Matta
Matta aşağıdaki anlamlara gelebilir:
- Matta (havari): İsa'nın havarilerinden biri.
- Matta İncili: İsa'nın havarilerinden Matta'nın yazdığı incil.
- Matta (hayvan): Tetrablemmidae familyasına bağlı bir cins
- "Matta" ile başlayan bütün sayfalar
Matta aşağıdaki anlamlara gelebilir:
İncil, İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.
Yeni Ahit veya Yeni Antlaşma, Kitab-ı Mukaddes'in Eski Ahit'in ardından gelen ve Grekçe kaleme alınmış olan ikinci kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Hristiyanlarca kutsal kabul edilen 27 kitapçıktan oluşan bir kitap bütünüdür.
Simun Petrus, İsa'nın on iki havarisinden biridir. İsa'nın diğer bir havarisi olan Andreas'ın kardeşidir.
Hristiyanlıkta İsa, birçok ana akım Hristiyan mezhebinde Üçlü Birlik'teki ikinci figür olan Oğul Tanrı'dır. Bununla birlikte, İsa'nın Tanrı'dan farklı bir kişilik olduğuna ve Tanrı'ya bağımlı olduğuna inanan mezhepler de vardır. Hristiyanlığın her biçiminde, İsa'nın "Eski Ahit" olarak adlandırılan Tanah'ta kehanet edilen Yahudi mesih olduğuna inanılmaktadır. Çarmıha gerilişi ve ardından dirilişi sayesinde Tanrı'nın insanlara kurtuluş ve sonsuz yaşam sunduğuna, ve İsa'nın, insanlığı Tanrı ile barışın günahını telafi etmek için öldüğüne inanılmaktadır.
Yuhanna, Hristiyanlık inancına göre İsa'nın 12 havarisinden biridir. Aslen Yahudi olan Yuhanna'nın, Yuhanna İncili'nin yazarı olduğu düşünülmektedir. Bu kitap dışında, Yuhanna'nın 1., 2. ve 3. mektupları ve Vahiy, Yuhanna'nın kaleme aldığına inanılan Yeni Antlaşma kitaplarındandır. Zebedi'nin oğlu olduğu bilinen Yuhanna'nın Efes'te öldüğüne inanılıyor.
Havârî, İsa'nın öğüt ve inançlarını yayma işiyle görevlendirdiği mürit ve öğrencilerinden her biri. Havari sözcüğü ile çoğunlukla "İsa'nın 12 Havarisi" kastedilmekle birlikte, kavram İsa'nın Hristiyanlığı yaymaya çalışan bazı diğer öğrencileri için de kullanılır.
Vaftiz, kişinin alnını ıslatmak veya tüm vücudunu suya batırmak şeklinde icra edilen bir dini "arınma" ve "yeniden doğma" törenidir.
Matta İncili, Kutsal Kitap'ın dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ilk kitabıdır. Bu incilin Matta adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir.
Markos İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ikinci kitabıdır. Bu incilin Markos adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir. Markos'un bölümleri ve konuları vardır.
Luka İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin üçüncü kitabıdır. Bu incilin genellikle Luka adlı havari tarafından yazıldığı kabul edilir.
Havari Andreas ; Andreas ya da Doğu Ortodoks geleneğinde İlk Çağrılan olarak da bilinir, İsa'nın on iki havarisinden biridir. Doğu Ortodokslarda Konstantinopolis ekümenik patriğinin Andreas'ın havari halefi olduğu kabul edilir.
Yusuf, Hristiyanlığa göre İsa'nın dünyevi babası olan Yahudi bir marangozdu. Hristiyanlıkta Aziz olarak kabul edilir ve 19 Mart "Aziz Yusuf Günü", 1 Mayıs "İşçi Aziz Yusuf Günü" olarak kutlanır. Yeni Ahit'te İsa'nın dünyevi babası ve Bakire Meryem'in eşi olarak bahsedilir. Yusuf'tan özellikle Matta ve Luka İncillerinde bahsedilir. Roma Katolik inanışına göre evrensel kilisenin baş azizi ve koruyucusudur.
Filipus İsa'nın on iki havarisinden biridir.
Yahuda veya Yehuda, şu anlamlara gelebilir:
Çile Haftası ya da Kutsal Hafta, İsa'nın insanoğlu için acı çektiğine inanılan haftaya verilen addır.
Matta, Yeni Ahit'te bulunan dört incilin ilki olan Matta İncili'nin yazarı ve İsa'nın havarilerinden biridir. Yapılan son araştırmalara göre Matta'nın bir Hristiyan İbrani olduğuna inanılır. Simgesi insan olan Matta sanatta gerek havari gerekse bir evanjelist olarak tasvir edilir ve anılır.
İsa'nın başkalaşımı, metamorfoz ya da İsa'nın transfigürasyonu Hristiyanlıkta bir vahiy olayıdır. İncillerin aktardığına göre İsa 3 havarisi ile çıktığı bir dağda özel ve idealize bir formda Musa ve İlyas peygamberler ile karşılaşmıştır. İsa'nın görünümünün değişmesi Hristiyan sanatında işlenen önemli konulardan birisi olagelmiştir.
Havari Tomas ya da Şüpheci Tomas , İsa'nın on iki havarisinden biridir. Yuhanna İncili'nin aktardığına göre diğer havariler İsa'yı gördüklerini, onun dirildiğini söylediklerinde Tomas buna inanmaz ve "O’nun ellerinde çivilerin izini görmedikçe, çivilerin izine parmağımla dokunmadıkça ve elimi böğrüne sokmadıkça inanmam." der. Bunun üzerine İsa bir kez daha havarilerine görünür ve Tomas'a yaralarına dokunmasını, imansız değil, imanlı olmasını söyler. İsa'nın yaralarına dokunduktan sonra Tomas, "Rabbim ve Tanrım" diyerek iman eder.
Büyük Görev Hristiyanlık'ta İsa'nın dirilişi ile müritlerine öğretilerini dünyanın tüm uluslarına yaymasını öğütlemesidir. Büyük Görev'e ilişkin en önemli kaynak Matta 28:18-20'de İsa'nın Celile'de bir dağda takipçilerini dünyanın tüm uluslarını Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adına vaftize çağırmasıdır.
Sevilen havari, Yuhanna İncili'nde bahsi geçen, ancak kim olduğu yönünde farklı tartışmalar bulunan bir karakterdir. Havari Petrus ile bir rekabet içinde olduğu anlaşılan sevilen havari, İsa'nın çilesinin anlatıldığı sahnelerde önemli bir rol oynamaktadır.