İçeriğe atla

Mavi Sakal (masal)

Mavi Sakal, karısı ve büyülü anahtar. Gustave Doré tarafından çizilmiş 19. yüzyıl illüstrasyonu

Mavi Sakal, zalim bir soylu ve meraklı karısını konu alan bir Avrupa masalı.

Yazılı olarak ilk defa Fransız yazar Charles Perrault'un 1697’de yayımladığı Kaz Ana’nın Öyküleri adlı kitapta yer almıştır. Dayanağının 15. yüzyılda yaşamış Fransız şövalyesi Gilles de Rais ve yaptığı zulümler olduğu söylenir.[1]

Masal, 19. yüzyılda Grimm Kardeşler tarafından yeniden yazılmış ve bu versiyonda öldürülmek istenen üç kızkardeş olarak yer almıştır.[2]

Mavi Sakal'ın yasaklı odası, Binbir Gece Masalları'nda Şehrazat'ın "Hamal ve Bağdatlı Üç Hanım" masalının içinde geçen ve onaltıncı gece anlatılmaya başlanan "Üçüncü Çelebi'nin Hikayesi"'nde; sevgililerinin ailelerini ziyarete giderlerken sarayda bıraktıkları Çelebi'ye girmemesi için büyük tembihlerde bulundukları ve girdiği takdirde onları ayıracağını söyledikleri kırkıncı oda ile büyük benzerlik gösterir.

Konu

Mavi Sakal, birçok insanın kendisinden çirkin ve korkunç mavi sakalı yüzünden korktuğu zengin bir soyludur. Yedi kere evlenmiştir; ancak kimse evlendiği kadınlara ne olduğunu bilmemektedir ve bu yüzden, bölgede yaşayan bütün kızlar ondan kaçarlar. Bir gün komşularından birini ziyaret eder ve üç kızından biriyle evlenmek istediğini bildirir. Kız kardeşler evlenmesi için birbirlerini öne sürerler ve sonunda Mavi Sakal ile evlenmek en küçük kardeşin üzerine kalır. Evlilik töreninden sonra kız kardeşleri ona en kısa zamanda kendisini ziyaret edeceklerini söyleyerek onu Mavi Sakal'la birlikte şatoya uğurlarlar.

Bir süre sonra Mavi Sakal bir yolculuğa çıkacağını bildirir. Karısına şatodaki bütün kapıların anahtarlarını vererek yola çıkar. Bu anahtarlar arasında karısını girmemesi konusunda kesinlikle uyardığı küçük bir odanın anahtarı da vardır. Ancak, küçük kız kendisini ziyarete gelen kız kardeşlerinin de kışkırtmasıyla odaya girer. Odada gördükleri onu dehşete düşürür. Yerler kanla kaplıdır ve duvarlarda Mavi Sakal'ın önceki eşlerinin cesetleri asılıdır. Üstelik küçük anahtara da yerdeki kan bulaşmıştır. Anahtarın üzerindeki kan lekesi ne kadar uğraşsa da çıkmaz.

Şatoya dönen Mavi Sakal daha eşini görür görmez durumu anlar ve onu hemen öldürmeyi düşünür. Kız kardeşleri ise hemen eve dönerler ve hiç kimseye olanlardan bahsetmezler. Mavi Sakal tam kızı öldüreceği sırada kız kardeşleri gelir ve Mavi Sakal'ı arkasından vurarak öldürür.

Uyarlamalar

Offenbach'ın 1866'da bestelediği "Mavi Sakal" operattası, Fransız besteci Paul Dukas'ın “Arienne ve Mavi Sakal” (1907) adlı üç perdelik operası[3] Bela Bartok'un eşine adadığı "Mavi Sakal'ın Kalesi" (1911) adlı opera bu masaldan uyarlanmıştır.

Charlie Chaplin'in senaryosunu Orson Welles’ten satın alarak epeyce değiştirdiği 1947 yapımı Mösyö Verdoux filmi, modern bir Mavi Sakal uyarlamasıdır.[4] Masal, 1951'de Christian-Jaque, 1972'de Edward Dmytryk tarafından Mavi Sakal adıyla, 1963'te Claude Chabrol tarafından Landru adıyla filme uyarlanmıştır. Catherine Breillat'in yönettiği 2009 yapımı Mavi Sakal filminde, Mavi Sakal’ı okuyan iki küçük kız kardeşin öyküsü ile masal iç içe anlatılır.[5]

Kurt Vonnegut’un Mavi Sakal (1987) romanı, masal çerçeve alarak başlar ve masaldaki gibi kilitli kapının ardındaki sırrın ortaya çıkmasını işler

Kaynakça

  1. ^ ^ Matei Cazacu, Gilles de Rais, 2005, pp.11 ; pp.23-25
  2. ^ Üster, Celal. "Mavi Sakal'ın Gizemli Ürpertisi". Radikal gazetesi, 28 Ocak 2005. 16 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015. 
  3. ^ O'dywer, Pınar Aydın. "Operada Stockholm Sendromu:Arianne ve Mavi Sakal". Operaturkiye.com. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 
  4. ^ Gulcan, Emel. "24 Maddede Charlie Chaplin ve Şarlo Efsanesi". Listelist.com, 25 Aralık 2014. 16 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015. 
  5. ^ "Barbe bleue". IMDB.com. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Charles Perrault</span>

Charles Perrault, Fransız şair, yazar, edebiyat teorisyeni.

<span class="mw-page-title-main">Binbir Gece Masalları</span> Orta Doğu kökenli fantastik edebî eser

Binbir Gece Masalları, Orta Çağ'da kaleme alınmış olan Orta Doğu kökenli edebi eserdir. Prenses Şehrazad'ın hükümdar kocası Şehriyar'a anlattığı hikâyelerden oluşur. Arapçaya çevrildikten sonra yayılmıştır.

<i>Othello</i>

Othello, William Shakespeare'in yazdığı trajedilerden biri ve aynı zamanda oyunun baş erkek kahramanıdır. Shakespeare'in bu oyunu Cinthio tarafından yazılan "Moor of Venice" adlı kısa hikâyesine dayanarak, yaklaşık 1603 yılında yazdığı sanılıyor.

<i>Drakula İstanbulda</i>

Drakula İstanbul'da Mehmet Muhtar'ın yönetmenliğini üstlendiği 1953 tarihli korku filmidir. Ali Rıza Seyfi'nin Bram Stoker'ın romanından uyarladığı Kazıklı Voyvoda adlı romandan uyarlanmıştır. Film orijinalinin Türk versiyonudur. Küçük bir bütçe ile çekilmesine rağmen o zamanların teknolojisine göre ustaca çekilmiştir. Filmin bütçesi dar olduğu için bazı sahnelerde reklam konulmuştur. Son zamanlarda Amerika'da düzenlenen bir film festivalinde yayınlanmış ve ayakta alkışlanmıştır.

<i>Gurur ve Önyargı</i> Jane Austen tarafından yazılmış roman

Gurur ve Önyargı, İngiliz yazar Jane Austen'in ikinci romandır. 28 Ocak 1813'te yayımlanan roman, 1796-1797 yılları arasında kaleme alınmıştır. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Hasan Ali Yücel Klasikler dizisinden çıkan çevirisi Gurur ve Önyargı, Can Yayınları'ndan çıkan çevirisi ise Aşk ve Gurur ismiyle yayınlanmıştır.

<i>Kırmızı Başlıklı Kız</i> Avrupa kökenli bir halk masalı

Kırmızı Başlıklı Kız, küçük bir kız ile kurt arasındaki olaylara dayanan bir Avrupa halk masalı.

<i>The Idle Class</i> (film, 1921)

The Idle Class, Charles Chaplin' in First National Pictures Inc.'da çalıştığı dönemde çektiği; yapımcılığı, yönetmenliği ve senaryosu ona ait olan 1921, ABD yapımı sessiz bir komedi filmidir.

<i>Kış Masalı</i>

Kış Masalı ünlü İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir tiyatro eseridir. 1611'de ilk defa I. James'in sarayında sahnelenmiştir. İlk yazılı baskısı, 1623'te William Shakespeare'in toplu eserlerini ıhtivâ eden "Birinci Folyo" baskısında kaydedilmiştir. Oyun ilk sahnelendiğinde komedi olarak tanımlanmakla beraber, bazı modern eleştirmenler eseri "romans" türüne dahil etmektedir. Birtakım eleştirmenler ve araştırmacılar da eseri bir "problem oyun" olarak görmektedirler; çünkü oyunun başındaki üç perde çok güçlü psikolojik dram türünde fakat son iki perde de komedi unsuru ağırlık kazanmakta ve oyun nihâyetine mutlu sonla sona ermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alayın Kızı</span>

Alayın Kızı İtalyan besteci Gaetano Donizetti tarafından hazırlanmış opera comique janrında iki perdelik bir operadır. Besteci Paris'te yaşamakta iken eserin librettosu Fransızca olarak "Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges" ve "Jean-François Bayard" tarafından yazılmıştır. Sonradan İtalyan seyircinin zevklerine uydurmak için Callisto Bassi tarafından orijinal versiyondan çok az değişik İtalyanca libretto hazırlanmıştır. Operanın prömiyeri 11 Şubat 1840'ta Paris'te Opéra-Comique tiyatrosunda sahnelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">La sonnambula</span> İtalyan yapımı opera

La sonnambula Sicilyalı İtalyan besteci Vincenzo Bellini tarafından bestelenmiş opera semiseria janrında 2 perdelik bir operadır. Eserin librettosu, "Eugène Scribe" hazırladığı bale-pantomimden uyarlanarak, Felice Romani tarafından İtalyanca olarak yazılmıştır. Operanın prömiyer sahnelenmesi 6 Mart 1831'de Milanoda "Teatro Carcano" da yapılmıştır. Devlet Operası ve Balesi Ankara Opera Sahnesi'nde ilk defa temsil edilmesi 1957'dedir.

<span class="mw-page-title-main">Musa Çelebi</span> 1411-1413 yılları arası Edirne’de sultanlığını ilan etmiş Osmanlı şehzadesi

Musa Çelebi Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetimsel karmaşa içerisinde olduğu ve otorite sorunu yaşadığı Fetret Devri'nin son dönemleri olan 17 Şubat 1411 ile 5 Temmuz 1413 yılları arasında Edirne'de, Sultan ünüyle Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli toprakları üzerinde egemenlik sürdüren ve Osmanlı İmparatorluğu’nun da bütünü üzerinde saltanat mücadelesi sürdürmüş bir Osmanlı şehzadesidir.

Lea, İbrani din büyüğü Yakup'un iki eşinden ilki olup Tekvine göre On İki İsrail Kabilesinden altısının ve ayrıca bir de kızın annesidir. Lea, Lavan'ın kızı ve Yakup'un en çok sevip de evlenmek istediği Rahel'in ablasıdır. Lavan, Yakup'un annesi Rebeka'nn kardeşidir; dolayısıyla Lea Yakup'un kuzenidir.

<span class="mw-page-title-main">Pelléas et Mélisande (opera)</span>

Pelléas et Mélisande Claude Debussy'nin bestelediği 5 perdelik bir opera eseridir. Librettosu, Maurice Maeterlinck tarafından, kendisi tarafından yaratılmış sembolist bir tiyatro oyunu olan Pelléas et Mélisande'dan uyarlanmıştır. Bu opera Claude Debussy'nin bestelediği tek opera eseri olup 20. yüzyıl batı klasik müziğinde önemli bir aşama olduğu kabul edilmektedir.

Eczacı, Joseph Haydn tarafından bestelenmiş üç perdelik opera buffo janrında bir opera eseridir. Librettosu Carlo Goldoni tarafından hazırlanmıştır. Eser, Haydn'in soylu Esterházy ailesinin yanında müzik direktörü olarak çalışmakta iken hazırlanmıştır ve prömiyer sahnelenmesi 1768 sonbaharında bu aileye ait olan özel Esterhazy Sarayı Tiyatrosu, Esterhaza'da yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İyi Tabiatlı Kız</span> Niccolò Piccinni operası

İyi Tabiatlı Kız, bestesi Niccolò Piccinni tarafından, librettosu Carlo Goldoni tarafından İngiliz yazar Samuel Richardson'un yazdığı "Pamela or Virtue Rewarded" romanından uyarlanarak İtalyanca olarak hazırlanmış, üç perdeden oluşan, dramma giocoso janrında bir opera buffa eseri. Eserin prömiyer temsili 6 Şubat 1760'ta Teatro delle Dame, Roma'da yapılmıştir ve bu temsilde tüm roller erkek şarkıcılar tarafından oynanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lodoiska</span>

Lodoiska, İtalyan asıllı ama Fransa'da çalışan Luigi Cherubini tarafından 1791'de bestelenmiş "comédie-héroique" türünde üç perdelik opera eseridir. Opera'nın orijinal Fransızca librettosu Claude-François Fillette-Loraux tarafından Fransız yazar Jean-Baptiste Louvet de Coudray'un yazmış olduğu "Les Aventures du Chevalier de Faublas"'da bulunan bir hikâyeden uyarılarak hazırlanmıştır. Bu eserin prömiyer temsili 18 Temmuz 1791'da Théâtre Feydeau Tiyatrosu, Paris, Fransa'da sahneye konulmuştur.

Eş katli kişinin eşi veya kız arkadaşını öldürmesidir. Eylemin kendisine veya onu gerçekleştiren kişiye atıfta bulunabilir.

Ormandaki Ev, Grimm Masalları'nın 1840 yılındaki 4.baskısının 169. bölümünde bulunan bir masaldır.

Bluey, 1 Ekim 2018'de ABC Kids'te prömiyeri yapılan okul öncesi çocuklar için bir Avustralya animasyon televizyon dizisidir. Seri, prömiyerini Amerika Birleşik Devletleri'nde Disney Junior'da yaptı ve uluslararası olarak Disney+'da yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">Korkmayı Öğrenenin Masalı</span> Grimm masalı

"Korkmayı Öğrenenin Masalı", Grimm Kardeşler tarafından Grimm Masalları'nda derlenen bir Alman halk masalıdır. Masal ayrıca Andrew Lang tarafından Lang Masalları'nın Mavi Masal Kitabı'na dahil edilmiştir. Bir erkek kahramanın korkuyu nasıl hissedeceğini öğrenmeye yönelik başarısız girişimlerini ele alır.