İçeriğe atla

Mattheys Köşkü

Koordinatlar: 38°27′47″K 27°13′16″D / 38.46306°K 27.22111°D / 38.46306; 27.22111
Mattheys Köşkü
Arkas Sanat Bornova
Harita
Genel bilgiler
Mimari tarzİngiliz mimari üsubu
Şehirİzmir
ÜlkeTürkiye
Koordinatlar38°27′47″K 27°13′16″D / 38.46306°K 27.22111°D / 38.46306; 27.22111
Adını aldığıTonny Mattheys
Tamamlanma1780
İşletmeciArkas Holding

Mattheys Köşkü (Mates Köşkü, Steinbuchel Evi, Wood-Paterson Evi, Arkas Sanat Bornova), İzmir'in Bornova ilçesinde bulunan tarihî bir yapı.

2023 yılında el halıları koleksiyonunu sergilemek üzere Arkas Sanat bünyesinde bir sanat ve deneyim merkezi olarak hizmete açılmıştır.[1]

İngiliz mimari üslubundaki yapı, mor salkımlı leylak çiçekleriyle sarıp sarmalanan, kemerli giriş kapısı ile ünlüdür.[2] Kurtuluş Savaşı sırasında kısa bir süre Mustafa Kemal Paşa bu köşkte konuk olmuştur.

Tarihçe

1780 yılında yapıldığı tahmin edilir. Bazı kaynaklarda yapım tarihi 1860 olarak belirtilir. Yapının 2018-2023 yıllarındaki restorasyonunu gerçekleştiren mimar Seda Özen Bilgili'ye göre, çeşitli devirlerde eklentilerle büyüyen köşk, 1800'lü yılların ortalarında büyük bir değişimi geçirdiği için o tarihte inşa edildiği algısı doğmuş olabilir.[3]

Köşk, uzun zaman "Wood-Paterson Evi" olarak adlandırıldı. Başta basit kare şeklinde bir yapıydı. İngiliz John Maltas tarafından Paterson ailesinden satın alınıp bir yazlık köşk olarak yeniden inşa edildikten sonra 1840'ta kızı Eugenie Wood'a miras kaldı. İzmir'deki İngiliz Hastanesi'nin başhekimi Charles Wood ile evli ve yedi çocuk sahibi olan Eugenie Wood öldükten sonra köşk, büyük kızı Lucy De Cramer'e kaldı.[3]

Eguenie Wood'un kızlarından ressam, şair ve besteci Hortense Wood, 1924'de ölene kadar köşkte yeğeni Fernand de Cramer ile birlikte yaşamaya devam etti. Hortense Wood, ünlü Macar besteci Franz Liszt'ten piyano dersleri almış ve Liszt, köşkün Kahire Odası adı verilen bölümündeki piyanoyu çalmıştı. Hortense Wood, evinde birçok ünlüyü ağırladı ve ağırladığı kişilerin fotoğraflarını çekti.[3] Hayran olduğu olduğu ve Millî Mücadele yıllarında destek mektupları gönderdiği Mustafa Kemal Paşa evde ağırladığı konuklardandır. Mustafa Kemal, İzmir'in düşman işgalinden kurtuluşundan sonra köşke gelerek 78 yaşındaki Hortese Wood ile tanıştı. 16 Eylül 1922'de beraberindeki Fevzi, İsmet, Asım Paşa'lar ve Halide Edip ile birlikte evde konuk olan Mustafa Kemal, bu konukluğu sırasında Hortense Wood'un yeğeni Fernand De Cramer ile satranç oynadı.[3]

Lucy de Cramer'den sonra köşkün sahipleri Renee Steinbüchel ve Sonia Whitall idi. Renée Steinbüchel ile Sonia Whithall'un babaları Tony Mattheys'in adıyla anılan köşk, kemerli giriş kapısı ve dere taşlarıyla örülmüş duvar sistem sayesinde 2000'li yıllara kadar gelebilen çok az sayıda levanten köşkünden biri odu. 2018 yılında Arkas Holding, köşkü Renee Steinbüchel ve Sonia Whitall'un çocuklarından satın aldı ve restore etti. Restorayon çalışmalarını mimar Niko Filidis üstledi.[1] Beş yıl süren restorasyon sürecinin ardından 2023 yılında 16.-19. Yüzyıl Anadolu Halıları sergisiyle ziyarete açıldı.

Köşk bahçesi

Bornova köşklerine "prestij kapısı" olarak adlandırılan bir giriş kapısından girilirdi ve köşkün bahçesi yapının kendisi kadar önemli görülürdü.[2] Mates Köşkü'nün kemerli giriş kapısı mor salkımlı leylak çiçekleriyle sarıp sarmalanan ve güzeliği ile ünlü bir kapıydı. Köşk bahçesinin simgesi servi ağaçları idi.

2023'te tamamlanan restorasyonla birlike köşkün bahçesinde 1970'te kapanan Bornova Golf Kulübü'nün anısına 9 parkurlu bir mini golf sahası oluşturulmuş ve her bir parkura bir Bornova köşkünün seramik sanatçısı Verda Sipahi'nin ürettiği bir maketi ve o köşkün özelliğini anlatan bir sembol yerleştirilmiştir.[4] Mini golf parkurunda Mates Köşkü'nün de bir maketi ve parkur simgesi olarak kemerli kapısı yer alır.

Arkas Sanat Bornova

Mattheys Köşkü, Arkas Sanat'ın düzenlediği kültürel etkinlikler için bir mekan olarak kullanılmaktadır.[5]

Köşkün ziyaret alanında 15.- 20. yüzyıllara ait 75 adet halının sergilendiği on sergi salonu, Anadolu halı dokumacılığı geleneğine ait el halısı dokuma tezgâhı, iplik ve aletlerin bulunduğu bir sergi salonu, Oriental Carpet Manufacturers için yapılmış 18 adet halı tasarımının panosu, Anadolu halılarına ilişkin kısa bir belgeselin sunulduğu bir gösteri salonu bulunur.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Burçak, Kübra (10 Mayıs 2023). "Mattheys Köşkü Restorasyonu ve Yeni Sergisi". Alem. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  2. ^ a b "Mattheys Köşkü'nde Sergi: 16.-19. Yüzyıl Anadolu Halıları". The Magger. 8 Mayıs 2023. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  3. ^ a b c d "Tarihçe". Arcas Arcademia. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  4. ^ "Parkur sembolleri". Arcas Academia. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  5. ^ a b Tekin, Fatma (2023). "İzmir Kent Folklorunda Çağdaş Bir Müzecilik Anlayışı: Arkas Sanat Örneği", 37. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(. ss. 1494-1523. 6 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 

Dış Bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmet İnönü</span> 2. Türkiye cumhurbaşkanı (1938–1950)

Mustafa İsmet İnönü, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamıdır. Türkiye'nin 2. cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Dönemi'ndeki ilk başbakanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilk genelkurmay başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Bornova</span> İzmirin ilçesi

Bornova, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin doğusunda Kemalpaşa, güneyinde Buca, batısında Konak ve Bayraklı, kuzeybatısında Karşıyaka ve Menemen ilçeleri, kuzeyinde Manisa ili bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Galata Kulesi</span> İstanbulun Galata semtinde bulunan tarihî kule

Galata Kulesi ya da müze olarak kullanılmaya başlaması sonrasındaki adıyla Galata Kulesi Müzesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan bir kuledir. Adını, bulunduğu Galata semtinden alır. Galata Surları dahilinde bir gözetleme kulesi olarak inşa edilen kule, farklı dönemlerde farklı amaçlarla kullanılmasının ardından 2020'den itibaren, bir sergi mekânı ve müze olarak hizmet verir. Hem Beyoğlu'nun hem de İstanbul'un sembol yapılarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Sarayı</span> Türkiye, İstanbul’da bir saray

Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi'yle İstanbul Boğazı arasında, 250.000 m²'lik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayı. Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar ve Kuzguncuk'un karşısında yer alır. Sultan Abdülmecid tarafından inşa ettirilen sarayın yapımı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitirilmiştir. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beşiktaş</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Beşiktaş, İstanbul ilinin bir ilçesidir. Adını İstanbul'un en eski semtlerinden biri olan Beşiktaş semtinden alır. 8,4 km uzunluğunda sahili olduğu İstanbul Boğazı'nın Rumeli yakasında yer alan ilçe batıda Şişli ve Kâğıthane, güneybatıda Beyoğlu, kuzeyde Sarıyer ilçeleriyle komşudur. Yüzölçümü 18 km², nüfusu ise 2019 ADNKS verilerine göre 182.649'dur.

<span class="mw-page-title-main">Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu devlet üniversitesi

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ), merkez kampüsü İstanbul'un Fındıklı semtinde bulunan devlet üniversitesidir. Ağırlıklı olarak görsel sanatlar, mimarlık, sahne sanatları ve müzik alanında eğitim vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Enternasyonal Fuarı</span> İzmir, Türkiyede düzenlenen bir fuar

İzmir Enternasyonal Fuarı, kısaca İEF ve İzmir Fuarı, her yıl Ağustos ve Eylül aylarında İzmir'de düzenlenen Türkiye'nin en köklü, en tanınmış ve en kapsamlı fuarıdır. Genellikle İzmir'in kurtuluş günü olan 9 Eylül tarihine denk getirilir. Kültürpark'ta düzenlenir.

<span class="mw-page-title-main">Bursa</span> Bursa ilinin merkezi olan şehir

Bursa, tarihî olarak Prusa, Türkiye'de Bursa ilinin merkezi olan şehirdir. Nüfus bakımından İstanbul, Ankara ve İzmir'in ardından Türkiye'nin 4. Büyük kentidir. Aynı zamanda Marmara Bölgesi'nin İstanbul'dan sonraki en büyük ikinci şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Abdülmecid Efendi</span> Osmanlı Hanedanının son halifesi

Abdülmecid Efendi veya II. Abdülmecid, 32. Osmanlı padişahı Abdülaziz’in altı oğlundan biri, Osmanlı hanedanından son İslam halifesi, iki kutsal caminin hizmetkârı, 16 Mayıs 1926 ile 23 Ağustos 1944 yılları arası Osmanlı Hanedan reisi, ressam ve müzisyen. Osmanlı hanedanının tek ressam üyesidir ve döneminin Türk ressamları arasında yer almıştır. Amcasının oğlu Mehmed Vahdettin’in 4 Temmuz 1918’de tahta çıkması üzerine Osmanlı tahtının veliahdı olan Abdülmecid; bu sıfatı 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılıncaya kadar taşıdı. TBMM tarafından 18 Kasım 1922’de halife seçildi. Osmanlı halifeliğine resmen son veren 431 sayılı Kanun'un kabul edildiği 3 Mart 1924 tarihine kadar “halife” unvanını taşıdı. Tarihe “Son Osmanlı Halifesi” olarak geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sabancı Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

Sabancı Üniversitesi, 1999 yılında İstanbul'da kurulmuş bir vakıf üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Menderes Havalimanı</span> Türkiyenin İzmir iline hizmet veren uluslararası havalimanı

Adnan Menderes Havalimanı, Türkiye'nin İzmir iline hizmet veren uluslararası havalimanıdır. Şehir merkezinin 14 km güneyinde, Gaziemir ve Menderes ilçeleri sınırları içindedir. Adını 1950-1960 yılları arasında başbakanlık yapan Adnan Menderes'ten (1899-1961) almaktadır. Havalimanının sahibi Devlet Hava Meydanları İşletmesi iken işletmecisi TAV Havalimanları'dır.

Cumhuriyetin ilanını takiben, Türkiye müzeleri Atatürk'ün Anadolu'nun insan eliyle yapılan faydalı şeylerinin sergi ve araştırmasına önem vermesi dolayısıyla kaydedilebilir şekilde gelişti. Türkiye ilan edildiğinde, İstanbul'da "Asar-ı Atika Müzesi", olarak adlandırılan İstanbul Arkeoloji, Aya İrini'nin ev sahipliğini yaptığı Askeri Müze, Süleymaniye Camii'nde Türk ve İslam Eserleri Müzesi ve Anadolu'nun birkaç büyük şehrinde Osmanlı İmparatorluğu Müzesi müzeleri vardı.

<span class="mw-page-title-main">Kültürpark</span> İzmir, Türkiyede bir park

Kültürpark, Türkiye'nin İzmir şehrinde bulunan bir parktır. Konak ilçesinde, Mimar Sinan Mahallesi'nde yer alır ve kuzeyde Dr. Mustafa Enver Bey Caddesi, doğuda 1395. ve 1396. sokaklar ile Bozkurt Caddesi, güneyde Mürsel Paşa Bulvarı, batıda Dr. Refik Saydam ve Şair Eşref bulvarları ile çevrilidir. 1922 İzmir Yangını'nda harabeye dönen 360.000 m2'lik alan üzerinde 1936'da kuruldu. Üç yıl sonra genişletilerek 420.000 m2 büyüklüğe ulaştı. Kurulduğu günden beri İzmir Enternasyonal Fuarı'na ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sakıp Sabancı Müzesi</span> Türkiyede bir müze

Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi, zengin bir hat ve resim koleksiyonunu bünyesinde barındıran ve düzenlediği geçici sergilerle birçok ünlü sanatçının eserlerine ev sahipliği yapan bir sanat müzesidir. 2002 yılında ziyarete açılan müze, İstanbul'da Boğaziçi'nin en eski yerleşimlerinden Emirgan'da bulunan Atlı Köşk'te hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Levanten köşkleri</span>

İzmir Levanten köşkleri, İzmir'de 19. yüzyılda, özellikle Bornova ve Buca, birkaçı da Karşıyaka ve Bayraklı günümüz metropol ilçelerinde, şehrin Levanten toplumu tarafından inşa edilmiş ve özellikleri itibarıyla dönemin Osmanlı ve Rum mimarisine ait yapılarından farklılıklar arzeden yaklaşık otuz kadar köşke verilen toplu tanım.

<span class="mw-page-title-main">Paterson Köşkü</span>

Paterson Köşkü, İzmir'in Bornova ilçesinde yer alan bir Levanten köşküdür. Mustafa Kemal Caddesi üzerinde bulunmaktadır. İzmir Levanten köşklerinin en büyüğüdür.

İzmir'de spor, Türkiye'nin İzmir şehrinin spor tarihini, spor kulüplerini ve önemli spor tesislerini konu almaktadır. Kentteki spor faaliyetlerinin geçmişi 19. yüzyıla dayanmaktadır. Türkiye'de ilk futbol maçı 1870'te İzmir'de oynanırken Türkiye'nin ilk futbol kulübü de 1890'da İzmir'de kuruldu. İzmir'de ilk koşu 1894'te yapıldı. Türkiye'deki ilk bisiklet yarışı, 15 Mayıs 1895'te İzmir'de düzenlendi. Türkiye'deki ilk at yarışı 1900'de İzmir'de gerçekleştirildi. Türkiye'de golf ve tenis de aynı dönemlerde ilk kez İzmir'de oynandı. İzmir'in futbol, basketbol, voleybol, hentbol, futsal ve sutopu gibi farklı branşlarda faaliyet gösteren spor kulüpleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Arkas Sanat Merkezi</span> İzmir, Türkiyede bir sanat müzesi

Arkas Sanat Merkezi, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan bir sanat müzesidir. Kasım 2011'de açılan müzede, Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lucien Arkas tarafından oluşturulan Arkas Koleksiyonu ile çeşitli başkaca eserler sergilenmektedir.

Hortense Wood, Osmanlı döneminde İzmir'de yaşamış olan Levanten asıllı sanatçı, kadın hakları savunucusu.

Baltazzi Köşkü , 1850'lerde İzmir'in Buca ilçesinde Baltazzi ailesine mensup Demonstanis Baltazzi tarafından yaptırılmış neoklasik mimari üslupta bir Levanten köşküdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.