diğer hipotez ise mayonezin remoulade ve aioli'den elde edildiği yönündedir. Remoulade sosu uzun zamandır biliniyordu ve sıcak ve soğuk versiyonları vardı. Her iki durumda da temel, yağ, sirke, tuz, şifalı bitkiler, hardaldan ve diğer bileşenlerden oluşuyordu; kısacası zenginleştirilmiş bir vinaigretteydi. 1806 yılında, Le Cuisinier impérial'da André Viard, meyane'yi yumurta sarısı ile değiştirerek bu tarifi yeniden formüle etmek için dönüştürdü.

Kaynakça

  1. ^ "Mayonnaise | Description, Emulsion, & Variations | Britannica". www.britannica.com. 2 Nis 2024. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  2. ^ "Mayonnaise - an overview | ScienceDirect Topics". 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  3. ^ Contributors, WebMD Editorial. "What to Know About Mayonnaise and Is It Dairy-Free?". WebMD. 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  4. ^ Hardy, James (17 Oca 2024). "Who Invented Mayonnaise? Origins of the Creamy Condiment | History Cooperative". 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  5. ^ Johns, David Merritt (27 Ara 2013). "A Brief History of Mayonnaise". 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024 – slate.com vasıtasıyla. 

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Mayonez ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cacık</span> Türk mutfağından soğuk çorba ve meze

Cacık, yoğurt, su, salatalık ve sarımsak ile yapılan soğuk Türk mezesi olarak bilinse de içine birçok sebze katılarak yapılan çeşitleri vardır. En çok bilinen çeşidi salatalık cacığıdır.Nane, yeşil soğan, kekik, dere otu, zeytinyağı vb malzeme ile zenginleştirilebilir. İçine rendelenmiş havuç ve marul katılan cacığa ise kış cacığı denir. Yunan mutfağında Τζατζίκι (caciki) olarak bilinen bir çeşidi yapılır. Daha kıvamlı olup sos ya da meze olarak tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Aşçılık</span> yemek yapma

Aşçılık, besinlerin çeşitli yöntemlerle yemeye hazır duruma getirilmesine denir. Ahçılık olarak da bilinir. Ev ekonomisi'nin temel bileşenlerinden biridir. Şef, aşçı, yardımcı şef, pasta şefi, mutfak şefi, fırıncı, gastronomcu, çikolatacı gibi mesleklerle sıkı ilgilidir. Birçok ülkelerde aşçılık mesleği öğrenmek için aşçılık okulu, aşçılık fakültesi, aşçılık akademileri bulunmaktadır. Aşçılığın en temel yöntemi pişirmedir. Ama "aşçılık" terimi, pişirmenin yanı sıra kurutma, isleme, dondurma ya da salamura gibi başka yöntemleri de kapsar. Besinler birkaç nedenden dolayı pişirilir. Bazı besinleri çiğ yeme düşüncesinden hoşlanmayız. Belirli besinleri pişirerek yemeye alışık olduğumuzdan, pişirmenin besinlere iyi bir tat kazandırdığına inanırız. Öte yandan pişirildiklerinde besinlerde değişiklikler oluşur ve bu da bazı besinlerin yenmesini ve sindirilmesini kolaylaştırır. Moleküler gastronomi, fizik ve kimya perspektifinden beslenmenin bilimsel yaklaşımıdır.

Emülsiyon veya Türkçe adıyla sıvı asıltı, birbiri içinde çözünmeyen iki sıvının karışımıdır. Bir sıvı, öbürünün içinde dağılmış durumdadır. Emülsiyon oluşma sürecine emülsifikasyon denir. Bir emülgatör bir emülsiyonu kararlı kılan, genelde sürfaktan özellikli bir maddedir.

<span class="mw-page-title-main">Salata</span>

Salata, genellikle sebze veya meyvelerden oluşan sade karışım ya da üzerine yoğurt ya da salata sosu dökülmesiyle hazırlanan ve yemeklere eşlik eden yiyecek karışımı. Kimi zaman içine et ya da peynir gibi yiyecekler de konulur. Mevsimine ve yapıldığı yöreye özgü sayısız çeşidi yapılır. Antik Çağda Romalılar, Yunanlar ve Persler ot ve yeşillikleri karıştırarak karışık salata benzeri bir yemek yapmaktaydı.

Balıkesir mutfağı, Balıkesir ve çevresine ait yemek kültürü.

<span class="mw-page-title-main">Fransız mutfağı</span> maestro

Fransız mutfağı, Fransa'da geliştirilmiş, zenginliği ve çeşitliliğiyle ünlü, yemek pişirmenin sanatsal yönünü ön plana çıkaran bir ulusal mutfaktır. Fransız mutfağının kökeni Orta Çağına uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Alman mutfağı</span> Alman ulusunun yemek tarzı

Alman mutfağı, Alman ulusunun yemek tarzından ileri gelmektedir. Yüzyıllar boyunca bölgeden bölgeye gerçekleşen sosyal ve politik değişiklikler etkisiyle mutfak gelişimini sürdürmüştür. Almanya'nın güney bölgeleri olan Bavyera ve Svabya, birçok ortak yemek kültürünü paylaşmaktadır. Malzeme ve yemekler eyaletlere göre değişmektedir. Hem ulusal, hem bölgesel nitelikte birçok önemli yöresel yemek bulunmaktadır. İlk zamanlar yöresel haldeki birçok yemek, günümüzde değişiklikler geçirerek ülke çapına yayılmışlardır. Alman mutfağı heterojen toplum yapısı ve karışık kültürü ile çeşitlilik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Patates salatası</span> Haşlanmış patateslerden yapılan yemek

Patates salatası, haşlanmış patatesten yapılan yemek.

Arnavutluk tarih boyunca birçok devletin yönetimi altına girmiş, bu süreçte yalnızca siyasi veya askeri olarak değil, aynı zamanda kültürel açıdan da etkilenmiştir. Bu sebepten dolayı Arnavut mutfağı başta Türk, İtalyan ve Yunan mutfakları olmak üzere genel itibarıyla Akdeniz mutfağından izler taşımaktadır. Bugün Arnavut halkı tarafından sıkça tüketilen ve yapılan baklava, aşure, kadayıf gibi tatlılar; dolma, yaprak sarma, tarator gibi aperitifler ve ayran, siyah çay, Türk kahvesi gibi içecekler Osmanlı zamanından başlayarak Türk mutfağından Arnavut kültürüne geçen yiyecek ve içeceklerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Acı sos</span> sos

Acı sos,, acı biber ve diğer bileşenlerden yapılmış herhangi bir çeşni, baharat veya salsadır.

Aillade sosu Güney Fransız mutfağından bir sarımsaklı salata sosu. Genellikle soğuk et, balık, patates ve sirke soslu (vinaigrette) yemekler ile beraber servis edilir. Sosu hazırlamak için ceviz ve sarımsak birlikte eziliyor. Mayonez yapar gibi yavaşça ezmeye yağ eklenir. Arpacık soğan, frenk maydanozu, tuz, kara biber ve maydanoz gibi çeşniler de içerebilir. 18. yüzyılda, M. Duchat'ın anlatısına göre, aillade sosu Languedoc'da yoksullar tarafından yedikleri etler için hazırlanan bir sos idi.

<span class="mw-page-title-main">Aioli</span>

Aioli, sarımsaklı ev yapımı mayonezdir. Soğuk veya sıcak balık haşlaması, soğuk et yemekleri, salatalar ve sebze yemekleri ile servis edilir.

Ravigote sosu Fransız mutfağından bir yeşil sosdur. Genellikle midye, yengeç, deniz tarağı, ve alablık salatası gibi balık ve deniz mahsullü yemekler ile birlikte servis edilir ama ızgara ete de yakışıyor.

<span class="mw-page-title-main">Marie de' Medici</span>

Bourbon Hanedanı'ndan Marie de' Medici, Fransa kralı IV. Henry'nin ikinci eşi, Fransa kraliçesi ve Medici Hanedanı'nın bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Fish and chips</span>

Fish and chips, bulamaç kaplı kızarmış balığın patates kızartması ile servis edildiği sıcak yemektir. Yemek İngiltere'de ortaya çıkmıştır ve iki ana bileşeni göçmenler tarafından getirildiği için füzyon mutfağının bir örneğidir. Fish and chips, Birleşik Krallık'ta ve diğer birçok ülkede, özellikle de İngilizce konuşulan ve İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinde yaygın tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Sezar salatası</span>

Sezar salatası limon suyu, zeytinyağı, yumurta, Worcestershire sos, ançuez, sarımsak, Dijon hardalı, Parmesan peyniri ve karabiber ile hazırlanan yeşil marul ve krutonlu yeşillik salatasıdır. Türkiye'de ançüez yerine genellikle ızgara tavuk göğsü kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Big N' Tasty</span>

Big N' Tasty, uluslararası fast food zinciri McDonald's tarafından satılan bir hamburgerdir. Whopper sandviçle rekabet edecek şekilde tasarlanmıştır. İlk olarak Suudi Arabistan'da piyasaya sürülen "N'" harfi olmayan Big Tasty adlı benzer bir çeşit, Amerika Birleşik Devletleri dışında Avrupa, Güney Amerika, Güney Afrika, Orta Doğu ve Tayvan'da satılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mantova Veraset Savaşı</span>

Mantova Veraset Savaşı (1628-1631), Gonzaga hanedanının doğrudan son erkek vâris ve Mantova ve Montferrat’ın hükümdarı olan II. Vincenzo’nun 1627 Aralık ayında ölümüyle başlayan ve Otuz Yıl Savaşları ile bağlantılı bir savaştı. Topraklar, Habsburg İspanyası’nın İtalyan topraklarından askerleri ve yardım malzemelerini Flandre’deki ordularına taşımasına izin veren bir kara yolu olan İspanyol Yolu’nun kontrolü için son derece önemliydi. Savaş, Fransa doğumlu Nevers Dükü’nü destekleyen Fransa ile onun uzak kuzeni Guastalla Dükü’nü destekleyen İspanya arasındaki bir vekalet savaşıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.