İçeriğe atla

Mastodonsaurus

Mastodonsaurus
Yaşadığı dönem aralığı: 247,2-237 myö
Orta Triyas[1] 
Montelenmiş iskeleti, Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Amphibia
Takım:Temnospondyli
Alt takım:Stereospondyli
Familya:Mastodonsauridae
Cins:Mastodonsaurus
Jaeger, 1828
Tip tür
Mastodonsaurus jaegeri
Jaeger, 1828
Türler
  • †M. cappelensis (Wepfer, 1923)
  • †M. giganteus (Jaeger, 1828)
  • †M. torvus (Konzhukova, 1955)
Sinonimler
  • Batrachosaurus? (Fitzinger, 1837)
  • Labyrinthodon (Owen, 1841)

Mastodonsaurus (Yunanca: "mastodon [göğüs dişi] kertenkelesi"),[2] bir grup gelişmiş, çoğunlukla Triyas'ta yaşayan capitosaur adı verilen kara omurgalısı grubuna ait büyük başlı bir temnospondyldi.[1][3]

Açıklama

Yaşam restorasyonu

Mastodonsaurus, Triyas devri'nde Avrupa ve Kuzey Afrika'nın göl, göletçik ve bataklıklarında yaşadı. Kendisinden küçük temnospondyllerle ve balıklarla besleniyordu.[3]

Kısa, iri bir vücudu, sağlam uzuvları, kısa bir kuyruğu ve uzun çeneli güçlü bir kafatası vardı. İki büyük üçgen diş, alt çenesinin ucuna yakın bir yerden yukarıyı gösteriyordu.[3] Çeneleri kapandığında, bunlar damaktaki açıklıklardan geçiyor ve kafatasının tepesinden dışarı çıkıyordu. Bazı küçük temnospondyllerin fosilleri, Mastodonsaurus benzeri hayvanlar tarafından yapılmış diş izlerini taşır. Muhtemelen balıkların yanı sıra küçük arkozorlar gibi karada yaşayan hayvanları da yemiştir.[3]

Morfoloji

M. giganteus'un boyut karşılaştırması

En büyük bireylerde kafatası 4,5 ft (1,4 m) uzunluğa kadar ulaşabilirken, toplam uzunluğu 2 ila 6 metre arasında değişiyordu.[3][4] Damaktaki büyük kavisli dişleri gittikçe büyüdü. Hem üst hem de alt çeneyi kaplayan çok sayıda küçük keskin dişe sahipti. Dişler büyük yırtıcı hayvanları tutmak için kullanılmış olabilir.[3]

Kafatasının arkasındaki çentikler titreşimleri yakalayarak Mastodonsaurus'un duymasını sağladı.[3]

Kuyruğu kısaydı ama yüzerken kürek görevi görmüş olabilir. Mastodonsaurus, muhtemelen sadece gözleri yüzeyin üzerindeyken su altında saklanabilirdi.[3]

Kaynakça

Notlar

  1. ^ a b "Mastodonsaurus". paleobiodb.org. 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
  2. ^ MOSER, MARKUS; SCHOCH, RAINER (Eylül 2007). "REVISION OF THE TYPE MATERIAL AND NOMENCLATURE OF MASTODONSAURUS GIGANTEUS (JAEGER) (TEMNOSPONDYLI) FROM THE MIDDLE TRIASSIC OF GERMANY". Palaeontology. 50 (5): 1245-1266. doi:10.1111/j.1475-4983.2007.00705.x. ISSN 0031-0239. 
  3. ^ a b c d e f g h Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life (2008) sf. 61
  4. ^ Rainer R. Schoch Comparativeve osteology of Mastodonsaurus giganteus (Jaeger, 1828) from the Middle Triassic (Lettenkeuper: Longobardian) of Germany (Baden-Württemberg, Bayern, Thüringen) Aralık 1999 sf.150

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Dimorphodon</i> bazal teruzor cinsi

Dimorphodon, Avrupa'nın erken Jura Dönemi'nden orta büyüklükte bir teruzor cinsiydi. 1859'da paleontolog Richard Owen tarafından adlandırılmıştır. Dimorphodon, Yunanca "iki" anlamına gelen δι (di), "şekil" anlamına gelen μορφη (morphe) ve "diş" anlamına gelen οδων (odon) kelimelerinden türetilmiştir ve "iki biçimli diş" anlamına gelir. İsmi, çenelerinde iki farklı diş tipine sahip olduğu gerçeğine atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İhtiyozor</span> soyu tükenmiş sürüngen takımı

İhtiyozorlar, Mezozoik dönemde yaşamış deniz sürüngenleriydi. Köpekbalıklarına veya yunuslara benzerlerdi. Bazıları korunmuş derinin izlenimlerine sahip birçok ihtiyozor fosili bulundu. Bunlar, Ichthyosaurus gibi gelişmiş ihtiyozorların, üçgen bir sırt yüzgeci, iki çift kürek benzeri yüzgeç ve bir köpekbalığınınki gibi çatallı, dikey bir kuyruğa sahip olduğunu göstermektedir. Uzun, çıtçıtlı çeneler ve konik dişler, ihtiyozorların balık ve kalamar yediğini gösterir. Küçük ihtiyozorlar sadece yaklaşık 3 ft uzunluğundayken, Triyas ve erken Jura'dan dev ihtiyozorlar 65 ft uzunluğa ulaştı ve onları pliosaur devlerinden sonra en büyük ikinci deniz sürüngenleri haline getirdi. İhtiyozorlar Kretase'de zaten nadirdi ve Mesozoyik'in sonuna kadar hayatta kalamadı.

<span class="mw-page-title-main">Hadrozor</span> kuş kalçalı dinozor familyası

Hadrosauridae veya hadrozorlar, geç Kretase döneminde yaşamış sorguçlu ve ördek gagalı kuş kalçalı dinozorları kapsayan bir familya.

<i>Moeritherium</i> soyu tükenmiş memeli cinsi

Moeritherium içinde çeşitli soyu tükenmiş türleri barındıran, hortumlular (Proboscidea) familyasında bir cins. Bu hayvanlar fil ve deniz inekleri ile akrabadır. Eosen döneminde yaşamışlardır.

<i>Phiomia</i>

Phiomia Kuzey Afrika'da günümüzden 36-35 milyon yıl önce Eosen'in sonu ile Oligosen'in başı arasında yaşamış hortumlular takımından soyu tükenmiş hayvan cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Gomphotheriidae</span>

Gomphotheriidae Miyosen ile Pliyosen devirlerinde günümüzden 12 ila 1,6 milyon yıl önce yaşamış olan hortumlular takımında fil benzeri hayvanların oluşturduğu soyu tükenmiş bir familyadır. Kuzey Amerika'da yaygın olarak bulunmaktaydılar. Bazı cinsleri Avrasya, Beringia ve Güney Amerika'da da yaşamıştır. Yaklaşık 5 milyon yıl önceden başlayarak yerlerini günümüzün filleri almıştır. Ancak Cuvieronius cinsinde yer alan ve Güney Amerika'da yaşayan iki türü MÖ 9100 yıllarına kadar yaşamıştır. Stegomastodon cinsinin MÖ 6060 yılından kalma kalıntılarına Kolombiya'da rastlanmıştır. Ayrıca Meksika ve Orta Amerika'da da Pleistosen'in sonlarına kadar yaşamışlardır.

<i>Camptosaurus</i>

Camptosaurus, Batı Kuzey Amerika'nın Geç Jura dönemi'nde yaşamış, Kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauridae</span> teropod dinozor familyası

Tyrannosauridae, Geç Kretase döneminde Asya ve Amerika da yaşamış teropod dinozorları kapsayan ve genellikle göreli olarak büyük boyutlara ulaşan bir Coelurosauria familyasıdır.

<i>Thylacosmilus</i> tarih öncesi keseli memeli cinsi

Thylacosmilus, Geç Miyosen ile Pliyosen dönemleri arasında yaşamış, yüzeysel olarak kılıç dişli kedilere benzeyen bir borhyaenoid keseli. Thylacosmilus kabaca bir büyük kedi ile aynı şekil ve büyüklükteydi, ancak iskeletinin detaylarında açıkça çok farklıydı ve dev bir opossum benziyordu.

<span class="mw-page-title-main">Paul Sereno</span> Amerikalı paleontolog

Paul Callistus Sereno, saha çalışması ve erken dinozorlar üzerine araştırmalarıyla tanınan bir Amerikalı paleontolog. Chicago Üniversitesi'ne bağlı olan Sereno, Güney Amerika, Asya ve Afrika'da yoğun bir şekilde çalıştı. En eski dinozorlardan biri olan Eoraptor'u adlandırdı ve Herrerasaurus'un ilk tam kafatasını buldu. 1994 yılında Sereno, yırtıcı Afrika dinozoru Afrovenator'u buldu ve adlandırdı. Ayrıca dinozor kladogramlarını, özellikle ornithischian gruplarını yeniden düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Leidy</span> Amerikalı bilim insanı

Joseph Leidy, Pennsylvania Üniversitesi'nde anatomi profesörü, ayrıca paleontolog ve parazitolog olan, Amerikalı bilim insanı. Saygın bir anatomist ve bağırsak parazitleri konusunda uzman olan Leidy, bir omurgalı paleontoloğu olarak ün kazandı. Batı eyaletlerinden yeni keşfedilen birçok fosil bulgusunu inceledi ve bir dizi önemli kitap ve makalede Amerikan paleontolojisinin temellerini attı. Dakota ve Nebraska'nın Soyu Tükenmiş Faunası (1869) adlı kitabı, bilim tarafından bilinmeyen ve daha önce Amerika kıtasında bulunmamış bazı türleri içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Parareptilia</span> sürüngen kladı

Parareptiller, küçük kertenkele benzeri canlıların yanı sıra, bazıları sivri uçlar ve zırh plakaları ile kıllanan daha büyük hayvanları içeren sıra dışı sürüngenler grubuydu. Diğer sürüngenlerin çoğundan farklı olarak, birçok parareptilin kafasının arkasında fenestrae adı verilen delikler yoktu. Bu pencere açıklıkları, dinozorlar gibi daha gelişmiş sürüngenlerin kafataslarını hafifletmeye yardımcı oldu. Pek çok parareptil otçul, künt, peg benzeri dişlere sahip gibi görünürken diğerleri muhtemelen böcekleri ve diğer eklembacaklıları yemiştir. Muhtemelen en ilkel parareptil grubu, Geç Permiyen Güney Afrika'dan gelen kertenkele benzeri milleretidlerdi. Geleneksel olarak, kafataslarının arkasında da pencereleri olmayan kaplumbağalar parareptiller arasında yer alır. Parareptiller ilk olarak geç Karbonifer dönemde ortaya çıktılar ve Triyas-Jura soy tükenme olayında yok oldular.

<i>Ichthyosaurus</i> Jura devrinden sucul sürüngen, balık kertenkelesi

Ichthyosaurus, tüm ichthyosaurların en iyi bilinenlerinden biridir ve birçok örneği İngiltere ve Almanya'daki Jura kayalarında bulunmuştur.

<i>Basilosaurus</i> arkaik balina cinsi

Basilosaurus, küçük arka ayaklara sahip bir Orta Eosen arkaik balinasıdır. Modern balinalarınki gibi küçük pelvis, omur sütununa olan bağlantısını kaybetmiştir. Ön ayakları da küçüktür ve sadece dalgalı yüzmenin kontrolünde işlev görebilirdi. Bu yüzden, Basilosaurus, bir balina kuyruğuna sahip olmalıdır ve kendisi ile birlikte modern deniz memelilerinin hareket tarzı nihayet evrimleşmişti. Basilosaurus fosilleri; ABD, Fas, Pakistan, Ürdün, Tunus ve Mısır'da bulundu.

<i>Zalambdalestes</i> geç kretasede yaşamış sivri fare benzeri memeli cinsi

Zalambdalestes, Moğolistan'ın Geç Kretase döneminden yaşamış, en çok bilinen erken eutherian memelilerden biridir. İnce ön ayakları arka ayaklarından daha uzun olan uzun burunlu, dört ayaklı bir memeliydi. Muhtemelen, hareketli burunları olan küçük, uzun bacaklı, her yerde yaşayan bir grup memeli olan yaşayan fil sivri farelerine benziyordu. Avcılardan kaçmak için hızlı koşarlar ve sıçrarlar. Bazı uzmanlar, Zalambdalestes'in fil sivri fareleriyle yakından ilişkili olduğuna inanıyor. Diğer uzmanlar, Zalambdalestes'in tavşanları ve akrabalarını içeren bir grup olan en eski lagomorf olduğunu savunuyorlar.

<i>Thrinaxodon</i> bazal sinodont cinsi

Thrinaxodon, Erken Triyas döneminde Güney Afrika ve Antarktika'da yaşayan alçak, keskin dişli bir etobur sinodonttu. Kalıntılarındaki ipuçları, bu canlının sinapsid atalarından daha çok memeliye benzediğini gösterir.

<i>Hipparion</i> soyu tükenmiş atgil

Hipparion, Miyosen döneminde Kuzey Yarımküre otlaklarında yaşayan birkaç üç parmaklı atgil cinsinden biriydi. Pleyistosen döneminde Avrupa ve Afrika'da yaşadılar ve muhtemelen orta pleyistosen döneminde soyları tükendi.

<i>Iguanodontia</i> kuş kalçalı dinozor grubu

Iguanodontia veya Iguanodontlar, Geç Jura ile Kretase döneminde, Amerika ve Avrasya'da yaşamış kuş ayaklı (ornithopod) dinozor grubu.

<i>Dsungaripterus</i> Kretase teruzoru

Dsungaripterus, ortalama kanat açıklığı 3 metre (9,8 ft) olan bir dsungaripterid teruzor cinsidir. Dsungaripterus, Erken Kretase döneminde şimdiki Çin'de yaşadı ve ilk fosili Junggar Havzası'nda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Dorygnatus</span> Erken Jurada Avrupa kıtasında yaşamış bir Rhamphorhynchid Teruzor cinsi

Dorygnathus, sığ denizlerin kıtanın çoğunu sular altında bıraktığı Erken Jura döneminde Avrupa'da yaşayan bir rhamphorhynchid pterosaur cinsiydi. Kısa kanat açıklığına ve uçuş kaslarının bağlandığı nispeten küçük bir üçgen göğüs kemiğine sahipti. Kafatası uzundu ve göz yuvaları buradaki en büyük açıklıktı. Çeneler kapandığında "iç içe geçen" büyük kavisli dişler, burnun ön tarafında belirgin bir şekilde öne çıkarken, daha küçük, daha düz dişler arkada sıralanmıştır. Heterodonti adı verilen bir durum olan iki veya daha fazla diş morfuna sahip olmak modern sürüngenlerde nadirdir, ancak bazal ("ilkel") pterozorlarda daha yaygındır. Dorygnathus'taki heterodont diş yapısı, balık yiyen bir diyetle tutarlıdır. Dorygnathus'un arka ayaklarındaki beşinci parmak alışılmadık derecede uzundu ve yana dönüktü. İşlevi kesin değil, ancak ayak parmağı, kanat parmakları ve pteroidler tarafından desteklenenler gibi bir zarı desteklemiş olabilir. Dorygnathus, David Unwin'e göre Geç Jurassic pterosaur Rhamphorhynchus ile ilgiliydi ve Holzmaden ve Ohmden'deki Campylognathoides'in çağdaşıydı.