İçeriğe atla

Matteo Ricci

Matteo Ricci
Çin kıyafetli Ricci - Emmanuel Pereira'nın çizdiği portre
Doğum6 Ekim 1552
Macerata, Papalık devleti
Ölüm11 Mayıs 1610 (57 yaşında)
Pekin, Ming Hanedanı
MeslekDin adamı, Çevirmenlik
Önemli eser(ler)Kunyu Wanguo Quantu

Matteo Ricci[1][2] (d. 6 Ekim 1552, Macerata, Papalık devleti – ö. 11 Mayıs 1610, Pekin, Çin), Çin'de Xitai (西泰) olarak da bilinen[3] İtalyan bir Cizvit misyoneri ve bilim insanıdır. Dinlerarası diyalogun öncüllerindendir. Çin ve Avrupa kültürleri arasında bir arabulucu olmuştur.

Cizvit olarak Matteo

1571 yılında Cizivitlere katılmıştır. 1582 yılında Macao'ya Çince ve Çin kültürünü öğrenmeye gönderilmeden önce 1578'de Hindistan'daki Goa'ya gönderilmiştir.

Matteo Ricci'nin mezarı

Ricci elindeki dünya haritası, batılı saatler ve prizmalar ile pek çok eğitimli Çinlinin ilgisini çekmiştir. Kendisine Çince bir isim olarak Li Ma-tou'yu seçmiştir. İlk din değiştirenlerin tavsiyeleri üzerine, Ricci ve diğer Cizvitler kendilerini rahip ve misyonerden ziyade akademisyen olarak göstermişler ve yerel yetkili ve akademisyenlerle dini diyalog yerine ağırlıklı olarak bilim (özellikle de astronomi) hakkında konuşmuşlardır. Bir hastalıktan dolayı 1610'da ölmüş ve Pekin'in batı kapısının dışına defnedilmiştir.

Eserleri

1595 yılında Ricci Konfüçyüsçü kaftanlar uzun saç ve sakallarla Nanchang (bugünkü Jiangxi)'ye yerleşmiştir[4]. Burada İmparatorluk prensine atfedilmiş dostluk üzerine bir inceleme ve bir kateşizm kitabı yazmıştır. Bu Dostluk üzerine incelemesini yazmak için antik ve Hristiyan dönemin (Horatius, Aristoteles, Cicero gibi) büyük Yunan ve Latin filozoflarından yararlanmış ve Kilise Babaları'nın sözlerinden alıntılar yapmıştır (Ambrosius ve Augustinius ağırlıklı olmak üzere).

1600 yılında pek çok Çinli akademisyeni etkileyen yenilenmiş bir dünya haritası yayınlamıştır.

Matteo Ricci ve Xu Guangqi - Gravür 1670

1607'de en yakın Çinli işbirlikçisi Xu Guangqi'nin yardımı ile Öklid'in astronomi, trigonometri, geometri ve aritmetik üzerine yazılarının ilk altı bölümünü çevirmiştir.

1608'de Çince etik üzerine bir kitap yazmıştır: Bir Yenilikçinin On Diyaloğu.

Kaynakça

  1. ^ The Encyclopedia of Religion (İngilizce). McMillan Publishing Company – Mirca Eliade. 1987. ss. 377-78 Cilt 12 ISBN 0-02-909830-0. 
  2. ^ Mathématiques, Astronomie, biologie et soin des âmes – Les jésuites et les sciences. François Euvé (Fransızca). Lessuis. 2012. ss. 67-72 ISBN 978-2-87299-226-3. 
  3. ^ https://web.archive.org/web/20240517062128/https://baike.baidu.com/item/%E5%88%A9%E7%8E%9B%E7%AA%A6/1512904 []
  4. ^ Hıristiyanlık Tarihi. James A. De Jong. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 473 ISBN 975-8318-86-1. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Galileo Galilei</span> İtalyan fizikçi ve astronom (1564–1642)

Galileo Galilei, İtalyan astronom, fizikçi, mühendis, filozof ve matematikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Boxer Ayaklanması</span> Çinde çıkan emperyalizm karşıtı ayaklanma

Boxer Ayaklanması, Boksör Ayaklanması ya da Boksör Hareketi, Batı'nın 19. yüzyılda Çin üzerindeki ekonomik ve siyasi etkisine karşı çıkartılan bir ayaklanmadır. Tüm yabancıların ülkeden çıkartılması hedeflenmiştir. 1899 yılı Kasım ayında başlamış 7 Eylül 1901'de sona ermiştir. Ayaklanma ve ayaklanmanın bastırılması sırasında binlerce isyancı, yabancı ve alt sınıf Çinli ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Han Çinlisi</span> Çin nüfusunun % 92sini ve dünya nüfusunun yaklaşık %19unu oluşturan etnik grup

Han Ulusu ya da Han Çinlisi Çin'de yaşayan en büyük etnik gruptur. Çin nüfusunun %92'sini ve dünya nüfusunun yaklaşık %19'unu oluştururlar. Türkçede Çinli kelimesi Han Ulusuna eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cizvitler</span> Katolik Kilisesinin erkek dinî cemaati

Cizvitler ya da İsa Cemiyeti, genel merkezi Roma'da olan, Katolik Kilisesi’nin erkek bir tarikatıdır. 1528’de Paris’te tanışan ve içinde Francisco de Xavier, Pierre Favre ve Tarikatın ilk lideri olan Loyolalı Ignatius’un da olduğu yedi arkadaş ve öğrenci tarafından kurulmuştur. Kendilerine Compañía de Jesús ve Amigos en El Señor yani ‘Rabbin Arkadaşları’ diyorlardı çünkü İsa tarafından bir araya getirildiklerini düşünüyorlardı. İsimdeki ‘Compania’ Latinceye societas (topluluk/cemiyet) olarak çevrilmiş bu sebeple de daha yaygın olarak ‘İsa Cemiyeti’ olarak tanınmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand Verbiest</span>

Ferdinand Verbiest Qin Hanedanlığı sırasında Çin'de bulunmuş olan Flaman Cizvit misyoner, rahip.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Türkiye ilişkileri</span>

Çin-Türkiye ilişkileri, Çin ile Türkiye arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri içerir. Çin Komünist Partisi'nin Çin İç Savaşı'nı kazanması ve Çin Halk Cumhuriyeti devletinin 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmasından sonra bile Türkiye, İç Savaş'ı kaybetmenin sonucu olarak Tayvan adasına çekilmeye zorunda kalmış Çin Cumhuriyeti devletini "Çin" ülkesinin tek meşru temsilcisi olarak tanımaya devam etti, ancak 4 Ağustos 1971 tarihinde Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti'yle diplomatik ilişkiler kurup "Tek Çin politikası"na uyarınca Çin Cumhuriyeti'yle olan resmî ilişkilerini askıya aldı ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tayvan dahil tüm Çin toprakları üzerindeki egemenliğini tanıdı. Buna rağmen, Türkiye, Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) yine gayrıresmî, hükümet dışı seviyede ilişkiler sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kunyu Wanguo Quantu</span>

Kunyu Wanguo Quantu, 1602 yılında Cizvit tarikatına bağlı İtalyan misyoneri Matteo Ricci tarafından çizilmiş olan Dünya haritası. Çin'in bilinen en eski Avrupa tarzı haritası olup Amerika'nın eklendiği ilk Çince yazılı haritadır. Harita, Çinlilerin dünya görüşlerini büyük ölçüde etkiledi ve Japonya'ya ihraç edilerek orada da büyük etki yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Bento de Góis</span>

Bento de Góis ya da Bento de Goës, Portekizli Cizvit misyoner ve kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Ignaz Kögler</span> Alman Cizvit ve misyoner

İgnaz Kögler, Çing Hanedanı döneminden Alman Cizvit, Matematikçi ve astronom.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de din</span> Çin içerisindeki birçok din

Çin, dünyanın en eski ve sürekli öğreti ve felsefi geleneklerinin beşiği olmuştur. Çin'de batıdaki anlamıyla bire bir örtüşen bir din anlayışı hiç olmamıştır. Milattan önce 6. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan düşünce okulları kendi içinde özgün olarak sürekli gelişmiştir. Bu yüzden Çin'de inanç sistemleri olarak Çin kültürünü tarihi boyunca şekillendiren Konfüçyüsçülük, Taoizm ve çok sonradan gelen Budizm düşünce okulları sıralanır. Bu iç içe geçmiş düşünce okulları kendi aralarında kökten farklı bir evren anlayışı taşımazlar ancak klasik anlamıyla batıda ortaya çıkan Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık dinlerinden kökten ayrıdırlar. Bu düşünce okulları öncesinde de Çin'in hem toplayıcı ve avcı şamanik toplumlarında hem de yerleşik tarım toplumları döneminde kainatın doğuşuyla ilgili anlatılan masal ve efsanelerde evrenin; klasik dinlerde olduğu gibi bir yaratıcı tarafından yaratılmasından çok her şeye hamile olan ve hiçbir şeyin henüz bir biçimi olmadığı karanlık bulamaç bir şeyden doğduğu inançları yer bulmaktadır. Bu bulamaç, karanlık hiçbir nesnenin henüz şekil almadığı ama her şeye hamile olunan bu hale masallarda Hundun, düşünce okullarında Dao denmektedir. Dao'dan Gök ve Yer yani somut ve soyut olan her şey doğar, yin ve yang değişim ilkeleriyle her şey biçim alır ve dönüşür. Günümüzde Kuantum Kuramı'nın kozmogoni görüşleri Çin'de ortaya çıkan bu evren anlayışına daha yakın durmaktadır. Gök uzayı, yer ise yıldızlar, gezegenler gibi yoğun her şeyi temsil etmektedir. Dao düşünce okulunda Gök ve Yerin ham doğası yani kendiliğindenlik hali olan Zìrán (自然)'a uyması çabasız çabayı uygulaması en uygun yönetim olarak anlatılırken, Konfüçyüsçü okullara göre ise Gök ve Yer ilişkisi hiyerarşik ele alınır, erdem ve görevlere önem verilir, dolayısıyla devletin yönetimi ve halk ile ilişkisi buna uymalıdır anlayışı hakim olmuştur. Çin imparatorları, özellikle Konfüçyüs okuluna göre Gök gibi olmalıydılar ve bu yüzden "Göğün Vekaleti"ni (Tianming) talep edip Çin efsanevi ve geleneksel pratiklerine katılırlardı. Yaygın inanç sistemi bu şekilde kendini gösterirken sonraki yüz yıllarda Batıda ortaya çıkan dinler Çin'de yayılmak istemiş olsa da halk arasında bu inanç sistemleri çok rağbet görmemiştir. Ancak günümüzde sayıları fazla olmasa da Çin'de Hristiyanlık ve müslümanlık da yaşamaktadır. 1949 Mao Zedong devriminden beri Çin, bir ateist ve Marksist kurum olan Çin Komünist Partisi tarafından yönetilmektedir. Bu dönemde bilimsel bir zemini olmayan hiçbir görüşe izin verilmedi. Dini hareketler ve kurumlar önce hükûmet kontrolü altına alındı, sonra Kültür Devrimi (1966-1976) sırasında baskıya uğradı. Devrimin yumuşama döneminde geleneksel öğretiler ve sonradan gelen dini örgütlere haklar verilmeye başlanmıştır. Hükûmet henüz beş tane öğreti ve dini resmen tanımaktadır: Budizm, Taoizm, İslam, Protestanlık ve Katoliklik. 21. yüzyılın başında kurumsal idarelerde Konfüçyüsçülük ve Çin halk gelenekleri giderek daha fazla tanınma kazanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de bilim ve teknoloji tarihi</span>

Eski Çinli bilim adamları ve mühendislik, doğa bilimleri, tıp, askeri teknoloji, matematik, jeoloji ve astronomi dahil olmak üzere çeşitli bilimsel disiplinlerde önemli bilimsel yenilikler, bulgular ve teknolojik ilerlemeler kaydetti.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Ukrayna ilişkileri</span>

Çin-Ukrayna ilişkileri, Çin ile Ukrayna arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve SSCB sonrası kurulmuş Ukrayna devleti oluşturmaktadır. ÇHC ile Ukrayna, 4 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulduğunu duyurdu. Çin'in Kiev'de bir büyükelçiliği ve Odessa'da bir başkonsolosluğu var; Ukrayna'nın da Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay'da bir başkonsolosluğu vardır.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Slovenya ilişkileri</span>

Çin-Slovenya ilişkileri, Çin ile Slovenya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Çin'in Ljubljana'da bir büyükelçiliği, Slovenya'nın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay'da bir konsolosluğu var.

<span class="mw-page-title-main">Fei Xiaotong</span>

Fei Xiaotong veya Fei Hsiao-tung, Çinli sosyolog ve insanbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Yusuf Kilisesi (Pekin)</span>

Aziz Yusuf Kilisesi veya Wangfujing Kilisesi ve Dongtang, Çin'in başkenti Pekin'de bulunan bir Roma Katolik katedralidir. Katedral, Dongcheng semtinde Wangfujing Caddesi üzerinde yer almaktadır. Kilisenin inşaatı 1655 yılında Cizvit misyonerleri tarafından tamamlanmış olup mevcut yapı ise 1904 yılına kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Liang Sili</span>

Liang Sili, Çinli bir uzay mühendisiydi. 1987'de Uluslararası Uzay Bilimleri Akademisi'ne ve 1993'te Çin Bilimler Akademisi'ne akademisyen seçildi. 1994 yılında Uluslararası Astronomi Federasyonu başkan yardımcısı oldu.

Zhou Yulin, Çinli matematikçi ve akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Guo Shoujing</span> Çinli gökbilimci ve matematikçi (1231-1316)

Guo Shoujing, Çin'de Yuan Hanedanı döneminde yaşamış Çinli astronom, hidrolik mühendisi ve matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Martino Martini</span>

Martino Martini, Trento'da doğup büyüdü., Cizvit misyoneri idi. Haritacı ve tarihçi olarak ağırlıklı olarak antik İmparatorluk Çini üzerinde çalıştı.