İçeriğe atla

Mausolos

Mausolos
Guillaume Rouillé'nin Mausolus çizimi, Promptuarii Iconum Insigniorum adlı eseri, Lyon, 1555
Karya Satrabı
Hüküm süresiMÖ 377-353
Önce gelenHecatomnus
Sonra gelenArtemisia II
ÖlümBodrum, Türkiye
DefinHalikarnas Mozolesi
Eş(ler)iArtemisia II
HanedanHekatomnid Hanedanı
BabasıHecatomnus
Karya satrapı Maussolos'a ait Bodrum [Halikarnassos] antik kentinde darb edilmiş Tetradrahmi kategorisinde olan antik sikke. Ön yüzde defne çelengi ile Apollon tasviri, arka tip Zeus Labraundos ayakta sağ omuzunda çift başlı balta [labrys], sol elinde mızrak tutuyor, sağ tarafta MAYΣΣΩΛΛO - MAUSSOLLO lejantı.

Mausolos (d.? - ö. 352-353) (Yunanca: Μαύσωλος veya Μαύσσωλλος), Güneybatı Anadolu'daki Karya bölgesinin Pers satrapı. Pers hükümdarına bağlı olmakla birlikte daha çok bağımsız bir kral gibi hareket etmiştir. Daha çok eşi tarafından kendisi için yaptırılan ve Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan Halikarnas Mozolesi ile bilinir. Zamanla anıt mezar anlamında yerleşmiş olan mozole sözcüğü Mausolos'dan gelir.[1]

Tarihçe

Persler Anadolu'yu egemenlikleri altına aldıklarında bu geniş coğrafyayı satraplıklara (valiliklere) bölerek yönetmiştir. Pers satraplarının tümü Büyük Kral tarafından anayurttan gönderilen Pers yüksek memurlarıdır. Bu kurala uymayan tek satraplık Karya satraplığıdır. Karya satrapları Karyalı bir hanedana mensuptur. Bu hanedan Hekatomnosoğulları ya da Hekatomnid Hanedanı olarak adlandırılır. Bu sülalenin en önemli ismi kuşkusuz Mausolos'tur.

Kral Mausolos'un Londra'daki heykeli

Kyndia'lı Hyssaldomos MÖ 392'de ölünce yerine geçen oğlu Hekatomnos Hanedanlığını bir şekilde güçlendirerek Lidya satraplığından kopartıp Karya satraplığını ele geçirmiştir. Bu dönemde Hekatomnos'un tam 100 parçalık dönemine göre oldukça büyük bir donanması bulunmaktaydı. Ancak Karya tarihindeki en önemli isim kuşkusuz Hekatomnos'un en büyük oğlu olan Mausolos'tur. Satrap Mausolos agresif ve yayılmacı bir politika güderek satraplık sınırlarına Lykia bölgesini de katmıştır. Mausolos büyük bir inşa programını başlatarak Karya'da yeni kentler kurmuş, anıtlar inşa etmiş ve bölgeyi tarihi boyunca ulaştığı en yüksek kültürel, maddi ve politik güce kavuşturmuştur. Mausolos, Büyük Kral ile arasını her zaman iyi tutmuş ve ona sadık gözükerek başına buyruk bir kral gibi ülkesini yönetmiştir.

Kaynakça

  1. ^ "mozole." 9 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nişanyan Sözlük. Erişim: 22 Şubat 2015.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Muğla</span> Muğla ilinin merkezi olan şehir

Muğla, Türkiye'nin Muğla ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Lidya</span> Anadoluda Tunç Çağının sonlarından başlayarak MÖ VI. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge

Lidya, Anadolu'da Tunç Çağı'nın sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge. Esas olarak Gediz Nehri ve Küçük Menderes vadilerini kapsayan, günümüzde yaklaşık olarak Manisa ve Uşak illerine denk gelen bölgedir. Lidya medeniyetinin tarih sahnesinden çekilmesinden sonra da Roma İmparatorluğu dönemine kadar bu isimle anılmıştır. Kuzeyinde Misya, güneyinde Karya, doğusunda Frigya, batısında ise İyonya bölgeleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halikarnas Mozolesi</span> Antik Mezar

Halikarnas Mozolesi, Kral Mausolos adına karısı ve kız kardeşi Artemisia(en) tarafından Halikarnassos'ta yaptırılmış, Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri sayılan, kolonlarıyla Yunan mimarisini, piramit şeklindeki çatısıyla da Mısır mimarisini andıran oldukça büyük boyutlardaki mezar. Bu öneminden dolayı kendinden sonra gelen, aynı stildeki tüm yapılara mozole denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halikarnas</span> Antik Karya kenti, Türkiyede günümüz Bodrum

Halikarnas, Günümüzde Muğla'nın Bodrum ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Anıt mezar</span>

Anıt mezar, anıt kabir veya diğer adıyla mozole; büyük, etkileyici ve gösterişli mezar anıtı.

<span class="mw-page-title-main">Karyalılar</span>

Karyalılar, MÖ 2. binyılının sonlarından itibaren güneybatı Anadolu'da varlıkları bilinen ve Karya uygarlığını kurmuş kavim. Başkentleri başlangıçta Mylasa'da (Milas) iken, MÖ 4. yüzyılda Mausolus tarafından Halikarnas'a taşınmış, ancak Mylasa önemini korumuştur. Yaklaşık olarak Büyük Menderes Nehri ile Dalaman Çayı arasındaki bölgeye denk gelen yayılma alanlarında çok sayıda köy ve mezra türü yerleşimin bir araya gelerek oluşturduğu federasyonlar etrafında örgütlenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Karya</span>

Karya, Anadolu'nun güneybatısında günümüzde Muğla kuzey kısımları Denizli güneyi ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu Antik Yunan kavimlerinin Anadolu'nun Ege kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan Karyalıların Anadolu'nun yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.

Helenistik Dönem, Büyük İskender'in istilalarıyla başlayan, Antik Dünya'da Grek etkisinin doruğa ulaştığı dönemdir. Dönem, Klasik Grek Dönemini izlemiştir ve Helenistik Dönem'in ardından, Klasik Grek egemenliğindeki bölge Roma Cumhuriyeti hakimiyetine geçmiştir. Bu dönemde dahi Klasik Grek kültürü hâlen Roma hakimiyetine sızmıştır. Öyle ki Latincenin yanı sıra Grekçe konuşulmaya ve yazılmaya devam edildi. Helenistik Dönem bazen, Klasik Grek Uygarlığı'nın gerileme ve çöküş dönemi olarak görülmektedir. Bir başka açıdan da Klasik Grek Uygarlığı ile Roma Uygarlığı arasında bir geçiş dönemi olarak görülür. Dönemin başlangıcı çoğu kez Büyük İskender'in ölüm tarihi olan MÖ 323 olarak alınır. Dönemin sonu ise Yunanistan Yarımadası'nın Roma Cumhuriyeti tarafından işgal edildiği MÖ 146 olarak kabul edilir. Bazı tarihçiler ise Büyük İskender'in imparatorluğu'ndan kalan son devlet olan Ptolemaios Hanedanlığı'nın Aktium Savaşı'nda yenilgiye uğrayıp yıkıldığı tarih olan MÖ 31-30 tarihini Dönem'in sonu olarak kabul ederler.

<span class="mw-page-title-main">Selefkî İmparatorluğu</span> Antik Helen devleti

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

<span class="mw-page-title-main">I. Darius</span> Ahameniş İmparatorluğunun dördüncü kralı

Büyük Darius, MÖ 522 - 485 yılları arasında Pers İmparatoru. Modern Farsçada adı داریوش (Dâryûş), İbranice kaynaklarda דַּרְיָוֶשׁ (Daryaweş) Antik Yunancada Δαρεῖος (Darios), Latince ve Romalı tarihçilerin notlarında ise Darius biçiminde geçer. Ayrıca Darius yaptığı fetihler ile Persler için çok önemli sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu tarihi</span> Anadolu bölgesinin geçmişten günümüze tarihi

Anadolu tarihi, Batı Asya yarımadası Anadolu etrafında yerleşen birçok milleti, devleti ve uygarlığı kapsamaktadır. Ayrıca Latince adıdır. Asia Minor, ''Ön Asya'' olarak da isimlendirilir. Coğrafi olarak modern Türkiye'nin, batıda Ege Denizi'nden doğuda Ermenistan sınırındaki dağlara ve kuzeyde Karadeniz'den güneyde Akdeniz'e kadarki kısmını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">I. Ptolemaios</span> Yunan General, Kral ve Firavun

I. Ptolemaios Soter veya Batlamyus, Büyük İskender'in bir generali olup onun ölümünden sonra Diadokhlar mücadelesinde öne çıktı. Diadoki devletlerinden biri olarak Antik Mısır'da MÖ 305/304'te firavun unvanını da alarak döneminde krallık yapmıştır. Ptolemaios Krallığı ve Ptolemaios hanedanı kurucusudur. Kurduğu hanedana babasının ismine atfen da Lagidan hanedanı ismi de verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kommagene Krallığı</span>

Kommagene Krallığı, İrani Orontid Hanedanı'nın Helenleşmiş bir kolu tarafından yönetilen Greko-Pers krallığıdır. Partlar, Ermeniler ve Romalılar arasında tampon bir ülke olmuştur.

Kommagene Krallığı Anadolu'da kurulan Helenistik hükümdarlıklarından biri olan Kommagene hanedanı mensuplarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hekatomnos Anıt Mezarı</span> Milasta antik anıt mezar

Hekatomnos Anıt Mezarı, Karya'nın kurucu satrapı Hekatomnos'un günümüzde Muğla'nın Milas ilçesinde yer alan anıt mezarı.

<span class="mw-page-title-main">I. Artaserhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun Altıncı Kralı

I. Artaserhas (Antik İranca: Artaxšaça. Bu ismin antik Grek formu babasının I. Serhas ismini taşımasından ortaya çıkartılmıştır.

Altın Taç, M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen ve Anadolu'nun eski Karya bölgesine ait olduğu düşünülen eser.

<span class="mw-page-title-main">I. Antigonos</span>

I. Antigonos Monophtalmos, , Büyük İskender'e bağlı Makedonyalı komutan ve Antigonos Hanedanı'nın ilk hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya Krallığı</span> Kapadokya

Kapadokya, Anadolu'da tarihi Kapadokya bölgesinde yer alan bir Helenistik dönem İran krallığıydı. Eski Ahameniş Kapadokya satraplığından gelişerek satraplığın son satrapı Ariyaratis tarafından kuruldu. Tarihi boyunca arka arkaya üç aile tarafından yönetildi; Ariyarati Hanedanı, Ariyobarzan Hanedanı ve son olarak Arkelas. Arkelas'ın MS 17'de ölmesinden sonra Roma İmparatoru Tiberyus döneminde krallık, bir Roma eyaletine çevrildi.