Maurice Ravel

Joseph-Maurice Ravel
Joseph-Maurice Ravel
	Maurice Ravel, 1925
Doğum	7 Mart 1875; Ciboure, Pyrénées-Atlantiques, Fransa
Ölüm	28 Aralık 1937 (62 yaşında); Paris
Meslek	Müzisyen, Besteci, Piyanist
İmza

Joseph-Maurice Ravel (7 Mart 1875, Ciboure, Pyrénées-Atlantiques, Fransa – 28 Aralık 1937, Paris, Fransa), Fransız besteci ve piyanist.

20. yüzyılın en önemli bestecilerindendir. Özellikle orkestrasyon konusunda çok başarılı olan Ravel’in en tanınmış eseri Bolero'dur. Bolero kadar ünlü bir diğer çalışması, 1922’de Rus besteci Modest Musorgski’nin eseri Bir Sergiden Resimler adlı piyano eserinin orkestrasyonudur. Uluslararası Telif Hakları Hukuku'na göre, Ravel'in eserleri 1 Ocak 2008 tarihinde birçok ülkede kamu malı haline gelmiştir.

Yaşamı

Ravel, Fransa’nın Bask bölgesinde, İspanya sınırında bir küçük köy olan Ciboure’da dünyaya geldi, Paris’te büyüdü. Annesi Bask, babası ise İsviçreli bir sanayiciydi. Müzik yeteneğini ve detaylara düşkünlüğünü babasından aldı. Detaycılığı nedeniyle besteci Stravinsky, onu müziğin İsviçre saatçisi diye nitelemiştir. Bestelerinde, bir saatin parçaları gibi küçük müzik blokları yaratıp, onları birleştirerek daha karmaşık yapılar oluşturmaktaydı.

7 yaşında piyano dersleri almaya ve 5-6 yıl sonra beste yapmaya başladı. Paris Konservatuvarı’nda piyano eğitimi aldı. Konservatuvar yıllarında kendilerini Apaches diye adlandıran ve düzenledikleri içkili eğlencelerle tanınan genç sanatçılar grubuna katıldı. Konservatuvarda 14 yıl boyunca dönemin en ünlü müzik eğitimcilerinden Gabriel Fauré ile çalıştı. Okulun verdiği prestijli Roma Ödülü’nü almayı defalarca denedi ama başaramadı. Ödülün favorisi olarak gösterildiği yıl ilk aşamada elenmesi bir skandala dönüştü ve okulu bıraktı. Olay, konservatuvar müdürünün de istifasına yol açmıştı.

Ravel ve Claude Debussy karşılıklı olarak birbirlerinden etkilenmişlerdir. Bu nedenle müzik tarihinde adları genellikle birlikte anılır. İkisi de empresyonist ressam Claude Monet’nin resimlerinden ilham almaktaydı. Ravel, Amerikan Cazı, Asya müziği, Avrupa halk şarkıları gibi dünya müziklerinden de etkileniyordu. Şehrazat (1898) adlı eseri Doğu müziklerine ilgisini gösterir ancak en çok İspanyol müziğine yönelmiştir. İspanyol müziği tadındaki eserlerinden en tanınmışları İspanyol Rapsodisi(1908) ve Bolero (1928)’dur.

1910-1920 yıllarında Paris’te bulunan Rus besteci Stravinsky ve Rus Balesi Topluluğu bestelerini etkiledi. Daha geleneksel bir tarza yöneldi ve neo-klasik eserler verdi.

I. Dünya Savaşı'nda yaşı ve sağlık sorunları nedeniyle orduya alınmadı, ancak ambulans şoförlüğü yaptı. Savaştan sonra orkestra şefi olarak seyahat etti. Özellikle ABD’de ilgi gördü, burada tanıştığı Amerikan caz müziğinin etkileri daha sonraki eserlerinde hissedilir.

Ravel 1921’de Fransız hükûmetinin Légion d'Honneur ödülünü reddetti, 1931’de Oxford Üniversitesi’nin verdiği onursal doktorayı ise kabul etti.

Az sayıda öğrenci yetiştirdi. Belli başlı öğrencileri Ralph Vaughan Williams ve Maurice Delage idi.

Ravel, 1927’de bazı nörolojik problemler yaşamaya başladı. Birkaç yıl sonra kas problemleri ve afazi (söz yitimi) problemi ile karşılaştı. Zamanla bunama belirtileri oluştu ve 1932’de geçirdiği trafik kazası ile durumu ağırlaştı. Bu rahatsızlıklar nedeniyle eser veremez oldu. 1937’de geçirdiği başarısız beyin ameliyatı sonucu hayatını kaybetti.

Eserleri

Ravel’in müzikal-komedi niteliğinde iki operası vardır. L'heure espagnole ve L'enfant et les sortilèges. Birincisi, 18. yüzyıl İspanya’sında bir saat üreticisinin sadakatsiz eşinin bir gününü anlatır; ilk defa 1911’de Paris’te sahnelenmiştir. İkincisinin librettosunu romancı Collette yazmıştır. Yaramaz bir çocuğun çevresindeki hayvanlar ve mobilyalar tarafından cezalandırılması anlatılır. İlk defa 1925’te Monte Carlo’da sahnelenmiştir.

Ravel, Daphnis et Chloé balesini Rus opera yöneticisi Dyagilev’in siparişi üzerine bestelemiştir. Kendisinin koreografik senfoni olarak tanımladığı eser, antik Yunan yazar Longus'un romanı "Dafnis ile Hloi"ye dayanır. Ma Mère l'Oye, Valses nobles et sentimentales ve koreografik şiir La Valse piyano düeti olarak bestelenmiş, bale müziği olarak uyarlanmıştır. Bestelediği son bale müziği ise Bolero’dur.

Ravel’in en bilinen orkestra eseri Bolero'dur. İki piyano konçertosundan ilkini, savaşta sağ kolunu yitiren piyanist Paul Wittgenstein’a ithafen, 1930’da sadece sol el için bestelemiştir. 1931’de tamamlanan ikinci piyano konçertosu ise iki el içindir.

Vokal eserleri arasında en göze çarpanı Şehrazat’tır. Bu eser, mezzo-soprano ve orkestra için yazılmıştır. Don Quichotte à Dulcinée ise film müziği olarak bestelenmiştir.

Kendisi de iyi bir piyanist olan Ravel, çok sayıda piyano eseri ve birkaç oda müziği eseri bestelemiştir.

Bu seçilmiş eserler şu listede sıralanabilir:^[1]

Menuet antique (piyano, 1895, orkestrasyon 1929)
Shéhérazade (ouverture de féerie) (Şehrezad - periler uvertürü ) (1897)
Pavane pour une infante défunte (Ölü bir prenses için Pavan) (piyano 1899, orkestra 1910)
Jeux d'eau "Su oyunları" (piyano, 1901)
Fa-majör Yaylıçalgılar Kuarteti (1902-3)
Shéhérazade ("Şehrezad" orkestra için şarkılar 1903) Arkadaşı şair Tristan Klingsor'un şiirlerinin müziklendirilmesi
Sonatine (piyano, 1903–1905)
Introduction et Allegro (Pedallı harp, flut, klarinet, yaylıçalgılar kuarteti, 1905)
Miroirs ("Yansımalar") (piyano, 1905):^[2]
- Noctuelles ("Gece Güveleri")
- Oiseaux tristes ("Üzgün kuşlar")
- Une barque sur l'océan ("Okyanusta bir sandal"; orkestrasyon 1906)
- Alborada del Gracioso ("Soytarının şafak şarkısı"; orkestrasyon 1918)
- La vallée des cloches ("Çanlar vadisi")
Histoires naturelles ("Doğadan masallar") (ses ve piyano için şarkılar, metin: Jules Renard, 1906)
Pièce en forme de Habanera (bas ses ve piyano, 1907)
Rapsodie espagnole ("İspanyol Rapsodisi") (orkestra, 1907)
L'heure espagnole ("İspanyol Saati") (opera, 1907–1909)
Gaspard de la nuit ("Gecenin Şeytanları") (piyano, 1908)^[3]
Ma Mère l'Oye ("Anne Kaz") (piyano ikilisi 1908–1910, orkestra 1911, bale 1912)
Daphnis et Chloé ("Dafnis ile Hloi") (bale, 1909–1912)
Stephane Mallarme'in üç şiiri, (ses, piyano, flüt/pikolo, klarinet/bas klarinet ve yaylıçalgılar kuarteti, 1913)
Valses nobles et sentimentales ("Soylu ve Duygusal Valsler") (piyano 1911, orkestra 1912)
La-minor Piyano Trio (1914)
Le Tombeau de Couperin ("François Couperin'in Mezarı"; piyano 1914–1917; Bölüm I, III, IV ve V orkestrasyonu 1919)
- I. Prelüd
- II. Füg
- III. Forlan
- IV. Rigodon
- V. Menuet
- VI. Toccata
La Valse "Vals" (Koreografik şiir, 1906–1914 ve 1919–1920)
Keman ve Viyolonsel için Do-majör Sonat (1920–1922)
Chansons Madécasses ("Madagascar Şarkıları") (ses, flüt, viyolonsel ve piyano, metin: Evariste Parny, 1926)
L'enfant et les sortilèges ("Çocuk ve Tılsımlar", lirik fantazi, 1920–1925, libretto:Collette 1917)
Tzigane "Çigan" (Keman ve piyano, 1924)
Keman ve Piyano için Sol-majör Sonat(1923–1927)
Fanfare (1927; 10 Fransız bestecinin birer dans katkısı yaptığı L'Éventail de Jeanne adlı bir çocuk balesine Ravel katkısı)
Boléro (bale, 1928)^[4]
Sol El İçin Re-Majör Piyano Konçertosu (Piyanist Paul Wittgenstein için 1929–1930)
Sol Majör Piyano Konçertosu (1929–1931)
Don Quichotte à Dulcinée ("Don Kişot'un Dulcinea'ya Serenatı"; ses ve piyano, 1932–1933)