İçeriğe atla

Matematikçi Leo

Matematikçi ya da Felsefeci Leo (GrekçeΛέων ὁ Μαθηματικός ya da Φιλόσοφος, Léōn ho Mathēmatikós ya da Philósophos; y. 790 – 869'dan sonra), Bizans felsefe ve mantık âlimi. İkonoklazm sonu ve Bizans tarihinin en parlak dönemlerinden birisi olan MakedonRönesans'ı ile anılır. Onun günümüze ulaşmış yazmaları Plato ile diyaloglar yazmasıdır. Gerçek bir "Rönesans insanı"[1] ve "9. yüzyılda Bizans'ın en akıllı adamı"[2] olarak anılır. Selanik metropolitiydi, sonra Konstantinopolis'te bulunan Magnaura felsefe okulunun başına geçmiş[3] ve Aristo mantığı Organon öğretmiştir.

Hayatı

Tesalya'da doğdu. Konstantinopolis patriği Gramerci VII. Ioannes'in kuzenidir. Gençliğinde Konstantinopolis'te eğitim gördü fakat Andros manastrırlarına seyahat etti. Orada az bulunur el yazmaları sağladı ve yaşlı bir keşişten matematik öğrendi.[4] Başlangıçta başkentte özel ders veren tanınnmayan birisiydi. Onun öğrencilerinden biri[5] Bizans Arap savaşı sırasında yakalanıp Bağdat'a halife Memun'a götürüldü. Halife esirin matematik bilgisinden etkilendi ve esirin hocası Leo'ya Bağdat'a gelmesi için bir servet önerdi.[6] Leo, halifeden gelen mektubu Bizans imparatoru Theofilos'a götürdü. Leo'nun uluslararası ününden etkilenen imparator, Magnaura ya da Sebaste'nın 40 şehidi kilisesinde okul (ekpaideutērion) açmasını istedi.[7] Oi meta Theofanin tarafından kaydedilen versiyona göre, hikâye Leo'nun halifeye gönderdiği red mektubuna, halifenin bazı zor geometri ve astrolji soruları içeren mektup yollaması ile devam eder. Memun, Theofilos'e Leo kısa süreli hizmeti için 2 bin pound altın önerir, ama kabul görmez. İmparator Leo'yu, Gramerci VII. Ioannes'in onu kutsayıp Selanik metropoliti yapması ile onurlandırmıştır. Leo bu görevde 840 baharından 843 yılına kadar kalmıştır. Bu tarihlerde bir sıkıntı vardır, halife Memun 833 yılında ölmüştür. Halifenin son mektubu ve Leo'nun metropolitliğe atanması tarihleri hatalıdır ya da soruları soran halife gerçekte Mutasım'dır. Bu ikinci ihtimal tarihçi logothete Symeon tarafından seslendirilmiştir.[8]

Leo, bir putkırıcı (iconoclast) olarak paganizm ile suçlanmıştır, Bizans İkonoklazmı sonu 843 yılında metropoliğini kaybetmiştir.[9] Buna rağmen Theofilos'in öldüğü aylarda ikonalar hakkında lehte tavsiyelerde bulunmuştur.[10] Yaklaşık 855 yılında, Bardas tarafından yeniden kurulan Magnaura okulunun başına geçirildi.[11] Theoktistos'ın hamiliğinde ve Konstantinopolis Patriği I. Fotios'un arkadaşlığında Felsefe, matematik, tıp, fen, edebiyat, filoloji, astronomi ve astroloji konularında verdiği eğitimle şöhret kazanmıştır.[12][13]

Aziz Kiril onun öğrencisidir. Arap saldırılarına ve diplomatik iletişim için kullanılan Tarsus'tan Konstantinopolis'e tüm Küçük Asya'yı kat eden optik telgraf olarak düşünülebilecek bir sistemi tasarlamıştır.[14] Leo, hareketli kuşlar olan ağaç, kükreyen arslan, havalanan tac gibi birçok Otomat icat etmiştir.[1] Taclı otomat yüzyıl sonra bile hala çalışıyordu, Liutprando di Cremona Konstantinopolis ziyaretinde buna tanıklık etmiştir.[15][16]

Çalışmaları

Leo'nun çalışmalarının çoğu kayıptır. Kitap uzunluğunda çalışmalar, şiirler, Taşlamalar yazmıştır, ayrıca bir derleyici olarak geniş miktarda felsefe, tıp ve astronomi metinlerini bir araya getirmiştir. Kütüphanesinin en azından bir kısmı Arşimed, Öklid, Platon, Paulus Alexandrinus, İskenderiyeli Theon, Proklos, Porphyrios, Pergeli Apollonius, Quirinus ve Marcellus'un kayıp "Mekanik" çalışması ve muhtemelen Tukididis ile oluşmaktaydı.[4] Kendi tıp ansiklopedisini oluşturdu. Sonra gelen Bizans alimleri bazen Leo'yu alim Leon Hoirosfaktis ve imparator Bilge Leo ile karıştırırlar ve kâhin olarak tanımlarlar.

Kaynakça

  1. ^ a b Marcus Louis Rautman (2006), Daily Life in the Byzantine Empire (Greenwood Publishing Group, ISBN 0-31332-437-9), 294–95.
  2. ^ "History of the Pianola". Pianola Institute. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2011. 
  3. ^ Holmes, George (1990). The Oxford illustrated history of medieval Europe. Oxford: Oxford University Press. s. 52. ISBN 978-0-19-285435-3. 
  4. ^ a b Browning, Robert (1964). "Byzantine Scholarship". Past and Present. Cilt 28. ss. 7-8. 
  5. ^ According to the Pseudo-Symeon, this student was, Boïditzes, who betrayed Amorium to the caliph.
  6. ^ According to Joseph Genesius and Teofanes Continuatus between 829 and 833; Symeon the Logothete makes the caliph Mutasım and puts the invitation after the Islamic conquest of Armorium in the fall of 838, cf. Treadgold, Warren T. (1979). "The Chronological Accuracy of the Chronicle of Symeon the Logothete for the Years 813–845". Dumbarton Oaks Papers. Cilt 33. s. 162. 
  7. ^ Symeon says the Magnaura, Continuatus the Forty Martyrs (Treadgold, "Chronological Accuracy ", 186).
  8. ^ Treadgold, "Chronological Accuracy ", 172.
  9. ^ Warren T. Treadgold (1997), A history of the Byzantine state and society (Stanford University Press), 447.
  10. ^ Warren T. Treadgold (1988), The Byzantine Revival, 780–842 (Stanford University Press), 372.
  11. ^ Treadgold, "Chronological Accuracy ", 187, believes, on the basis of the Logothete's account, that this occurred in 843 and was a re-founding of Theophilos' school.
  12. ^ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886–912): Politics and People. Leiden: Brill. s. 113. ISBN 9004108114. 
  13. ^ Vlasto, A. P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge: Cambridge University Press. s. 30. 
  14. ^ Treadgold, Warren T. (1979). "The Revival of Byzantine Learning and the Revival of the Byzantine State". The American Historical Review. 84 (5). American Historical Association. ss. 1245-1266 [p. 1259]. doi:10.2307/1861467. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ Safran, Linda (1998). Heaven on Earth: Art and the Church in Byzantium. Pittsburgh: Penn State Press. s. 30. ISBN 0271016701.  otomatı tarif eder
  16. ^ Leo'nun telgrafı ve otomatları hakkında daha detaylı bir tartışma için, bakınız: Leone Montagnini (2002). "Leone il Matematico, un anello mancante nella storia della scienza". Studi sull'Oriente Cristiano (İtalyanca). ss. 89-108. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mutasım</span> Sekizinci Abbasi halifesi

Mutasım veya Abbas el-Mutasım Billâh Tam Adı: Ebû İshâk "el-Muʻtasım bi’l-Lâh" 'Abbas bin Hârûn er-Reşîd, sekizinci Abbasi halifesi. Harun Reşid'in küçük oğluydu ve annesi Harun Reşid'in Türk asıllı bir cariyesi idi. 833'te kardeşi Memun'un yerine tahta geçti.

<span class="mw-page-title-main">Theofilos</span>

Theofilos, 2 Ekim 829-20 Ocak 842 arasında Bizans imparatoru olmuştur. Frigya Hanedanı imparatorlarından ikincisi idi.

<span class="mw-page-title-main">Theodora (Theofilos'un eşi)</span>

Theodora, bazen Ermeni Theodora veya Kutsanmış Theodora olarak anılır, 830'dan 842'ye kadar Bizans imparatoru Theofilos'un eşi ve Theofilos'un ölümünden sonra 842'den 856'ya kadar çiftin küçük oğlu III. Mihail'in naibi olarak Bizans imparatoriçesiydi. Bazen, sadece bir naipten ziyade, aslında kendi başına hüküm süren bir imparatoriçe olarak kabul edilir. Theodora, Doğu Ortodoks Kilisesi'nde aziz olarak tanınan ikinci Bizans ikonoklazmına (814-843) son vermesiyle ünlüdür. Hükümdarlığı Sicilya'nın çoğunun kaybedilmesine ve Girit'in geri alınamamasına rağmen, Theodora'nın dış politikası bunun dışında oldukça başarılıydı; 856'da Bizans İmparatorluğu hem Bulgar İmparatorluğu hem de Abbasi Halifeliği üzerinde üstünlük elde etmiş, Mora Yarımadası'deki Slav kabileleri haraç ödemek zorunda kalmıştır. Hem de bunları imparatorluk altın rezervini düşürmeden başarmıştır.

Manuil, yaklaşık 810'dan 838'deki ölümüne kadar görev yapmış önemli bir Ermeni asıllı Bizans generalidir. En yüksek askeri rütbeye eriştikten sonra sarayda aleyhine düzenlenen bir komplo sonucu 829 yılında Abbasilere sığınmak zorunda kaldı. Ertesi sene Bizans hizmetine geri döndü, yeğeni Theodora ile evlenen İmparator Theofilos onu Domestikos ton sholon görevine getirdi. Theofilos'un hükümdarlığında bu görevde kaldı, 838 yılında Dazimon Muharebesi'nde imparatorun hayatını kurtardığı rivayet edilir. Bu anlatıma göre, 27 Temmuz 838 günü muharebede aldığı yaralar yüzünden ölmüştür fakat başka kaynaklar ise bu muharebeden sağ kurtulduğunu, Theofilos'un ölümünden sonra imparatorluğu yöneten naip heyetinde önemli bir rol oynadığını ve 860 civarında öldüğünü kaydederler.

<span class="mw-page-title-main">I. Fotios</span>

I. Fotios, ayrıca Photius ya da Photios olarak da okunur, 858'den 867'e ve 877'den 886'ya kadar Konstantinopolis Patriği.

Bardas, Bizans soylusu ve yüksek dereceli bakan.

Leo Fokas (Yunanca: Λέων Φωκᾶς, erken 10. yüzyıl Fokas ailesine mensup Bizans generali. Domestikos tōn scholōn olarak, Bulgar İmparatorluğu'na karşı 917 yılında bir büyük ölçekli bir sefer düzenlemiş ancak mağlup olmuştur. Sonra tahtı ele geçirmek için bir komplo kurmuş ancak bu komplo Amiral Romanos Lekapenos tarafından engellenmiştir. Lekapenos'un imparatorluğu yönetmesinden sonra başarısız bir isyan başlatmış ancak yakalanıp gözlerine mil çekilip kör edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Theofano (VI. Leon'un eşi)</span> Bizans İmparatoriçesi

Theofano Martiniake Bizans İmparatoru VI. Leon'nin ilk karısı.

<span class="mw-page-title-main">Slav Thomas</span> Bizans generali

Slav Thomas, 9. yüzyıl Bizans askerî komutanıdır. Amoriumlu II. Mihail'e karşı 821-823 yılları arasında yaşanan geniş ölçekli isyanın lideridir.

Warren Treadgold Saint Louis Üniversitesi'nde Bizans Çalışmaları bölümünde profesördür. İlgi alanları Bizans İmparatorluğu'nun siyaset, ekonomi, askerlik, sosyal ve kültür alanları ile Bizans tarihçilerinin kendilerine kadar genişler.

Grigorios Pterotos Bizans general ve imparator V. Leon'nun akrabasıdır. Leon'un katili II. Mihail'e karşı Slav Thomas'ın isyanına katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tagma</span>

Tagma tabur ya da alay büyüklüğünde askerî birlik.

<span class="mw-page-title-main">Versinikia Muharebesi</span> savaş

Versinikia Savaşı Birinci Bulgar İmparatorluğu ile Bizans İmparatorluğu arasında 813 yılında Hadrianapolis şehri civarında gerçekleşmiş savaş.

<span class="mw-page-title-main">Selanik'in Yağmalanması (904)</span> kuşatma

Selanik'in Yağmalanması Sarazen korsanlar tarafından 904 yılında Selanik şehrinin yağmalanmasıdır. 10. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'nun yaşadığı en kötü felaketlerden biridir. İlk hedefi Konstantinopolis olan, İslam dinine dönmüş Yunan olan Trabluslu Leon komutasında Suriye'den gelen Müslüman filosu denize açıldı. Müslümanlar Konstantinopolis’e saldırmaktan caydı ve yerine Selanik’e dönmeleri donanması zamanında tepki veremeyen Bizans’ları şaşırttı. Şehrin iki komutanı birbiriyle çelişen emirler vermesi, özellikle de denize açılan şehir surlarında düzensizlik yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Dazimon Muharebesi</span>

Dazimon Muharebesi, 22 Temmuz 838 tarihinde Dazimon yakınlarında Bizans İmparatorluğu ile Abbâsîler arasında gerçekleşen çarpışma. Theofilos'in kumandanlığındaki 25 bin ila 40 bin kişi arasında olduğu düşünülen Bizans ordusu ile Afşin kumandasındaki 20 bin-30 bin kişilik Abbâsî ordusu Dazimon'da çarpışmış, zafer kazanan Abbâsîler Amorium'a yürüyerek şehri yağmalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Petronas (komutan)</span>

Petronas 9. yüzyılın ortalarında önemli bir Bizans generali ve önde gelen bir aristokratıdır. Petronas, İmparatoriçe Theodora'nın erkek kardeşidir, dolayısıyla imparator Theofilos'un kayınbiraderi ve onun altında patrikios rütbesine ve Vigla alayının droungarios görevine yükseldi. Theofilos'un ölümünden sonra, ikonoklazmın sona ermesinde rol oynadı, ancak yeğeni III. Mihail'in çocukluğu sırasında, iktidarı ele alan naip Theoktistos tarafından geldiğinde kardeşi Bardas ile birlikte kenara itilmiştir. 855'te Petronas ve Bardas, III. Mihail'i hükûmetin kontrolünü ele geçirmesi için teşvik ettiler: Theoktistos öldürüldü, Theodora bir manastıra sürüldü, Bardas, Mihail'in baş bakanı oldu ve Petronas, Araplara karşı savaşmakla görevlendirildi. 863'te, Doğu'da bir Bizans karşı saldırısının aşamalı başlangıcına işaret eden bir başarı olan Lalakaon Muharebesi'nde ezici bir zafer kazandı. magistros ve Domestikos ton sholon rütbelerine terfi etti, 865'te öldü.

<span class="mw-page-title-main">Kardiya Muharebesi</span>

Kardiya Muharebesi, yaklaşık 872/3'te Bizans İmparatorluğu ile Girit Sarazenleri arasında Saros Körfezi'nde Kardiya sahili açıklarında gerçekleşen deniz muharebesidir. Muharebe, büyük bir Bizans zaferi ile sonuçlanmıştır.

Aleksios Mosele ya da Musele/Mousele (Μουσελέ) İmparator Theofilos'in bir süre boyunca vâris olarak seçip, kızı Maria ile nişanladığı ve yüksek saygınlığa sahip Sezar unvanı verdiği, Bizanslı aristokrat ve generalidir. Balkanlarda yaptığı sefer ile Slavlardan toprakları geri almıştır ve Sicilya'da Araplara karşı bir miktar başarı sağlamıştır. Tahtı ele geçirmek için komplo kurma şüphesiyle Konstantinopolis'e geri çağrılmış, hapse atılmış ancak daha sonra affedilerek günlerinin kalanını bir manastıra emekli olarak geçirmesine izin verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Theofobos</span> Bizanslı general

Theofobos ya da Theofobus, başlangıçta Nasır, Nasr ya da Nusayr, Theofilos döneminde Hürremiyyelikten Hristiyanlığa dönen ve Bizans hizmetine giren İranlı bir komutandır. Yüksek rütbeye yükselen ve imparatorluk ailesiyle evlenen Theofobos, Hürremiyye arkadaşlarının komutası verildi ve 837-838'de Abbasi Halifeliği'ne karşı yaptığı savaşlarda Theofilos'un emrinde hizmet etti. Bizanslıların Dazimon Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra kendi adamları tarafından imparator ilan edildi, ancak bu iddianın peşinden gitmedi. Bunun yerine, ertesi yıl barışçıl bir şekilde Theofilos'a teslim oldu ve görünüşe göre, III. Mihail'in tahta çıkmasına meydan okumasının önüne geçmek için 842'de ölmek üzere olan imparator tarafından idam edilene kadar affedildi.

Simeon Logothetis, 10. yüzyıl Bizans Yunan tarihçi ve şairdir.