İçeriğe atla

Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi

Koordinatlar: 43°00′50″K 42°37′31″D / 43.01389°K 42.62528°D / 43.01389; 42.62528
Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi
მაცხვარიშის მაცხოვრის ეკლესია
Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumMatshvarişi, Mestia Belediyesi,
Samegrelo-Zemo Svaneti, Gürcistan
Koordinatlar43°00′50″K 42°37′31″D / 43.01389°K 42.62528°D / 43.01389; 42.62528
Mimari
Mimari türSalon kilisesi

Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi (Gürcüce: მაცხვარიშის მაცხოვრის ეკლესია), ayrıca bilinen adıyla Matshvar Kilisesi (Svanca: მაცხვარ), Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. 1140 yılında Mikail Maglakeli tarafından fresklerle bezenmiş olan yapı, basit bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]

Konumu

Deniz seviyesinden 1360 metre yükseklikte olan Kurtarıcı İsa Kilisesi, Matshvarişi yerleşiminin üzerindeki bir tepede konumlanmıştır. Matshvarişi yerleşimi, Latali topluluğunun yaşadığı yerlerin batı ucudur. Svaneti'nin bu kısmı, 19. yüzyılda "Özgür Svaneti" olarak bilinmekteydi. Kilise ve içinde korunan Bizans ve Gürcü kilise eşyaları, akademisyen Ekvtime Takaişvili'nin 1910'da Svaneti'ye yaptığı geziden sonra ilk kez, kendisi tarafından ayrıntılı olarak açıklanmıştır.[2]

Planı

Matshvar, güney cepheye sonradan eklenmiş çevredalızı olan bir salon kilisesidir. Kilise, iyi yontulmuş kireç taşı blokların düzenli bir şekilde dizilmesiyle inşa edilmiştir. Kilisenin içindeki geniş bir bölme, iki kademeli uzun bir duvar pilasteri ile bölünmüştür. Pilaster, tek kemerli destekleyici kolona kadar uzanmıştır. Kilise, sığınak ve batı duvarında bir tane, güney duvarında iki tane olmak üzere toplam dört pencere ile aydınlanmaktadır. Güneydeki iki pencere sıra dışı bir şekilde planlanmıştır: batıdaki pencere duvar kemerinin üzerinde, güneydeki pencere ise duvar kemerinin altında konumlanmıştır. Kilisenin, doğu, güney ve kuzeyde olmak üzere dikdörtgen şekilli üç girişi bulunmaktadır. Girişlerin üzerinde, içten kemerli bir tympanum bulunmaktadır. Kemerli nişler, sığınaktaki pencereyi çevrelemektedir. Çevredalız, daha sonraki bir tarihte kilisenin güney ucuna eklenmiştir. 1986 yılında yeniden modellenmiş bu yapının sadece sığınağı ve sırakemerleri orijinaldir. Dış duvarlar düzdür ve sıvanmıştır; güney cephesinde eski fresklerin izleri bulunmaktadır. Güney girişi, 10 ve 11. yüzyıllardan kalma dekoratif bir ahşap kapıdır. Kapının yanında Kvirike Agiduliani'ya aftedilen bir yazıt yer almaktadır.[3]

Freskler

I. Demetre'nin taç giyme töreni. Fotoğraf Jaba Labadze tarafından 2018'de çekilmiş.

Kilisenin içi tamamen fresklenmiştir, ancak resimler günümüzde zarar görmüş durumdadır. Bir yazıtta 1140 yılına tarihlenen freskler, Mikael Maghlakeli tarafından yapılmıştır. Sığınak geleneksel olarak Deisis ile süslenmiştir. Deisisin altında bir grup Havari freski varken, nef ve yarım kubbenin duvarları Hristiyanlıkla ilgili sahnelerle (üç bölüme ayrılmış) süslenmiştir. Ayrıca Orta Çağ Svan duvar sanatında tekrarlayan bir görüntü olan "ışık halkasıyla çevrelenmiş binici" süslemeleri de kilisede mevcuttur. Kilisenin kuzey duvarındaki batı kemerde, Kral I. Demetre'nin (r. 1125-1156) taç giyme töreni fresklenmiştir. Freskteki taç giyme töreni sırasında Demetre, İsa tarafından kutsanmış, Büyük Melek Cebrail tarafından taçlandırılmış ve yerel eristaviler olarak geçen iki ruhani lider tarafından kılıçla onurlandırılmıştır. Sanat tarihçisi Antony Eastmond, Demetre'nin taç giyme töreni tasvirinde, kraliyet gücünün oluşumunun kutlanılmasının yanı sıra, yerel aristokrasinin rolünün vurgulandığını da belirtmiştir.[4]

Kaynakça

  1. ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019. 
  2. ^ Taqaishvili, Ekvtime (1937). არქეოლოგიური ექსპედიცია ლეჩხუმ-სვანეთში [Archaeological expedition to Lechkhumi and Svaneti] (PDF) (Gürcüce). Paris. ss. 349-361. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019. 
  3. ^ "სოფ. მაცხვარიშის მაცხოვრის ეკლესია" [Matskhvarishi church of the Savior]. კულტურული მემკვიდრეობის გის პორტალი [GIS portal of cultural heritage] (Gürcüce). 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2019. 
  4. ^ Eastmond, Antony (1998). Royal imagery in medieval Georgia. Pennsylvania State University Press. ss. 81-82. ISBN 0271016280. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kvabishevi Kilisesi</span>

Kvabishevi Meryem'in Ölümü Kilisesi, ayrıca bilinen adıyla Mariamtsminda Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi Belediyesine bağlı Kvabishevi köyünün 2 km kuzeybatısında konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Üç nefli bazilika, 8. veya 9. yüzyılda kayalık yüksek bir dağın yamacında, derin nehir kanyonuna dik bakacak şekilde inşa edilmiştir. Kilise, Şota adındaki genç bir soylunun 12 ve 13. yüzyıllardan kalma fresk portreleri ile ünlüdür. Bu kişinin o dönemin popüler çağdaş şairi Şota Rustaveli olduğu düşünülmektedir. Kvabishevi kilisesi, Gürcistan Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültürel Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İprari Kilisesi</span>

İprari Başmelekler Kilisesi veya yerel olarak bilindiği adıyla Tarngzel, Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesine bağlı İprari köyünde bulunan bir 11. yüzyıl kilisesidir. Köy, tarihi ve kültürel yayla bölgesi Svaneti'nin parçasıdır. Mimari olarak sıradan bir salon kilisesi olan İprari, Orta Çağ Gürcü anıtsal sanatının en önemli eserlerinden biri olan ve 1096'da Tevdore tarafından boyanmış bir dizi freski içermektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tsalenciha Katedrali</span>

Tsalenciha Başkalaşım Katedrali Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Tsalenciha kentinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks katedralidir. Katedral, Gürcü Ortodoks Kilisesi'ne bağlı Zugdidi ve Tsaişi Piskoposluğu tarafından yönetilmektedir. Katedral, en çok benzersiz duvar resimleriyle bilinmektedir. Duvar resimleri, Bizans Paleologan stilini ve Gürcistan'daki sanatçıların doğrudan yaptığı resimlerin örneklerini içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abelya Kilisesi</span>

Abelya Teslis Kilisesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Ağbulak Belediyesinde yer alan bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tek nefli sade bir tasarımı olan kilise, günümüzde Abeliani olarak bilinen tarihi Abelya köyünün eteklerinde konumlanmıştır. Kilisenin güney duvarındaki bir yazıtta yapının 1250 ve 1259 yılları arasında, yani Moğol yönetimi altındaki iki hükümdarlı Gürcistan döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dartlo Kilisesi</span>

Dartlo Kilisesi Gürcistan'a bağlı Ahmeta Belediyesindeki Dartlo kentinin eteklerinde bulunan bir kilisedir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Anıt statüsündedir. Halen restorasyon altında olan kilisenin tekrar aktif olması beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zemo Krihi Kilisesi</span>

Zemo Krihi Başmelek Kilisesi, Batı Gürcistan'ın tarihi ve kültürel Raça bölgesindeki dağlık Ambrolauri belediyesinde konumlanmış bir 10-11. yüzyıl kilisesidir. Yapı, taş oymalar, freskler ve Orta Çağ Gürcü yazıtları ile bezenmiş, çıkıntılı apsisli bir salon kilisesidir. 1991'deki Raça depreminde neredeyse tamamen yıkılan kilise, 2009 yılında yeniden inşa edilmiştir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bieti Kilisesi</span>

Bieti Meryem Ana Kilisesi, Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahaltsihe Belediyesinde, Gurkeli ve Tsinubani köyleri yakınında yer alan harabe bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. 14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Bieti kilisesi, kubbeli Yunan haçı planı tasarımıyla inşa edilmiştir. Kubbenin 1930'da yıkılmasından sonra, sadece sığınağın kubbesi ve pastoforium ayakta kalmıştır. Bazı ön temizlik ve koruma çalışmalarından sonra, kilise 2019 yılında yeniden yapılanmaya başlamıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Günümüzde tartışmalı Güney Osetya bölgesinde bulunan "Bieti" adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ağaiani Azize Nino Kilisesi</span>

Ağaiani Azize Nino Kilisesi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesine bağlı Kaspi Belediyesindeki Ağaiani köyünün 2 km güneydoğusunda yer alan, Thoti Dağında konumlanmış bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tarihsel bir söylentiye göre kilise, Hristiyanlığın Kartli halkı tarafından benimsendiğini göstermesi için Azize Nino'nun emriyle dikilen üç tahta haçtan birinin yanında konumlanmıştır. Mevcut yapı, Yunan haçı planıyla yapılmış eski kilisenin yeniden yapılanmasıyla, 9. ve 10. yüzyıllar arasında yapılmış bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pavnisi Kilisesi</span>

Pavnisi Yorgi Kilisesi, Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kaspi Belediyesinde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. 9-10. yüzyıllara tarihlenen yapı, bir salon kilisesidir. 12. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen freskleriyle tanınan kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ruisi Katedrali</span>

Ruisi Meryem Ana Katedrali Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Ruisi köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 8-9. yüzyılda inşa edilen kilise, 11. yüzyılda yeniden modellenmiş ve 15. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir. Doğusunda at nalı şekilli apsisi bulunan, uzun kubbeli bir Yunan haçı planlı kilisedir. Katedral, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Savane Kilisesi</span>

Savane Yorgi Kilisesi, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki bir 11. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. 1046 yılında inşa edilmiş olan yapı, tek nefli bir bazilikadır. Kilise, süslü bir ikonostasise ve dış cephelerde dekoratif duvar detaylarına sahiptir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Darkveti Kilisesi</span>

Darkveti Yorgi Kilisesi Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki bir 10-11. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Birbiriyle uyumlu cepheleri ve dış cephelerinde oyulmuş duvar süslemeleri olan kilise, çevredalızlı, tek nefli bir bazilikadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Speti Kurtarıcı İsa Kilisesi</span> Kilise

Speti Kurtarıcı İsa Kilisesi, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki bir 11. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. En bilinen özelliği, kaymak taşı ve ustukadan yapılmış süslü ikonostasisi olan yapı, Orta Çağ'da yapılmış tek nefli bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mğvimevi Manastırı</span>

Mğvimevi Manastırı, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Çiatura kentinin yakınlarında konumlanmış, kısmen kayaya oyulmuş bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Meryem'in doğuşunu adanmış olan kilise, 13. yüzyılda kalma iki nefli bir bazilikadır. Kompleks ayrıca küçük bir kilise, çan kulesi ve bir savunma duvarı içermektedir. Manastır günümüzde rahibe manastırı olarak kullanılmaktadır. Kilisenin dışını birçok mimari heykel süslemektedir. Mğvimevi kompleksi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İenaşi Kilisesi</span> Gürcistanda Orta Çağ Ortodoks kilisesi

İenaşi Peygamber Yunus Kilisesi ya da ayrıca bilinen adıyla İan'ın Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Kilise, 12 ve 14. yüzyıllar arasındaki bir tarihte inşa edilmiştir, ancak binanın ana nefinin doğusundaki apsiste sonlanan yarı-açık koridor (çevredalız), daha önceki dönemde yapılmış Gürcü kiliselerindeki çevredalıza benzemektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Laşthveri Kilisesi</span>

Laşthveri Başmelek Kilisesi ya da bilinen diğer adıyla Taringzel Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Mimari olarak dikkat çekici olmayan salon kilisesinin en belirgin özelliği, 14 ve 15. yüzyıla tarihlenen, hem iç hem de dış duvarlara boyanmış bir dizi fresktir. Portreler ve dini sahnelerin yanı sıra, fresklerde Amiran ve Darecaniani'nin destansı aşk hikâyesinin ender görülen bölümleri de tasvir edilmiştir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uşguli Meryem Ana Kilisesi</span>

Uşguli Meryem Ana Kilisesi, yaygın olarak bilinen adıylaa Uşguli Lamarya Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Yapı, çıkıntılı apsisi ve çervedalızı olan basit bir salon kilisesidir. İç kısım, hasar görmüş iki Orta Çağ fresk tabakası içermektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lagurka</span>

Kala Aziz Cyricus ve Julitta Kilisesi, ayrıca yerel olarak bilindiği adıyla Lagurka (ლაგურკა), Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesinde konumlanmış bir Orta Çağ kilisesidir. Kilisenin bulunduğu alan, Lagurka'nın başlıca Hristiyan tapınağı olarak kabul edildiği tarihi, kültürel ve dağlık Yukarı Svaneti bölgesinin bir parçasıdır. Lagurka adı, "Cyricus" adının Svancasından türemiştir. Orta Çağ anıtsal Gürcü sanatının tepe noktalarından olan yapı, 1111-1112'de Tevdore tarafından boyanmış fresklerle bezenmiş bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nakipari Kilisesi</span>

Nakipari Aziz Yorgi Kilisesi, ayrıca yerel olarak bilindiği adıyla Cgrag (ჯგრაგ), Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesinde konumlanmış bir Orta Çağ kilisesidir. Bölge, tarihi ve kültürel, dağlık Yukarı Svaneti bölgesinin parçasıdır. Cgrag adı, Svancada "Yorgi" anlamına gelen bir kelimeden türemiştir. Yapı, 1130'da Tevdore tarafından boyanmış fresklerle bezenmiş bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mtsvane Manastırı</span> Güney Gürcistanın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi vadisinde konumlanmış bir Orta Çağ Hristiyan manastırı

Çitahevi Aziz Yorgi Kilisesi Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi vadisinde konumlanmış bir Orta Çağ Hristiyan manastırıdır. Manastır yaygın olarak, "Yeşil Manastır" anlamına gelen Mtsvane Manastırı adıyla da bilinmektedir. İki yüzyıldan fazla süredir terk edilmiş durumda olan manastır, 2003 yılında tekrar Hristiyan kullanımına açılmıştır. Manastır, popüler bir turizm ve hac bölgesidir. Manastır kilisesi ve çan kulesi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.