İçeriğe atla

Mayın

Çeşitli tank ve personel mayınları

Mayın, kara taşıtlarını, gemileri veya hava araçlarını tahrip ya da hasar vermek, personeli yaralamak, öldürmek veya diğer şekillerde tesirsiz kılmak için tasarlanan, normal olarak koruyucu bir kaplama malzeme içinde bulunan patlayıcı ve onu harekete geçiren düzeneğe verilen addır. Mayın üzerinden geçilmesi halinde, zaman ayarlı olarak veya uzaktan kontrol araçları ile patlatılabilir.[1]

Deniz mayını da, gemilere hasar verme ya da batırma niyeti ile veya bir giriş bölgesine gemilerin yaklaşmasını önlemek amacıyla denize dökülen bir patlayıcı aygıttır. Terim gemilerin veya liman tesislerinin altlarına, dalgıçlar tarafından iliştirilen aygıtları ve yerleştirilmesinden belirli bir süre sonra patlayacağı tahmin edilen aygıtları içermez.[2]

Etimoloji

Türkçedeki "mayın" sözcüğünün kökeni İngilizcede aynı zamanda maden ya da lağım (kalelerin altına kazılan tünel) anlamlarına da gelebilen "mine" sözcüğüdür. Bu sözcüğün İngilizcedeki kökeniyse aynı anlama gelen Latince "mina" sözcüğü olup bu sözcük de Latinceye Kelt dillerinden geçmiştir.[3]

Kara mayını

Toprağın üstüne veya biraz altına gömülen, içi infilak maddesi veya kimyasal maddelerle dolu mayınlara verilen genel addır. Kara mayını, genel olarak üzerinden geçen araçların veya insanların ağırlığı ile infilak eder.[4]

Kara mayın türleri

Tanksavar mayını

Ana madde: Tanksavar mayını

Tanksavar mayını, (kısaltması "AT mayını"), bir tür kara mayını olup tank ve zırhlı savaş araçlarına hasar vermek veya imha etmek amacıyla geliştirilmiştir.

Anti personel mayınlarına nazaran tanksavar mayınları çok daha fazla patlayıcıya sahiptir.

Başlıca türleri şunlardır:

  • Tahripli
  • Boşluklu imla haklı
  • Çubuk tipi
  • Yandan saldırı
  • Arazi

Anti personel mayını

Ana madde: Anti personel mayını

Anti-personel mayını kara mayını sınıfı içerisinde tanksavar mayını gibi taşıtlara karşı kullanılan türün dışındaki canlı insan hedeflerine karşı geliştirilmiş bir mayın türüdür.

Başlıca türleri şunlardır:

  • Dağılan ve kazıklı mayın
  • Boşluklu imla haklı mayın
  • Parça tesirli yönsel mayın
  • Basınç mayını
  • Sıçrayan mayın
  • Napalm mayını
  • Kimyasal mayın

Deniz mayını

Ana madde: Deniz mayını

Deniz mayını, savaş gemilerine veya denizaltılara zarar vermek veya imha etmek için suya yerleştirilen müstakil bir patlayıcı cihazdır.

Anti helikopter mayını

Ana madde: Anti helikopter mayını

Nükleer kara mayını

Ana madde: Nükleer kara mayını

Kara mayın Savaşı

Kara, Deniz ve Hava araçlarını imha etmek veya hasara uğratmak; personeli yaralamak, öldürmek veya başka bir şekilde iş göremez hale getirmek maksadıyla hazırlanmış ve normal olarak, bir kap içine yerleştirilmiş infilak maddesi veya diğer malzeme. Mayın; cisim veya şahsın üzerinde yaptığı etkiyle, zamanla veya kontrollü vasıtalarla, kendiliğinden patlar.

Mayın döşemek

Mayın tarlaları birkaç yolla döşenebilir. Tercih edilen, ancak en yoğun emek gerektiren yol, mühendislerin mayınları gömmelerini sağlamaktır, çünkü bu, mayınları pratik olarak görünmez hale getirecek ve düşmanı bir alandan mahrum etmek için gereken mayın sayısını azaltacaktır.[5] Mayınlar, özel mayın döşeme araçlarıyla döşenebilir. Mayın saçan mermiler, onlarca kilometrelik bir mesafeden topçu ateşi ile ateşlenebilir.

Mayınlar helikopterlerden veya uçaklardan atılabilir veya misket bombalarından veya seyir füzelerinden fırlatılabilir.

Tanksavar mayın tarlaları, onları manuel olarak temizlemeyi daha fazla zaman alıcı hale getirmek için anti-personel mayınlarla dağıtılabilir. Anti-personel mayın tarlaları, zırhlı araçların hızlı bir şekilde temizlenmesini önlemek için anti-tank mayınlarıyla dağıtılıyor.[6] Bazı tanksavar mayın türleri de piyade tarafından tetiklenebilir ve asıl ve resmi amaçları tanksavar silahları olarak çalışmak olsa da onlara ikili bir amaç sağlar.

Özellikler ve işlev

Geleneksel bir kara mayını, çoğunlukla ana şarjla doldurulmuş bir kasadan oluşur. Baskı plakası gibi ateşleme mekanizmasına sahiptir. Baskı plakası gibi bir ateşleme mekanizmasına sahiptir. bu, bir patlatıcıyı veya ateşleyiciyi tetikler ve bu da bir takviye şarjını başlatır.[7] Elleçleme önleyici cihazlarda ek ateşleme mekanizmaları olabilir.

Bir kara mayını basınç, hareket, ses, manyetizma ve salınım gibi birçok şey tarafından tetiklenebilir. Anti-personel mayınlar tetikleyici olarak genellikle bir kişinin ayağının basıncını kullanır, ancak tetik telleri de sıklıkla kullanılır. Modern araç mayınlarının çoğu, lastikler veya paletler ona dokunmasa bile patlamasını sağlamak için manyetik bir tetik kullanır. Gelişmiş mayınlar, yerleşik bir imza kataloğu aracılığıyla dost ve düşman türleri arasındaki farkı (IFF) algılayabilir.[8] Bu teorik olarak dost kuvvetlerin düşman erişimini engellerken mayınlı alanı kullanmasını sağlayacaktır.

Elleçleme önleyici cihaz biri mayını kaldırmaya, kaydırmaya veya devre dışı bırakmaya çalışırsa mayını patlatır. Amaç, mayın tarlalarını temizleme girişimlerini caydırarak mayın temizlemecileri engellemektir. Bazı madenlerde isteğe bağlı fünye cepleri olduğu sürece, bir bubi tuzağının işlevi ile bir taşıma önleme cihazının işlevi arasında bir dereceye kadar örtüşme vardır. Alternatif olarak, bazı mayınlar standart bir tasarımı taklit edebilir, ancak aslında PMN mayının MC-3 ve PMN-3 varyantları gibi mayın temizleyicileri öldürmeye yöneliktir. Bu nedenle, mayınlar için standart güvenli hale getirme prosedürü, genellikle onları kaldırmaya çalışmadan yerinde imha etmektir.

Mayın temizleme

Mayın temizleme

Metal dedektörler ilk olarak Polonyalı subay Józef Kosacki tarafından icat edildikten sonra mayın temizleme için kullanıldı. Son zamanlarda mayın temizleme robotu da uygulanır.

Etkiler

Dünya genelinde mayınlarla kirlenmiş milyonlarca hektar var.[9] 1999'dan 2017'ye kadar, Landmine Monitor mayınlardan, IED'lerden ve patlayıcı savaş kalıntılarından 120.000'den fazla kayıp kaydetti. En fazla can kaybı Afganistan (2.300), Suriye (1.906) ve Ukrayna (429) oldu.[10] Doğal afetler, arazi alanlarını temizleme çabaları üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Arazi bozulması mayınların neden olduğu "beş grupta sınıflandırılabilir: erişim reddi, biyolojik çeşitlilik kaybı, mikro-yardım kesintisi, kimyasal bileşim ve üretkenlik kaybı". Mayınlar üzünden okullar ve hastaneler gibi önemli yapıların yeniden inşası ve geliştirilmesi muhtemelen ertelenecek ve nüfus kentsel alanlara kayabilir, bu da aşırı kalabalıklaşmayı ve hastalık yayma riskini artırabilir.

Kara mayınları, patlamalar veya mayın temizleme sırasında bitki örtüsünü ve vahşi yaşamı yok ederek biyolojik çeşitliliği tehdit edebilir. Bu ekstra yük, tehdit altındaki ve nesli tükenmekte olan türleri yok olmaya itebilir.[11] Ayrıca kaçak avcılar tarafından nesli tükenmekte olan türleri hedef almak için kullanılmıştır. Yerinden edilmiş mülteciler yiyecek için hayvanları avlıyor ve barınaklar yaparak yaşam alanlarını yok ediyor. Patlamış veya çürümüş mayınların yakınında topraklar, özellikle ağır metallerle kirlenme eğilimindedir.[12]

Diğer mayın türleri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Landmine". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  2. ^ "How Landmines Work". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  3. ^ "Nişanyan Sözlük - Türkçe Etimolojik Sözlük". Nişanyan Sözlük. 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023. 
  4. ^ "Estimation of landmine characteristics in sandy desert using neural networks". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  5. ^ "Anti-personnel Mines". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  6. ^ "The Historic Innovation of Land Mines—And Why We've Struggled to Get Rid of Them". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  7. ^ "Advances in Materials Science and Engineering". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  8. ^ "Mine tailings dams: Characteristics, failure, environmental impacts, and remediation". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  9. ^ "Environment and health: 5. Impact of war". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  10. ^ "Landmine Monitor 2018". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  11. ^ "The Effects of Landmines in Poor Countries". 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  12. ^ "ENVIRONMENTAL ASPECTS OF THE INTERNATIONAL CRISIS OF ANTIPERSONNEL LANDMINES AND THE IMPLEMENTATION OF THE 1997 MINE BAN TREATY". 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anti personel mayını</span>

Anti-personel mayını kara mayını sınıfı içerisinde tanksavar mayınları gibi taşıtlara karşı kullanılan türün dışındaki insan hedeflerine karşı geliştirilmiş bir mayın türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tanksavar mayını</span> tank imha etmek için zemine yerleştirilen patlayıcı

Tanksavar mayını,, bir tür kara mayını olup tank ve zırhlı savaş araçlarına hasar vermek veya imha etmek amacıyla geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">M15 mayını</span>

M15 mayını ABD yapımı geniş dairesel bir basınçlı tanksavar mayınıdır. Daha önce kullanılmakta olan M6A2 tanksavar mayınının daha geniş bir modelidir. Mayın Kore Savaşı sırasında kullanılmıştır. Her ne kadar M19(plastik kılıflı ve minimum metal içeren modern tasarım) mayınları M15 mayınlarının yerini almışsa da, ABD M15'leri güvenilir ve efektif gördüğü için elinde büyük miktarda stok bulundurmaktadır.

MATS/2 serpme şeklinde döşenebilen İtalyan yapımı dairesel plastik kasalı az metalli patlamaya dayanıklı basınçlı tanksavar mayınıdır. Havalı ateşleme fünyesi sayesinde mayın basınç veya infilakla patlatılamaz. Aynı fünye TS-50 modelinde de kullanılmıştır. Mayının plastik kasası suya karşı dirençli olup, ayrıca saatte 200 km/s hızla giden helikopterden Tecnovar DAT dağıtma sistemi kullanılarak serpme yöntemi ile istenilen hedeflere döşenebilir. Üzerinde bulunan ikincil tuzaklama fünyeleri mayının elle temizlenmesini engellemek için takılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">CC 48 mayını</span>

CC 48 II. Dünya Savaşı sırasında İtalyanlar tarafından geliştirilen ve kullanılan ahşap kasalı metalsiz bir tanksavar mayınıdır. Mayın şekilli TNT patlayıcılara uygulanan yönsel The mine uses a shaped TNT explosive charge to produce a directional cutting effect. Mayında iki adet PMC/43 fünye kullanılmıştır. Ancak istenilen durumlarda PMC/42/2 model anti personel mayını fünyesi de takılan mayın bu sayede çok daha düşük ağırlıklarda patlamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">CS 42/2 mayını</span>

CS 42/2 II. Dünya Savaşı sırasında İtalyanlar tarafından geliştirilen ve kullanılan ahşap kasalı metalsiz bir tanksavar mayınıdır. Mayında dört adet PMC 43 fünye kullanılmıştır. Ancak istenilen durumlarda PMC/42/2 model fünye takılarak mayın anti personel mayını sınıfında kullanılmaktaydı.

FMK-5 daire şeklinde Arjantin yapımı metalsiz bir tahripli tanksavar mayınıdır. Ateşleme mekanizmasında aynen FMK-3 mayınında olduğu gibi FMK-1 anti personel mayını kullanır. FMK-1 modeline yerleştirilen üç adet sert mandal sayeside mayın 300 kiloluk basınçla ateşlenir. Bu sert mandalların çıkartılması durumunda ise 50 kilodan az bir ağırlıka mayın patlar.

<span class="mw-page-title-main">Pignone tanksavar mayınları</span>

Pignone P-1 ve Pignone P-2 plastik kasalı İtalyan yapımı ve II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan metalsiz tahripli tanksavar mayınıdır. Mayınlar Kuzey Afrika ve İtalya dan meydana gelen çatışmalarda kullanılmıştır. Mayın sahip olduğu metalsiz yapıdan ötürü klasik mayın tarama aygıtları ile tespit edilemememiştir.

<span class="mw-page-title-main">TQ-Mi mayını</span>

TQ-Mi bütünüyle dairesel şekilli Çek yapımı bir tahripli tanksavar mayınıdır. Mayının ana gövdesi asfalt emdirilmiş mukavadan yapılmıştır. Merkezde bulunan baskı plakası camdan yapılma olup ateşleyici patlayıcıyı harekete geçiren kimyasal fünyenin hemen üzerinde bulunur. Ateşleyici olarak görev yapan patlayıcı ana patlayıcı olarak kullanılan TNTnin ortasında bulunmaktadır. Bunun yanında ana patlayıcının üst kısmına yerleştirilen metal parçaları mayına anti personel özelliği de katmıştır.

Barmine L9 İngiliz yapımı uzun dikdörtgen şekilli tahripli tanksavar mayınıdır. Barmine modelinin prensipte diğer dairesel mayınlara göre üstünlüğü uzun yapısından ötürü tank paletine temasının çok daha kolay olması ve bu sayede daha yüksek oranda patlamasıdır.Ancak tankın palet kısmı tankın toplam eninin çok dar bir kısmına denk gelmektedir. Bu sebepten mayının fünyesi daha geniş tutularak etkisi arttırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Type 9 ahşap tanksavar mayını</span>

Type 9 ahşap tanksavar mayını İtalyan yapımı uzunlamasına dikdörtgen şekiili bir tahripli tanksavar mayınıdır. Mayın II. Dünya Savaşı sırasında Kuzey Afrika cephesinde kullanılmıştır. Mayın iç kısımda ana patlayıcı ve fünyelerin olduğu ve üste ise fünyelerin bağlı olduğu yine ahşap bir kapaktan oluşuyordu. Fünyeler mil düzeneği ile çalışmaktaydı. Ahşap kutusu hem çürümeye hem de böcekler tarafından yenilebildiği için uzun süre toprak altında kaldığında bozuluyordu.O sebepten Kuzey Afrika gibi nemin az olduğu cephelerde kullanılmıştır.

GATOR mayın sistemi ABD tarafından 1980'li yıllarda geliştirilen misket bombalarından türetilen havadan bırakılan tanksavar ve anti personel mayını sistemidir. İki farklı dağıtm sistemi kullanır. Deniz Kuvvetleri için üretilen 250 kgluk CBU-78/B ve Hava Kuvvetleri için üretilen 500 kgluk CBU-89/Bdur.Buna ilaveten Volcano mayın sistemi ile kara taşıtları ve helikopterler ile de döşenebilir.

MIFF, MUSA ve MUSPA mayınları Alman yapımı havadan serpme yöntemi ile döşenen ve MW-1 ile beraber kullanılan otoyol etkisizleştirme silah sistemidir. Paraşüt yardımıyla serbest düşüş yapan mayınlar yere çarptıktan belli bir süre sonra kendi kendine ateşlemeye hazır hale gelir. Basınca dayanıklı olup en az 14 gün süreyle çalışabilirler.

<span class="mw-page-title-main">VS-N fünyeli mayınlar</span>

VS-2.2, VS-3.6 ve SH-55 İtalyan yapımı dairesel şekilli plastik kasalı birer tahripli tanksavar mayınıdır. Mayınlar metalsiz mayın sınıfında olup her türlü basınca dayanıklıdırlar. VS-2.2 ve VS-3.6 modelleri istenildiğinde helikopter yardımı ile havadan serpilerek istenilen bölgelere döşenebilir. İtalyan Valsella Meccanotecnica SpA firması geliştirilen mayın ve daha sonra Singapurdaki Chartered Industries tarafından da üretilmiştir. Ancak şu an imalatı yapılmamaktadır.VS-2.2 ve VS-3.6 modelleri görünüp olarak birbirlerine banzemektedir. İçlerinden VS-3.6 çok az büyük olup, daha yuvarlak bir yapıya sahip olan SH-55 modeli içlerinde en büyükleridir. Çok daha küçükleri olan VS-1.6 modelinde de aynı fünye kullanır.

T-AB-1 Brezilya yapımı kare şeklinde plastik kasalı bir tahripli tanksavar mayınıdır. Mayın T-AB-1 anti personel mayınını fünye olarak kullanır. Mayın üst kısımda bulunan ABS model plastik basınç plakası altındaki AP mayını ve büyük miktarda patlayıcıdan oluşur. ABS plastik basınç plakası mayın kasasına 200 kgluk ağırlığa kadar dayanabilen pimler ile tutturulmuştur. Bu ağırlık ve üzerindeki basınca maruz kalan pimler kırılarak AP mayınını tetikler. AP mayının patlamasıda AT mayınının ana patlayıcısının infilak etmesine neden olur.

4AHM-100, AHM-200, AHM-200-1, AHM-200-2, PMN-150 ve PMN-250 Bulgaristan yapımı birer yönsel parça tesirli anti helikopter mayınıdır. Yakınsal füze denilen ve hedefine yakınlaşmasını sağlayan algılayacılara sahip bir tür savaş başlığına sahiptirler.

Bakelite tanksavar mayını type I ve type II II. Dünya Savaşı sırasında İtalyalar tarafından geliştirilen bir tür tahripli tanksavar mayınıdır. Adından da anlaşılacağı gibi yapımında Bakalitten yapılma mayın kasası kullanılmasından ötürü az metalli mayın sınıfına girer. Bu sayede mayın tarama aygıtları tarafından tespit edilmesi engellenmiştir. Asıl kullanım amacı geri çekilme esnasında düşman unsurlarının takibini yavaşlatmaktı.

P-25 plastik kasalı İtalyan yapımı bir tür kazıklı anti personel mayınıdır. 1970'li yıllarda Misar SpA tarafından daha büyük P-40 mayını ile beraber geliştirilmiş ve 1978 yılında ordu kullanımına girmiştir. Mayın plastik silindir üzerinde çıkıntılı bir fünyeye sahiptir. Her ne kadara kazığa monteli olarak üretilmiş ise de istendiğinde gömülebilir. Tuzaklama kablosu ile fünye içerisindeki tilt hareket ederek patlayıcı düzeneği ateşler.

Min AP NM AE T1 Brezilya yapımı bir tür az metalli anti personel mayınıdır. Mayının koni şeklinde kesilmiş plastik bir kasası vardır. Üzerinde küçük bir küçük bir çıkıntısı ve baskı plakası bulunur. Küçük baskı plakası mayına daha az patlama direnci gösterir. Mayın kasasının koni şeklini alan ana patlayıcı infilak ettiği zaman boşluklu imla hakkı etkisi verir.

<span class="mw-page-title-main">Tanksavar bombası</span>

Tanksavar bombası - özel bir tanksavar silahı türüdür. Bu, ağır zırhlı hedefleri yenmek için kullanılan özel bir patlayıcı cihazdır. Birlikler, bir hedef araçtaki mürettebatın sınırlı dış görüş mesafesinden yararlanmak için pusuda yatabilir veya örtü altında manevra yapabilirler. Piyadeler tarafından zırhlı araçlarla kas gücü veya topçu kategorisine ait olmayan cihazlar kullanarak savaşmak için kullanılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.