Martuni (köy) - Turkipedia

Martuni (Gürcüce: მარტუნი, okunuşu: "mart'uni"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde yer alan bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, deniz seviyesinden 1.740 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 5 km uzaklıktadır.

Martuni, Bavra, Hospio ve Horenia köyleriyle birlikte Hospio temini oluşturmaktadır ve bu teminin merkezi Hospio'dur.^[1]

Tarihçe

Martuni'nin eski adıYukarı Hospio'dur. Gürcü Krallığı döneminde, 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Hospio Kilisesi, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Osmanlılar bu yerleşmeyi 1578'de Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi ve köy 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine Hospiye-i Ulya (خوسپیە علیا) adıyla kaydedildi. Bu tarihte Hospiye-i Ulya'da (Yukarı Hospiye), Osmanlı idaresinin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü 9 hane yaşıyordu. Hane reisleri Datuna, Meraba, Nikola ve Mitiç gibi adlar taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı ve arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.^[2]

Yukarı Hospio, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Çarlık Rusya'nın eline geçti. Köye 1930 yılında Erzurum vilayetinden göç eden Ermenliler yerleştirildi. Köyün adı da Küçük Hospio olarak değiştirildi. Sovyet döneminde ise buraya yerleştirilmiş olan Ermenilerden dolayı köye Martuni adı verildi.^[3]^[4]

Nüfus

2014 yılı verilerine göre köyde 207 kişi yaşıyordu. Nüfusu Ermenilerden oluşuyordu.^[4]

Sayım tarihi	Nüfus	Erkek	Kadın
2002	232	108	124
2014	207	99	108

Kaynakça

^ "Ahalkalaki Belediyesi". 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 237, II. cilt (1941), s. 233". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1947), s. 311". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
^ ^a ^b Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 144 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7]

İlgili Araştırma Makaleleri

Ahılkelek Sancağı, Ahalkalak livası ya da Ahalkalak sancağı olarak da bilinir, Osmanlı Devleti’nin 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği topraklarda kurduğu Gürcistan Vilayeti veya Çıldır Eyaleti’nin livalarından biridir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre sekiz livadan (sancak) oluşan Gürcistan Vilayeti’nin diğer livaları Hertvis, Ahasihe, Çıldır, Poshov, Bedre, Ardahan-i Büzürg ve Penek’ti.

Orca, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Baraleti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır.

Gürcistan Vilayeti, Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği topraklara erken dönemde yaptığı tahrirlerde verdiği isimdir. Nitekim Osmanlı Devleti'nin Gürcülerden ele geçirdiği topraklar 1574 ve 1595 tarihli tahrir defterlerinde "Gürcistan Vilayeti'nin mufassal defteri" anlamında Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan kayda geçirilmiştir. Bununla birlikte tahrir defterlerinin tutulduğu dönemden önce Gürcülerden ele geçirilen veya Osmanlı Devleti'nin sınrındaki Gürcü topraklarına da "Gürcistan Vilayeti" dendiği İbrahim Peçevi'nin tarihinden de anlaşılmaktadır. Sonraki dönemde Gürcistan Vilayeti yerine Çıldır Eyaleti adı kullanılmıştır. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği topraklar uzun tarih dilimi boyunca "Osmanlı Gürcistanı", "Türk Gürcistanı", "Müslüman Gürcistan" şeklinde de adlandırılmıştır.

Çaçaraki, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Potshovi Çayı’nın Kura Nehri’ne katıldığı noktada, deniz seviyesinden 1.000 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 5 km uzaklıktadır.

Sairme, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi’nde bir köydür. Kvabliani Çayı’nın sağ yakasında yer alır. Çeçla temine bağlıdır. Adigeni kasabasına yaklaşık 10 km uzaklıktadır.

Gorguli, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi'nde bir köy ve aynı adlı teminin merkezidir. Ahaltsihe Havzası'nın batı bölümünde, Kvabliani Çayı'nın sağ yakasında, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Adigeni kasabasına 1 km uzaklıktadır.

Ani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Lertsmani Deresi'in yukarı kesiminde, deniz seviyesinden 1.480 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 12 km uzaklıktadır.

Hospio, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, deniz seviyesinden 1.720 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 5 km uzaklıktadır.

Toloşi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Mtkvari Nehri'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.110 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 15 km uzaklıktadır.

Tskruti, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde (mhare), Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.130 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 6 km uzaklıktadır.

Tatanisi, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde (mhare), Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.300 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.

Shvilisi, Aşağı Shvilisi olarak da bilinir, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Kvabliani Deresi'nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 1.020 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 5 km uzaklıktadır.

Sviri, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Ahaltsihe Havzasında, deniz seviyesinden 1.340 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.

Mikeltsminda, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde (mhare), Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 5 km uzaklıktadır.

Tsira, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde (mhare), Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 8 km uzaklıktadır.

Burnaşeti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Jirula Deresinin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.900 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 22 km uzaklıktadır.

Varevani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Deresi'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.640 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 19 km uzaklıktadır.

Agara, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Deniz seviyesinden 955 metre yükseklikte, Kura Nehri’nin sol kıyısında yer alır.

Abuli, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Küçük Abuli Dağı'nın eteğinde, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Abuli Deresi'nin kaynaklandığı yerde, deniz seviyesinden 1.960 metre yükseklikte yer alır.

Turtshi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Çeruli Deresi'nin kıyısında, deniz seviyesinden 1.720 metre yükseklikte yer alır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.