İçeriğe atla

Mauna Kea

Koordinatlar: 19°49′14.4″K 155°28′05.0″B / 19.820667°K 155.468056°B / 19.820667; -155.468056
Mauna Kea
Maunakea[1]
Aralık 2007'de mevsimlik kar örtüsü görüntüsüyle Mauna Kea
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik42.073 m (138.035 ft) [2]
Çıkıntı42.073 m (138.035 ft) [2]
Yalıtılma3.947 km (2.453 mi) [3]
Listelenme
  • En yüksek okyanus adalarında 2. sırada
  • Dünyanın en izole zirvelerinde 8. sırada
  • Okyanusya'nın en yüksek zirvelerinde 2. sırada
  • ABD'nin en yüksek ana zirvelerinde 57. sırada
  • ABD'nin en önemli zirvelerinde 2. sırada
  • ABD'nin en izole zirvelerinde 2. sırada
  • Hawaii'nin en yüksek ana zirvelerinde 1. sırada
Koordinatlar19°49′14.4″K 155°28′05.0″B / 19.820667°K 155.468056°B / 19.820667; -155.468056 [2]
Coğrafya
Mauna Kea'nın Hawaii'deki konumu
Mauna Kea'nın Hawaii'deki konumu
Mauna Kea
Mauna Kea'nın Hawaii'deki konumu
Mauna Kea'nın Hawaii'deki konumu
Mauna Kea'nın Hawaii'deki konumu
Mauna Kea
Mauna Kea (ABD Hawaii)
KonumHawaii ilçesi, Hawaii, ABD
Jeoloji
Kayaç yaşıEn eski tarihli kaya: GÖ 237,000 ± 31,000[4]
Yaklaşık: ~1 milyon[4]
Dağ türüKalkan volkan
Sıcak nokta volkanı
Volkanik yay/kemerHawaii–Emperor deniz zinciri
Son patlamaMÖ 2460 ± 100 yıl
Tırmanma
İlk tırmananKaydedilmiş: Goodrich (1823)[5]
En kolay rotaMauna Kea Yolu

Mauna Kea (Hawaii dilinde telaffuz: [ˈmɐwnə ˈkɛjə]; Mauna a Wākea'nın kısaltması)[6], Hawaii adasında sönmüş bir yanardağdır. Zirvesi deniz seviyesinden 4,207.3 m yüksekliktedir, bu da onu Hawaii eyaletindeki en yüksek nokta ve dünyadaki bir adanın ikinci en yüksek zirvesi yapar. Zirve, büyük komşusu Mauna Loa'dan yaklaşık 38 m daha yüksektir. Mauna Kea, yüksekliği nedeniyle alışılmadık şekilde topografik olarak öne çıkmaktadır. Islak zirvesi, 4.207,3 metre ile dünyada 15. sırada, kuru zirvesi ise, 9.330 metre ile Everest Dağı'ndan sonra dünyada ikinci sıradadır.[7] Kuru zirvesi, Everest Dağı'nın deniz seviyesinden yüksekliği olan 8.848.86 metreden daha uzundur. Bu yüzden bazı yetkililer, Mauna Kea'yı su altı tabanından dünyanın en yüksek dağı olarak etiketlemiştir.[a]

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ National Geographic,[8] Guinness Dünya Rekorları[9] ve Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu[10] gibi. Üs tanımları değişkenlik gösterir ve önem kavramından daha az net bir şekilde tanımlanır.

Kaynakça

  1. ^ "Why does OMKM spell "Maunakea" as one word?". Office of Maunakea Management. 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2019. 
  2. ^ a b c "Mauna Kea". NGS Station Datasheet. U.S. National Geodetic Survey. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015. 
  3. ^ "Mauna Kea". Summits of the World. peakbagger.com. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015. 
  4. ^ a b "Mauna Kea Hawai'i's Tallest Volcano". Hawaii Volkan Gözlemevi – Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu. 22 Mayıs 2002. 4 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010. 
  5. ^ Hartt, Constance; Neal, Marie C. (Nisan 1940). "The Plant Ecology of Mauna Kea, Hawaii". Ecology. 21 (2). Ecological Society of America. ss. 237-266. doi:10.2307/1930491. (abonelik gereklidir)
  6. ^ Hit, Christine (5 Ağustos 2019). "The Sacred History of Maunakea". Honolulu Magazine. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. ; Fujikane, Candace (1 Eylül 2019). "Mapping Abundance on Mauna a Wākea as a Practice of Ea". Hūlili: Multidisciplinary Research on Hawaiian Well-Being. 11 (1). ss. 23-54. 
  7. ^ Helman, Adam (2005). The Finest Peaks - Prominence and Other Mountain Measures. Trafford Publishing. ISBN 9781412059954. 
  8. ^ "Mauna Kea" (PDF). National Geographic. 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ekim 2021. 
  9. ^ "Tallest Mountain". Guinness Dünya Rekorları. 21 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2015. 
  10. ^ "How High is Mauna Loa?". U.S. Geological Survey. 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Everest Dağı</span> Himalayaların Mahalangur Himal alt aralığında bulunan, deniz seviyesinden Dünyanın en yüksek dağı

Everest Dağı, Himalayalar'ın Mahalangur Himal alt bölgesinde yer alan, Dünya'nın deniz seviyesinden en yüksek dağıdır. Çin-Nepal sınırı, zirve noktasından geçmektedir. 2020 yılında Çinli ve Nepalli yetkililer tarafından tespit edilen kar yüksekliği 8.848,86 m 'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hawaii</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Hawaii ya da Havai, Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletlerinden biridir. Büyük Okyanus'da bulunan ve tamamen adalardan oluşan tek eyalettir.

<span class="mw-page-title-main">K2 Dağı</span> Karakurum Dağları üzerinde bulunan, dünyanın en yüksek ikinci dağı.

Karakurum Dağları'nın Pakistan-Çin sınırı üzerinde bulunan K2 Dağı, 8.611 metreye ulaşan yüksekliğiyle Everest'ten sonra dünyanın en yüksek ikinci dağıdır. Dağın diğer anıldığı isimleri ise Çhogori/Kogir, Ketu/Keçu, Zalim Dağ ve tam kabul görmemiş başka ismi Godwin Austin'dir. Zorluk bakımından ise dünyada ilk sırada yer alır ve dolayısıyla dağcılar arasında zirvesi bir nevi "kutsal zirve" olarak görülür. K2 Dağı, %25 gibi yüksek ölüm oranıyla "öldürücü dağ" ve "zalim dağ" olarak nam salmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağ</span> çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen ad

Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Chimborazo</span> Ekvatordaki en yüksek dağ ve volkan; Dünya merkezinden, Dünya yüzeyindeki en uzak nokta

Chimborazo, 6310 metre yüksekliğinde sönmüş bir volkan. Ekvador'un en yüksek dağıdır. Zirvesi Yeryüzü'nün en uç noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı</span>

Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı ABD'nin Hawaii adalarına ismini veren Hawaii Adası'nda bulunan bir ulusal parktır.

<span class="mw-page-title-main">Gemini Rasathanesi</span> Hawaii ve Şilide 8,1 metrelik iki teleskopu olan gözlemevi

Gemini Rasathanesi Hawaii ve Şili'de 8,1 metrelik iki teleskopu olan astronomik rasathane. Bu ikiz teleskoplar, kuzey ve güneyde neredeyse tüm gökyüzünü kapsamaktadır. Şu anda astronomların kullandığı optik/kızılötesi teleskopların en gelişmiş ve en büyükleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Vihren</span>

Vihren Bulgaristan’da yer alan Pirin Dağı’nın en yüksek noktası, zirvesidir. Vihren’in yüksekliği 2914 metredir. Bu zirve, Bulgaristan’daki zirveler içinde ikinci sırada gelir. Balkan çapındaki yüksekliklerde Musala ve Olimpos Dağı’ndan sonra en yüksek üçüncü zirvedir.

<span class="mw-page-title-main">Kilauea Dağı</span>

Kilauea Dağı,, Amerika Birleşik Devletleri'nde Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaletindeki Big Island 'ın güneyindeki Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 1247 metre yüksekliğe sahip bir kalkan volkandır. Kilauea Dağı aynı zamanda Hawaii Adaları'nı oluşturan beş volkandan en aktifidir. Bu yanardağın 300.000 ile 600.000 yaş aralığında olduğu tahmin edilmektedir. 1983 yılından bu yana ara ara faaliyete geçen ve dünyanın en aktif yanardağları arasında gösterilen Kilauea, yakınında bulunan birçok yerleşim birimine zarar vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Dağı</span>

Haleakala Dağı; ABD'de Büyük Okyanus içindeki adalardan oluşan Hawaii eyaletindeki Maui Adası'nda bulunan ve bu adanın arazisinin %75'ini kapsayan, uyuyan eski masif "kalkan (shield) tipinde" bir volkan dağı.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Loa Dağı</span> Hawaiide bulunan aktif yanardağ

Mauna Loa Dağı, Amerika Birleşik Devletleri'de Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaleti'nin Big Island 'nın güneyinde yer alan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 4.169 metre rakımlı bir aktif kalkan volkan. Hawaii dili ile bu dağın "Mauna Loa" olan ismi "Uzun Dağ" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Lhotse Dağı</span>

Lhotse Dağı dünyanın dördüncü yüksek dağıdır. Everest, K2 ve Kangchenjunga ilk üç sıradadır. Lhotse Himalayalar'da yer alır ve Everest'e Güney Col adlı doruk bağlantısı vardir. Lhotse Tibetçede "Güney Zirve" anlamına gelir. Bu dağın en yüksek zirvesi 8,516 metre rakımlıdır ve hemen yanında yüksek rakımlı altzirveler bulunur. Bunlar doğuda 8,414 metre rakımlı "Orta Lhotse"; 8,383 metre rakımlı "Lhotse Shar" ve batı sırtında en büyük zirve olan "Nuptse"'dir. Bu dağ Tibet (Çin) ve Nepal'in Khumbu bölgesi sınırındadır.

<span class="mw-page-title-main">Makalu Dağı</span>

Makalu Dağı dünyanın en yüksek beşinci dağıdır. Makalu Dağı Himalayalar'da Nepal ile Çin sınırı üzerinde yer alır ve Everest'in 19 kilometre güneydoğusundadır. 8,481 m. rakımı ile sekizbinlikler dağlarından biridir. Makalu'nun zirvesi hemen etrafında diğer doruklar olmadan dört-kenarlı bir piramit şeklinde 2,386 m çıkıntı gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Hawaii (ada)</span> Büyük Okyanusta bulunan Hawaii Takımadalarının en büyük adası

'Hawaii veya Hawaii Büyük Adası (İngilizce: The Big Island, Hawai‘i; Hawaii dili: mokupuni o Hawai‘i Büyük Okyanus kuzeyinde bulunan volkanik Hawaii Takımadaları'nın en büyüğü ve en güneydoğuda bulunanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Milimetre-altı astronomi</span>

Milimetre-altı astronomi, elektromanyetik spektrumdaki milimetre-altı dalga boyunda çalışmaların yapıldığı gözlemsel astonominin bir dalıdır. Gök bilimciler kızılötesi ve mikrodalga bandı arasındaki milimetre-altı dalgaboyunda, genellikle birkaç yüz mikrometre ve mikrodalga arasında çalışırlar. Milimetre-altı astronomide halen yaygın olarak dalga boyuna mikron ya da eski ismiyle mikrometre denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Kea Gözlemevleri</span>

Mauna Kea Gözlemevleri; ABD'ye bağlı Hawaii eyaletinin Büyük Hawaii Adasındaki Mauna Kea Dağının zirvesinde bulunan bir dizi astronomik araştırma tesisidir. Tesisler Mauna Kea Science Reserve'de bulunan "Astronomi Semti" olarak bilinen 500 dönümlük özel bir arazide yer almaktadır. Astronomi Semti 1967 yılında kurulmuş ve Tarihsel Koruma Yasası tarafından korunan bir arazi üzerinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2022 Mauna Loa püskürmesi</span>

Mauna Loa'nın 2022 püskürmesi, Hawaiʻi'de bulunan dünyanın en büyük aktif yanardağı olan Mauna Loa'da gerçekleşen volkanik etkinliğin bir bölümüydü. Mauna Loa, 27 Kasım 2022'de gece yarısından kısa bir süre önce, Moku'āweoweo'daki püsürme çatlaklarından lav akıntılarının çıkmasıyla patlamaya başladı. 38 yıl içinde yanardağdaki ilk patlama oldu. Püskürme, iki haftadan uzun bir süre sonra 13 Aralık 2022'de sona erdi. Patlama, kayıtlı hiçbir yaralanma veya ölümle sonuçlanmadı ve Mauna Loa Gözlemevi'nin yanı sıra adalar arası Saddle Road'daki ekipmanı tehdit ederken, 2018'de 700 evi yıkan komşu Kīlauea patlaması gibi diğer Hawaii patlamalarının neden olduğu büyük maddi hasara yol açmadı. Hawaii bölgesi sivil savunma yöneticisi bunu "Mauna Loa'dan isteyebileceğimiz en iyi durum" olarak nitelendirdi ve Hawaii Volkan Gözlemevi'nden sorumlu bilim adamı bunu "en sevdiği patlama" olarak nitelendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Caltech Milimetre-altı Gözlemevi</span> hizmet dışı bırakılan Hawaii, ABDdeki radyo teleskop

Caltech Milimetre-altı Gözlemevi, Mauna Kea Gözlemevleri'ndeki 15 metrelik (49 ft) James Clerk Maxwell Teleskobu'nun (JCMT) yanında yer alan 10,4 metre (34 ft) çapındaki bir milimetre-altı dalga boyu teleskobuydu. CSO, terahertz radyasyon bandının milimetre-altı astronomisiyle ilgiliydi. 1985 yılında inşa edilen teleskop, 18 Eylül 2015 tarihinde kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Gözlemevi</span> Hawaiideki ilk astronomik araştırma gözlemevi

Haleakala Gözlemevi, Hawaii'nin ilk astronomik araştırma gözlemevidir. Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'ne ait olan tesis, Maui adasında bulunur. Enstitü, alandaki bazı tesisleri işletir ve bazı kısımları diğer kuruluşlara kiralar. Kiracılar arasında ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (AFRL) ve Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı (LCOGTN) bulunmaktadır. 3.050 metre (10.010 ft) üzerindeki yüksekliğiyle Haleakala zirvesi, Dünya troposferinin üçte birinin üzerindedir ve mükemmel astronomik gözlem koşullarına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu</span> gözlemevi

Kanada–Fransa–Hawaii Teleskobu, Mauna Kea Gözlemevi'nin bir parçası olan, Hawaii'nin Büyük Adası'nda bulunan Mauna Kea dağının zirvesine yakın bir konumda 4.204 metre yükseklikte konuşlanmış bir teleskoptur. Teleskop, 1979'dan beri faaliyette olup, Prime Focus/Cassegrain konfigürasyonuna sahip olarak 358 metre (1.175 ft) kullanılabilir açıklık çapına sahiptir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.