İçeriğe atla

Mayan Muharebesi

Mayan Muharebesi
1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı

Tebriz'de hastalanarak ölen Özdemiroğlu Osman Paşa'nın nakli
Tarih30-31 Ekim 1585
Bölge
Mayan, Tebriz, İran
Sonuç Stratejik Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı Devleti Safevî Devleti
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu Cigalazade Sinan Paşa Hamza Mirza
İsmail Kulu Han
Tokmak Han
Kayıplar
Nispeten hafif Kaydadeğer

Mayan Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Tebriz'i ele geçirmesini (25 Eylül 1585) müteakip, kışlamak üzere (Osman Paşa'nın ölümünün ardından komutayı devralan) Cigalazade Sinan Paşa komutasında Doğu Anadolu'ya dönerken, karşı saldırıya geçen Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusuna karşı 30-31 Ekim 1585'teki muharebede zafer kazandı.

Muharebe öncesi

Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Safevî ordusunun öncü birliğini 21 Eylül 1585'te Alvar Muharebesi'nde mağlup ettikten sonra Safevîlerin eski başkenti Tebriz'i 23-25 Eylül 1585'te kuşatarak zaptetti.

29 Eylül'de yapımına başlanan Tebriz kalesi 14 Ekim'de tamamlandı. Eşzamanlı olarak ise, Özdemiroğlu Osman Paşa'nın; Safevîlerin Tebriz'e yönelik baskısını ve baskın girişimlerini bertaraf etmek amacıyla gönderdiği Cigalazade Sinan Paşa komutasındaki birlikler 16 ve 24 Ekim'de Safevî ordusunu bölgeden uzaklaştırmakta başarılı olamazken, Osmanlı ordusunda kışın yaklaşması üzerine Tebriz'de İranlıların karşı saldırısına karşı garnizon bırakılarak kışlamak üzere Doğu Anadolu'ya çekilinmesi fikri ağırlık kazandı. Bunun üzerine, eski Trablusşam Beylerbeyi Hadım Cafer Paşa yaklaşık 20-30.000 askerle Tebriz'de bırakılarak kışlaklara çekilmek üzere Osmanlı ordusu Tebriz'den çıkarken Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusu yeniden saldırdı.[1] 28 Ekim 1585'teki Şenbigazan Muharebesi'nde Osmanlı ordusu Safevîleri mağlup etmeyi başardı.[2]

Muharebe

Bu zaferin ardından, bir süredir ağır hasta olan Özdemiroğlu Osman Paşa 30 Ekim'de öldü Komutayı devralan Cigalazade Sinan Paşa, orduda herhangi bir kargaşaya sebep olmaması için, Osman Paşa'nın öldüğünü askerden sakladı. Buna ilaveten, İran ordusunun yeniden baskın yapacağı duyumunun alınması üzerine, ordunun harp nizamında yürütülmesine devam edildi.[3]

30-31 Ekim gecesi Osmanlı ordusu Mayan bölgesine geldiğinde, Safevî ordusu beklendiği üzere bir keza daha Osmanlı ordusuna gece baskını icra etti. Harp nizamında yürüyen Osmanlı ordusuna bir taraftan sağ kanadından hücum eden Safevî ordusu, diğer taraftan da Osmanlıların yürüyüş güzergahına su çekerek bataklık haline getirmeye çalıştı.

Taarruza geçen Safevî ordusunda İsmail Kulu Han sağ, Tokmak Han sol kanatta, Hamza Mirza ise merkezde yeraldı. İranlılar başlangıçta Diyarbakır, Karaman ve Anadolu eyalet askerlerinin bulunduğu sağ kanadına başarılı bir hücum icra ederek Osmanlı kanadını geriletmeyi başardılar.

Buna mukabil, karşı tarruza geçen Yeniçeriler ile Kapıkulu süvarilerinden silahdar ve sipahi bölükleri Safevî ordusunun merkezine etkili bir hücum yaparak geri çekilmelerini sağladıkları gibi, sağa kanada yönelik baskının da bertaraf olmasını sağladılar. Sarsılarak düzensiz bir şekilde geri çekilen Safevî ordusunun bir bölümü Osmanlı ordusunun saplanması için hazırladıkları bataklığa kendileri saplandı. Açık hedef haline gelerek imha edilme tehlikesine giren Safevî birliği Ustaclu Pir Gayb Sultan komutasındaki birliklerin yardıma gelmeleriyle olası bir felaketten kurtuldu. Hamza Mirza da Osmanlı karşı hücumu nedeniyle uğradığı ağır kayıplar sebebiyle muharebe alanından çekildi.[4]

Muharebe sonrası

Mayan Muharebesi'nde (komutayı Osman Paşa'dan devralan) Cigalazade Sinan Paşa'nın kazandığı zaferden sonra, Safevî ordusunun taarruz ya da baskın gücü tamamen kırıldı. Dolayısıyla Osmanlı ordusu dönüş yolunda, taciz ya da baskın tehlikesi olmadan, önce Van, ardından ise Bitlis'e ulaşarak kışlaklara dağıldı. Kasım 1585'te ise Safevî ordusunun Tebriz etrafına yerleşmesiyle yaklaşık on ay sürecek abluka başladı.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri-I 1578-1590", Bekir Kütükoğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul (1962), s.159
  2. ^ "Harimi’nin Zafernâme ve Gonca’sına Göre Özdemiroğlu Osman Paşa", Rahîmîzade İbrahim Harîmî Çavuş, (Haz. Mustafa Karanfil), İstanbul Üniversitesi (1998), s.106
  3. ^ "Habeşistan’dan Kafkasya’ya Bir Osmanlı Paşası: Özdemiroğlu Osman Paşa", Çetin Sungur, Hacettepe Üniversitesi (2012), s.139
  4. ^ Osmanlı-Safevî Mücadelesinde Askerî Harekât Alanı ve Muharebeler (1578-1590)", Turgay Koçak, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi (2016), s.72-73
  5. ^ Acem Serhaddinde Cafer Paşalar: Tebriz ve Şirvan Eyaletlerinin Muhafazası (1583-1591)", Emirhan Özçelik, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 18, İstanbul (2021), s. 171

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Özdemiroğlu Osman Paşa</span> 41. Osmanlı sadrazamı

Özdemiroğlu Osman Paşa, III. Murad saltanatı döneminde, 1584-1585 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı. Kızıl Deniz çevresinde beylerbeyi olmuştur. Kafkasya'da elde ettiği başarılar ile Kafkas Fatihi unvanını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Sinan Paşa</span> 46. Osmanlı sadrazamı

Cığalazade Yusuf Sinan Paşa ya da Cağaloğlu Yusuf Sinan Paşa (1545-1605) III. Mehmed saltanatı döneminde 1591-1595 ve 1599-1604 yılları arasında toplam 10 yıl Kaptan-ı Deryalık, 27 Ekim 1596-5 Aralık 1596 tarihleri arasında da bir ay dokuz gün Sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. İstanbul'daki Cağaloğlu semti ve Bağdat'ta yaptırdığı Cığalazade Hanı onun ismini taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Çıldır Muharebesi</span>

Çıldır Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti orduları arasında 9 Ağustos 1578'de Çıldır'da yapılan ve Osmanlıların kesin zaferiyle sonuçlanan askerî çarpışmadır.

<span class="mw-page-title-main">1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1578-1590 yılları arasında yapılmış savaş

1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında tüm Kafkaslar ile Güney Azerbaycan'da cereyan eden ve Osmanlıların zaferiyle sonuçlanan savaş.

Urmiye Muharebesi, 1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda bir evre. Muharebe İran ordusunun galibiyetiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şamahı Kuşatması (1607)</span>

Şamahı Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Şamahı'nın 28 yıl sonra tekrar İran idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır. Kuşatma sırasında Bakü ve Derbent de İran ordusuna teslim olmuş, Safevî Devleti bu sayede Azerbaycan ve Dağıstan'da yeniden hakimiyet kurmuştur. Bu itibarla, Safevîler 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucunda kaybettikleri tüm toprakları 1603-1607 arasında geri almayı başarmışlardır.

Tebriz Seferi, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuyucu Murat Paşa komutasındaki Türk ordusu Tebriz'e kadar ilerleyip Acıçay civarında İran ordusuyla karşı karşıya geldiyse de taraflar arasında herhangi bir çarpışma olmadı ve Türk ordusu kışlamak üzerine geri çekildi. 1611 yılında tekrar sefere çıkmaya hazırlanan Murat Paşa'nın ölümüyle iki ülke arasındaki barış müzakereleri hız kazandı ve 1612 yılında dokuz yıldır süren savaşa son veren Nasuh Paşa Antlaşması imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Kemah Muharebesi</span>

Kemah Muharebesi, 1548-1549 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre, Çerkes Osman Paşa komutasındaki Osmanlı birliklerinin 2 Ekim 1548'de Kemah civarında yağma faaliyetlerinde bulunan Safevî birliğine karşı zafer kazandıkları askerî çarpışma.

<span class="mw-page-title-main">Koyungeçidi Muharebesi</span>

Koyungeçidi Muharebesi, 9 Eylül 1578'de Osmanlı Devleti ile Safevî Devleti arasında yapılan ve Osmanlıların zaferiyle biten meydan savaşı.

<span class="mw-page-title-main">Aras Han Muharebesi</span>

Aras Han Muharebesi ya da Birinci Şamahı Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı birliğinin 9-11 Kasım 1578 tarihlerinde Şamahı Hâkimi Aras Han komutasındaki Safevi ordusuna karşı büyük bir zaferiyle sonuçlanan askerî çarpışma.

<span class="mw-page-title-main">Alvar Muharebesi</span>

Alvar Muharebesi ya da Alivar Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 21 Eylül 1585'te Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusunu mağlup ederek 25 Eylül 1585'te Tebriz'i ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Tebriz Kuşatması (1585)</span>

Tebriz Kuşatması, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Safevîlerin eski başkenti Tebriz'i 23-25 Eylül 1585'te kuşatarak zaptetmesiyle sonuçlanan askerî çarpışma.

<span class="mw-page-title-main">Şahoğlu Muharebesi</span>

Şahoğlu Muharebesi ya da İkinci Şamahı Muharebesi ya da Şamahı Kuşatması, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı birliğinin 24-26 Kasım 1578 tarihlerinde Veliaht Hamza Mirza ve Beşvezir Selman Han komutasındaki Safevî ordusuna karşı direnişi.

<span class="mw-page-title-main">Tebriz Kuşatması (1585-1586)</span>

Tebriz Kuşatması, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre. Safevî ordusu 25 Eylül 1585 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu'nun ele geçirdiği eski başkenti Tebriz'i geri almak amacıyla kenti 10 ay boyunca kuşattıysa da kaleyi zaptedemediği gibi, 1586 yazında Osmanlı ordusunun bölgeye yeniden gelme ihtimali üzerine kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Tiflis'in Zaptı (1578)</span>

Tiflis'in Zaptı, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre. Safevî ordusunu Çıldır Muharebesi'nde kesin bir yenilgiye uğratan Osmanlı ordusu'nun ileri harekâtını sürdürerek 24 Ağustos 1578'de Tiflis'i zaptetti. Bu sayede, Tiflis'te 1606 yılına kadar süren Osmanlı egemenliği başladı.

<span class="mw-page-title-main">Şenbigazan Muharebesi</span>

Şenbigazan Muharebesi ya da Şenb-i Gazan Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı esnasında 28 Ekim 1585'te Osmanlı ve Safevî güçleri arasında yaşanan muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Revan'ın Zaptı</span>

Revan'ın Zaptı, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Camasâb Muharebesi</span>

Camasâb Muharebesi ya da Darmayan Geçidi Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Gence Muharebesi (1588)</span>

Gence Muahrebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.