İçeriğe atla

Matthias Alexander Castrén

Matthias Alexander Castrén
Doğum2 Aralık 1813(1813-12-02)
Tervola, Finlandiya Grandüklüğü
Ölüm7 Mayıs 1852 (38 yaşında)
Helsinki, Finlandiya Grandüklüğü
Kariyeri
DalıDilbilim, budunbilim

Matthias Alexander Castrén (2 Aralık 1813, Tervola – 7 Mayıs 1852), Fin budunbilimci ve dilbilimcidir.

Hayatı

Matthias Alexander Castrén 2 Aralık 1813'te Finlandiya'nın kuzeyinde bulunan Tervola Kentinde hayata gelmiştir. Babası Rovaniemi şehrinin bucak bakanı olan Christian Castrén 1825 yılında vefat ettiği için amcasının yanında büyümüştür. 12 yaşında Oulu şehrinde bir okula yazılarak burada geçinmek için genç çocuklara ders vermiştir. Daha sonra Helsinki şehrindeki Alexander Üniversitesi (Bugünkü adıyla Helsinki Üniversitesi)'ne nakledilmiştir. 1828 yılında kiliseye girmek amacıyla başlarda Yunanca ve İbranice dillerine merak salsa da bu ilgisi kendi ana dili olan Fince'ye yönelmiştir. Ve bunun üzerine Fin Mitolojisinin temellerini atmaya başlamıştır.

Dilbilimi Üzerine Yaptığı Çalışmalar

Hala dilleri yazılmamış soydaş kabilelerin kişisel keşifleri gerektirdiği ortadaydı. Bunun üzerine 1838 yılında Tıp öğrencisi olan arkadaşı Dr. Ehrström ile Lappi'ye yolculuğa çıkmıştır. Aynı yıl içerisinde Finlandiya Edebiyat Derneği pahasına Karelya'yı da gezmiştir; 1841'de ise bu derneği Dr. Elias Lönnrot ile birlikte üstlenmiştir. Son yolculuğuna başlamadan önce Fin Destanı olan Kalevala'yı İsveççeye çevirmiştir.

Sibirya'nın tüm şehrine yaptığı gezisi sırasında Mahalli diller ile Fincenin akrabalığını keşfetmiştir. Bu yolculuk bittiğinde daha fazla tecrübe sahibi olmuş fakat sağlığı ciddi şekilde etkilenmiştir. Eserlerini ilk olarak 1849 yılında St. Petersburg'da paylaşmıştır. Fikirleri Finlandiya bilim çevrelerinde heyecanla karşılanmış ve büyük ilgi görmüştür. 1851'de Helsinki Üniversitesi'nde adına kurulan "Fin Dili ve Edebiyatı Kürsüsü"nün başına getirilmiş ve çalışmalarını geliştirmesi için desteklenmiştir. 1852'de ise Helsinki'de vefat etmiştir

Ölümünden Sonra Yayınlanan Çalışmaları

1852'den 1858 yılına kadar 5 cilt eser ortaya çıkmıştır bunlar sırasıyla

  • Reseminnen från åren 1838-1844
  • Reseberättelser och bref åren 1845-1849
  • Föreläsningar i finsk mytologi
  • Ethnologiska föreläsningar öfver altaiska folken
  • Smärre afhandlingar och akademiska dissertationer.

Almanca çevirisi Anton Schiefner tarafından yayınlanmıştır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya</span> Kuzey Avrupa ya da diğer adıyla İskandinavya yarım adasında yer alan devlet, ülke

Finlandiya, resmî adıyla Finlandiya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki bir İskandinav ülkesi. Doğuda Rusya, kuzeyde Norveç ve batıda İsveç'le komşudur. Batıda Botniya ve güneyde Finlandiya körfezlerine kıyısı vardır. Yüz ölçümü 338.455 km² ve nüfusu 5,5 milyondur. Helsinki ülkenin başkenti ve en büyük şehridir. Finlerin ana dili olan Fince, yeryüzündeki az sayıda Baltık-Fin dilinden biridir. Finlandiya'nın iklim özellikleri enleme göre değişkenlik gösterir: Güneyde nemli karasal iklim, kuzeyde kutup altı iklimi görülür. Ülke genel olarak tayga biyomuna dahildir. Ayrıca Finlandiya'da 180 binden fazla göl bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Helsinki</span> Finlandiyanın başkenti

Helsinki, Finlandiya'nın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir, Finlandiya'nın güneyinde Finlandiya Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2016 yılı itibari ile 642.045 olup metropol alanının nüfusu ise 1.47 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Gustave Flaubert</span> Fransız romancı (1821 – 1880)

Gustave Flaubert, Fransız roman yazarı. Edebiyat eleştirmenleri tarafından modern romanın kurucusu kabul edilir. En tanınmış eseri, 19. yüzyıl toplumsal gerçekliğini çarpıcı biçimde aktaran ve dünya klasikleri arasına giren Madame Bovary'dir. 1857'de yayımlanan ve Fransa'da ciddi tartışmalara neden olan bu eserden sonra realist akımı başlatan kişi olarak gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Turancılık</span> Ural-Altay kökenli halkları birleştirmeyi hedefleyen pan-milliyetçi

Turancılık veya Pan-Turanizm, tüm Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüş. İlk olarak Macarlar, Finler, Estonlar ve Rusya içindeki Fin-Ugor kavimleri ile beraber Tunguzlar, Moğollar ve Türklerin bir araya getirilmesi olarak ortaya çıkmıştır. Türkçü ve Turancı olan Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları isimli eserinde Turancılığın; Macarları, Moğolları, Tunguzları, Finuvaları içine alan bir kavimler karması olmadığı görüşünü belirterek Turancılığı Türk halkları ile sınırlandırmış ve Türkçülük ile aynı anlamda kullanmıştır. Turancılık bugünkü Türkî devletlerde bu şekilde benimsense de esas olarak Fin tarihçi Matthias Alexander Castrén tarafından Ural-Altay kavimlerinin birliğini sağlamak amaçlı ortaya atılmış bir görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Fince</span> Sondan eklemeli Finlandiyanın resmi dili

Fince (

<span class="mw-page-title-main">Kalevala</span> Finlerin ulusal epik destanı

Kalevala, Elias Lönnrot'un 19. yüzyılda Fin halk hikâyelerinden ve mitolojisinden derleyip kaleme aldığı epik destan. Finlerin ulusal epik destanı olan Kalevala, aynı zamanda Fin edebiyatının en önemli eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Turku</span> Fin şehri

Turku, Finlandiya'nın Güneybatı Finlandiya bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, ülkenin güneybatısında Aura Nehri ve Takımada Denizi'nin kıyısında yer almaktadır. Finlandiya'nın en eski şehri olup aynı zamanda 1809'dan 1812'ye kadar ülkenin başkentiydi. Nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 188,584 olup Finlandiya'nın beşinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Johan Vilhelm Snellman</span> Finli yazar, filozof, gazeteci ve devlet adamı (1806-1881)

Johan Vilhelm Snellman, Fin filozof, yazar, diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Alexander Stubb</span> 13. Finlandiya cumhurbaşkanı

Cai-Göran Alexander Stubb, Fin politikacıdır. 4 Nisan 2008 tarihinde Finlandiya Dışişleri bakanı olmuş, 2011-2014 yıllarında Avrupa İşleri Bakanı, 2014-2015 yıllarında ise Finlandiya başbakanı olarak görev yapmış, 2015-2016 yılları arasında ise Maliye Bakanı olarak görev yapmıştır. 2004'ten 2008 yılına kadar Avrupa Parlamentosu milletvekilliği görevini Avrupa Halk Partisi'nde yapmıştır (EPP) ve Avrupa Koleji'nde profesördür. 1 Mart 2024 tarihinden geçerli olarak Finlandiya cumhurbaşkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">David Livingstone</span> Britanyalı misyoner ve kâşif

David Livingstone, İskoç misyoner ve kâşif. Livingstone, Afrika'nın güney, orta ve doğu kesimlerinde 30 yıl boyunca yürüttüğü misyonerlik ve keşif çalışmalarıyla Batı'nın Afrika'ya yönelik yaklaşımlarını büyük ölçüde biçimlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Helsinki Üniversitesi</span>

Helsinki Üniversitesi, Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de 1829'dan bu yana bulunan yükseköğretim kurumudur. Ancak Helsinki Üniversitesi'nin kuruluşu ülkenin Turku şehrinde 1640 yılında Turku Kraliyet Akademisi olarak kabul edilir. Ülkedeki en eski ve en büyük üniversite olup,ülkede en çok sayıda alanda eğitim veren yükseköğretim kuruluşudur. 38.000 civarında öğrencisi bulunmakla birlikte, bu öğrencilerin 5.500'ü yükseklisans eğitimi görmektedir. Üniversiteye giriş elemelidir. Üniversiteye başvuranlardan ancak %15'i üniversiteye kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksis Kivi</span> Finli yazar (1834-1872)

Aleksis Kivi, bilinen ilk kayda değer Fince roman olan Seitsemän veljestä'yi yazmasıyla bilinen Fin yazardır. Fin edebiyatındaki en eski yazarlardan biridir, günümüzde halen en iyi Fin yazarlar arasında gösterilmektedir.

Finler, Finlandiya'da yaşayan yerli halkın etnik kökenidir.

<span class="mw-page-title-main">Kai Donner</span>

Kai Donner Fin dilbilimci, etnograf ve siyasetçidir.

Ahmet Halûk Dursun Türk tarih profesörü ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya'da turizm</span>

Finlandiya, 2017'de 6,7 milyondan fazla yabancı turisti çekerken, çoğu 3,6 milyon kişi diğer Avrupa Birliği ülkelerinden gelmekteydi. 2017 yılında turizmin katma değeri yaklaşık 140.200 kişiye iş sağlayarak yaklaşık 4,6 milyar Euro ya da Finlandiya GSYİH'nın % 2,6'sını oluşturuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Onni Okkonen</span>

Onni Okkonen, Helsinki Üniversitesi'nde yaşayan Fin bir sanat tarihçisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Leonard Lindelöf</span>

Ernst Leonard Lindelöf gerçel analiz, karmaşık analiz ve topolojiye katkıda bulunan bir Finlandiyalı matematikçi. Lindelöf uzaylarına onun adı verilmiştir. Lindelöf'ün babası, Helsinki Üniversitesi'nde matematik profesörü ve Finlandiya Matematik Derneği'nin kurucusu olan Lorenz Leonard Lindelöf, annesi ise Gabriela Krogius'du. Leonard'a ek olarak, ailenin altı çocuğu vardı: Filolog Uno, Anna Maria, Carl Arvid, Ester Elisabeth, Tyra Gabriela ve Ella Amalia. Lindelöf'ün kız kardeşi Anna Maria, Finlandiyalı cerrah Frans Ali Krogius ile evlendi.

<span class="mw-page-title-main">1925 Finlandiya cumhurbaşkanlığı seçimi</span>

Finlandiya'da 1925 yılında İki turlu cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmıştır. Halk 15 ve 16 Ocak tarihlerinde cumhurbaşkanını belirleyecek olan seçiciler kurulu üyeleri içi oy kullanmıştır. Seçilen kurul üyeleri üçüncü tur oylamasında Lauri Kristian Relander'ı cumhurbaşkanı seçmiştir. Bu onun için büyük bir zaferdi. Halk oylamasına katılım sadece %39.7 ile sınırlı kaldı. Görevden ayrılan cumhurbaşkanı K.J. Ståhlberg ikinci bir dönem için aday olmayı reddetmişti. Cumhurbaşkanı Ståhlberg, Finlandiya'ya cumhurbaşkanı olarak siyasi hizmetini çoktan tamamladığını iddia etti. Dahası, birçok sağcı Fin kendisine karşı çıktığı için istifa etmek istedi. Finlandiyalı tarihçi Pentti Virrankoski'ye göre, Cumhurbaşkanı Ståhlberg emekliliğinin Finlandiya'da parlamenter siyaseti geliştireceğini umuyordu. Ståhlberg'in partisi İlericiler, Finlandiya Merkez Bankası Başkanı Risto Ryti'yi cumhurbaşkanı adayı olarak seçti. Tarımcılar ancak Şubat 1925 başlarında Lauri Kristian Relander'i cumhurbaşkanı adayı olarak seçti. Ulusal Koalisyoncular başlangıçta eski Naip ve Başbakan Pehr Evind Svinhufvud'u cumhurbaşkanı adayı olarak seçtiler, ancak daha sonra Svinhufvud'un yerine Helsinki Üniversitesi'nde rektör (müdür) olarak çalışan bir akademisyen olan Hugo Suolahti aday gösterildiler. Relander, Finlandiya Parlamentosu Başkanlığı ve Viipuri Eyaleti Valiliği görevlerinde bulunmuş olmasına rağmen, Ryti'yi karanlık bir aday olarak yenerek birçok politikacıyı şaşırttı. Ståhlberg, Ryti'yi ilkeli ve bencil olmayan bir siyasetçi olarak gördüğü için halefi olarak sessizce Ryti'yi tercih etmişti. Relander'in zaferi karşısında hayal kırıklığına uğramış ve kızlarından birine, Relander'in halefi olarak seçileceğini önceden bilseydi, ikinci bir dönem için aday olmayı düşünebileceğini söylemiştir.

Richard Taylor, İngiliz bir doğa bilimci ve bilimsel dergi yayıncısıydı. 1822'de Philosophical Magazine'in ortak editörü oldu ve 1838'de Annals of Natural History'yi yayınlamaya başladı. 1837'den 1852'ye kadar Scientific Memoirs, Selected from the Transactions of Foreign Academies of Science'yi düzenledi ve yayımladı. 1852'de kimyager Dr. William Francis'in katılımıyla Taylor and Francis yayınevini kurdu.