İçeriğe atla

Matematiksel sabit

En çok kullanılan matematiksel sabitler pi sayısı (), e sayısı (doğal logaritma tabanı) ve i sayısıdır.

pi sayısı bir çemberin çevresinin çapına oranı ya da bir dairenin alanının yarıçap karesine oranı olarak ifade edilir.

e sayısı, Leonhard Euler'in isminden gelir ve kabaca tanımı fonksiyonunun eğrisi altında bir birim karelik alan sınırlanabilmesi için doğrusunun sağında seçilecek doğrunun eksenini kestiği noktadır. Yani doğru olarak seçilirse altta kalan şekil bir birim kare olacaktır. Bu eşitlik integral ile :

şeklinde ifade edilir.

e sayısının başka bir tanımıysa bir dizi limiti tarafından verilir (integral Riemann toplamına açıldığında aslında iki tanımın özdeş olduğu ortaya çıkar.)

Pi ve e sayıları reel sayılardır.

i sayısı ise karmaşık sayıların tanımlanmasında kullanılan bir sabittir ve olarak tanımlıdır.

Bunlar temel sabitler olup, bunların haricinde pek çok sabit bulunmaktadır.

Bazı matematiksel sabitler

Kullanılan kısaltmalar:

I - irrasyonel sayı, A - Cebirsel sayı, T - transendental sayı, ? - bilinmeyen
Gen - General, NuT - Sayılar Teorisi, ChT - Kaos Teorisi, Com - Kombinatorik, Inf - Bilgi Teorisi, Ana - Matematiksel analiz
SembolYaklaşık DeğerİsimAlanNKeşif YılıBilinen basamaklarının sayısı
π
≈ 3.14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 Pi, Archimedes' sabiti veya Ludolph sayısı Gen, AnaTby c. 2000 BC 1,241,100,000,000
e
≈ 2.71828 18284 59045 23536 02874 71352 66249 Napier's sabiti, Doğal Logaritmanın tabanı) Gen, AnaT1618 50,100,000,000
√2
≈ 1.41421 35623 73095 04880 16887 24209 69807 Pisagor sabiti, GenI
A
by c. 800 BC 137,438,953,444
√3
≈ 1.73205 08075 68877 29352 74463 41505 Theodorus' sabiti, GenI
A
by c. 800 BC
γ
≈ 0.57721 56649 01532 86060 65120 90082 40243 Euler-Mascheroni sabitiGen, NuT1735 108,000,000
φ
≈ 1.61803 39887 49894 84820 45868 34365 63811 Golden mean GenAby 3rd century BC 3,141,000,000
β*
≈ 0.70258 Embree-Trefethen sabiti NuT
δ
≈ 4.66920 16091 02990 67185 32038 20466 20161 Feigenbaum sabitiChT1975
α
≈ 2.50290 78750 95892 82228 39028 73218 21578 Feigenbaum sabitiChT
C2
≈ 0.66016 18158 46869 57392 78121 10014 55577 Twin prime sabiti NuT5,020
M1
≈ 0.26149 72128 47642 78375 54268 38608 69585 Meissel-Mertens sabiti NuT1866
1874
8,010
B2
≈ 1.90216 05823 Brun's sabiti for twin prime NuT1919 10
B4
≈ 0.87058 83800 Brun's sabiti for prime quadruplets NuT
Λ
> – 2.7 · 10−9de Bruijn-Newman sabiti NuT1950?
K
≈ 0.91596 55941 77219 01505 46035 14932 38411 Catalan's sabiti Com201,000,000
K
≈ 0.76422 36535 89220 66 Landau-Ramanujan sabiti NuTI (?) 30,010
K
≈ 1.13198 824 Viswanath's sabiti NuT8
L
≈ 1.08366 Legendre's sabiti NuT
μ
≈ 1.45136 92348 83381 05028 39684 85892 027 Ramanujan-Soldner sabiti NuT75,500
EB
≈ 1.60669 51524 15291 763 Erdős–Borwein sabiti NuTI
Ω
depends on computation model Chaitin's sabiti InfT
β
≈ 0.28016 94990 Bernstein's sabiti  8 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ana
λ
≈ 0.30366 30029 Gauss-Kuzmin-Wirsing sabiti  5 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Com1974 385
D(1)
≈ 0.35323 63719 Hafner-Sarnak-McCurley sabiti  8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT1993
λ, μ
≈ 0.62432 99885 Golomb-Dickman sabiti  5 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Com NuT1930
1964
≈ 0.62946 50204 Cahen's sabiti[1]14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
≈ 0.66274 34193 Laplace limit  8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
≈ 0.80939 40205 Alladi-Grinstead sabiti  5 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT
Λ
≈ 1.09868 58055 Lengyel's sabiti  8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Com1992
≈ 1.18656 91104 Khinchin-Lévy sabiti  7 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT
≈ 1.20205 69031 59594 28539 97381 Apéry's sabiti  1 Haziran 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1979 1,000,000,000
θ
≈ 1.30637 78838 63080 69046 Mills' sabiti  4 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT? 1947
≈ 1.45607 49485 82689 67139 95953 51116 54356 Backhouse's sabiti  8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
≈ 1.46707 80794 Porter's sabiti[2] 8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT1975
≈ 1.53960 07178 Lieb's square ice sabiti  10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Com1967
≈ 1.70521 11401 05367 Niven's sabiti[3] 4 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT1969
≈ 2.58498 17596 Sierpiński's sabiti[4] 7 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
≈ 2.68545 2001 Khinchin's sabiti[5]5 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NuT? 1934 7350
F
≈ 2.80777 02420 Fransén-Robinson sabiti[6] 5 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ana
L
≈ .5 Landau's sabiti Ana1

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türev</span> Fonksiyonun grafiğine çizilen teğetin eğimini hesaplama tekniğidir.

Matematikte türev, bir fonksiyonun tanımlı olduğu herhangi bir noktada değişim yönünü veya hızını veren temel bir kavramdır. Tek değişkenli bir fonksiyonun tanım kümesinin belli bir noktasında türevi, fonksiyonun grafiğine bu noktada karşılık gelen değerde çizilen teğet doğrunun eğimidir. Teğet doğru, tanım kümesinin bu noktasında fonksiyonun en iyi doğrusal yaklaşımıdır. Bu nedenle türev genellikle anlık değişim oranı ya da daha açık bir ifadeyle, bağımlı değişkendeki anlık değişimin bağımsız değişkendeki anlık değişime oranı olarak tanımlanır. Bir fonksiyonun türevini teorik olarak bulmaya türev alma denilir. Eğer bir fonksiyonun tanım kümesindeki her değerinde hesaplanan türev değerlerini veren başka bir fonksiyon varsa, bu fonksiyona eldeki fonksiyonun türevi denir.

<span class="mw-page-title-main">Pi sayısı</span> dairenin çevresinin çapına oranını ifade eden irrasyonel matematik sabiti

Pi sayısı , bir dairenin çevresinin çapına bölümü ile elde edilen irrasyonel matematik sabitidir. İsmini, Yunanca περίμετρον (çevre) sözcüğünün ilk harfi olan π harfinden alır. Pi sayısı, Arşimet sabiti ve Ludolph sayısı olarak da bilinir. Aynı zamanda ismini yunancada pie anlamına gelen πίτα' dan alır.

<span class="mw-page-title-main">İntegral</span> fonksiyon eğrisinin altında kalan alan

İntegral veya tümlev, toplama işleminin sürekli bir aralıkta alınan hâlidir. Türev ile birlikte kalkülüsün temelini oluşturan iki işlemden birisidir. Kalkülüsün temel teoremi sayesinde aynı zamanda türevin ters işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Limit</span> Sayıların ucu

Limit kelimesi Latince Limes ya da Limites 'den gelmekte olup sınır, uç nokta anlamındadır. Öklid ve Arşimet tarafından eğrisel kenarlara sahip şekillerle ilgili olan teoremlerde kullanılmıştır. Limit kavramı, çok önceleri kullanılmasına rağmen sonra unutulmuş ve daha sonra Newton ile Leibniz'in eserlerinde görülmüştür. Mesela, diferansiyel hesapta bir eğri sonsuz küçük uzunlukta sonsuz kenara sahip bir çokgen olarak kabul edilir. Limit kavramından ortaya çıkan diferansiyel hesap, pek çok fizik probleminin kolayca ele alınmasını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Türev alma kuralları</span> Vikimedya liste maddesi

Türev, matematikteki ve özellikle diferansiyeldeki temel kavramlardan biridir. Aşağıda temel türev alma kuralları ve bazı fonksiyonların türev kuralları yer almaktadır.

e sayısı veya Euler sayısı, matematik, doğal bilimler ve mühendislikte önemli yeri olan sabit bir reel sayı, doğal logaritmanın tabanı. e sayısı aşkın bir sayıdır, dolayısıyla irrasyoneldir ve tam değeri sonlu sayıda rakam kullanılarak yazılamaz. Yaklaşık değeri şöyledir:

<span class="mw-page-title-main">Radyan</span>

Radyan, bir dairede yarıçap uzunluğundaki yay parçasını gören merkez açıya eşit açı ölçme birimidir. 1 radyan 180/π ya da yaklaşık 57,2958 derecedir (57°17′45″).

<span class="mw-page-title-main">Kalkülüs</span>

Başlangıçta sonsuz küçük hesap veya "sonsuz küçüklerin hesabı" olarak adlandırılan kalkülüs, geometrinin şekillerle çalışması ve cebirin aritmetik işlemlerin genellemelerinin incelenmesi gibi, kalkülüs sürekli değişimin matematiksel çalışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Üstel fonksiyon</span>

Üstel işlev veya üstel fonksiyon, matematikte kullanılan işlevlerden biridir. Genel tanımı ax şeklindedir, burada taban a artı değere sahip bir sabittir ve üst x değişkendir. Çoğunlukla

sembolüyle gösterilir. Kimi kitaplarda ise;
sembolü kullanılır.
<span class="mw-page-title-main">Poisson dağılımı</span>

Poisson dağılımı, olasılık kuramı ve istatistik bilim kollarında bir ayrık olasılık dağılımı olup belli bir sabit zaman birim aralığında meydana gelme sayısının olasılığını ifade eder. Bu zaman aralığında ortalama olay meydana gelme sayısının bilindiği ve herhangi bir olayla onu hemen takip eden olay arasındaki zaman farkının, önceki zaman farklarından bağımsız oluştuğu kabul edilir.

Olasılık teorisi ya da ihtimaliyet teorisi rastgele olayların analizi ile ilgilenen bir matematik bilim dalıdır. Olasılık teorisinin ana ögeleri rassal değişkenler, saf rassal süreçler, olaylar olarak sayılabilir. Bunlar ya tek olarak ortaya çıkan veya bir zaman dönemi içinde gelişerek meydana gelen, ilk görünüşü rastgele bir şekilde olan deterministik olmayan olayların veya ölçülebilir miktarların matematiksel soyutlamalarıdır. Bir madeni parayı yazı-tura denemesi için havaya atmak veya bir zarı atmak ile ortaya çıkan sonuç ilk bakışta rastgele bir olay olarak görülebilirse bile eğer birbirini takip eden rastgele olaylar tekrar tekrar ortaya çıkartılırsa incelenebilecek ve tahmin edilebilecek belirli bir istatistiksel seyir takip ettikleri görülecektir. Bu türlü olaylar ve sonuçların seyirlerini betimleyen iki temsilci matematiksel sonuç büyük sayılar yasası ve merkezsel limit teoremidir.

<span class="mw-page-title-main">Cauchy dağılımı</span>

Olasılık kuramı ve istatistik bilim dallarında Cauchy-Lorentz dağılımı bir sürekli olasılık dağılımı olup, bu dağılımı ilk ortaya atan Augustin Cauchy ve Hendrik Lorentz anısına adlandırılmıştır. Matematik istatistikçiler genel olarak Cauchy dağılımı adını tercih edip kullanmaktadırlar ama fizikçiler arasında Lorentz dağılımı veya Lorentz(yen) fonksiyon veya Breit-Wigner dağılımı olarak bilinip kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karmaşık analiz</span>

Karmaşık analiz ya da başka bir deyişle kompleks analiz, bir karmaşık değişkenli fonksiyonları araştıran bir matematik dalıdır. Bir değişkenli karmaşık analize ya da çok değişkenli karmaşık analizle beraber tümüne karmaşık değişkenli fonksiyonlar teorisi de denilir.

Gauss integrali, Euler–Poisson integrali olarak da bilinir, tüm reel sayılardaki ex2 Gauss fonksiyonunun integralidir. Alman matematik ve fizikçi Carl Friedrich Gauss'dan sonra adlandırlıdı. İntegrali şöyledir:

<span class="mw-page-title-main">Riemann zeta işlevi</span>

Matematikte Riemann zeta işlevi , Alman matematikçi Bernhard Riemann tarafından 1859'da bulunmuş olan ve asal sayıların dağılımıyla olan ilişkisinden ötürü sayı kuramında önemli yeri bulunan seçkin bir işlevdir. İşlev; fizik, olasılık kuramı ve uygulamalı istatistikte de kullanılmaktadır.

Matematikte, birkaç fonksiyon ya da fonksiyon gruplarının kendi isimleri yeterli öneme layıktır. Bu makaleler fonksiyonları açıklamak için olan daha ayrıntılı olarak gösteren bir listedir. İstatistik dışı ve matematiksel fizik gelişmeleri sonucu özel fonksiyonlar büyük bir teori olmuştur. Modern bir, soyut incelik fonksiyon uzayıları geniş karşılaştırma görünümü, sonsuz-boyutlu ve 'isimsiz' fonksiyonlar içindeki ve simetri ya da ilişki harmonik analiz ve grup temsilileri gibi özellikler ile özel fonksiyonlar ile seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fresnel integrali</span>

Fresnel integrali, S(x) ve C(x), iki transendental fonksiyon'dur. Augustin-Jean Fresnel'e atfedilmiştir ve optikte kullanılmaktadır. Yakın alan Fresnel difraksiyon fenomeninde ortaya çıkar; aşağıdaki integral gösterimi ile tanımlanırlar:

Bir elektromanyetik dalganın yayılma sabiti, verilen yönde yayılan dalganın genliğindeki değişimin bir ölçüsüdür. Ölçülen nicelik bir elektrik devresindeki gerilim veya akım olabileceği gibi elektrik alan veya akım yoğunluğu gibi bir alan vektörü de olabilir. Yayılma sabiti metre başına değişimin bir ölçüsü olmasının yanı sıra boyutsuz bir niceliktir.

<span class="mw-page-title-main">Spektral yoğunluk</span>

Güç spektrumunun zaman serileri bu sinyale sebep olan frekans bileşenlerinin dağılımını tanımlar. Fourier analizine göre herhangi bir fiziksel sinyal, farklı frekanslara ayrışabilir ya da devamlı bir sıra boyunca frekans spektrumlarına dönüşebilir. Belirli bir sinyal veya herhangi bir sinyal çeşitlerinin istatistiksel ortalaması içerdiği frekans bileşenlerine göre analiz edilir.Buna da spektrum denir.

<span class="mw-page-title-main">Radyoaktif bozunma yasası</span>

Bozunma Sabiti λ (lamda/lambda), her bir çekirdeğin birim zamanda bozunma "olasılığıdır".