İçeriğe atla

Martti Ahtisaari

Martti Ahtisaari
Finlandiya cumhurbaşkanı
Görev süresi
1 Mart 1994 - 1 Mart 2000
Başbakan Esko Aho
Paavo Lipponen
Yerine geldiğiMauno Koivisto
Yerine gelenTarja Halonen
Kişisel bilgiler
Doğum Martti Oiva Kalevi Ahtisaari
23 Haziran 1937(1937-06-23)
Viipuri, Finlandiya
(şimdi Vıborg, Rusya)
Ölüm 16 Ekim 2023 (86 yaşında)
Helsinki, Finlandiya
Partisi Sosyal Demokrat Parti
Evlilik(ler) Eeva Hyvärinen[1]
Çocuk(lar) Marko
Bitirdiği okul Oulu Üniversitesi
Mesleği Diplomat
İmzası

Martti Oiva Kalevi Ahtisaari (23 Haziran 1937 - 16 Ekim 2023), Fin siyasetçi. Yakın tarihte başta Kosova olmak üzere, Avrupa, Afrika, Orta Doğu ve Uzak Doğu Asya'da birçok sorunun çözümü sürecinde üstlendiği arabuluculuk görevinden ötürü 2008 Nobel Barış Ödülüne layık görüldü.

Ailesi ve çocukluğu

23 Haziran 1937'de, günümüzde Rusya sınırları içinde kalan Viipuri'de (Vyborg) dünyaya geldi. Babası Oiva Ahtisaari astsubay olarak görev yapıyordu. Dedesi, Norveç'in güneyinden Finlandiya'ya göç etmiş, aile, 1929'da Finlandiya vatandaşlığına geçiş kararı almıştı. Aile, Norveçli Adolfsen soyadını da 1935'te Ahtisaari olarak değiştirdi. Baba Oiva Ahtisaari, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'ne karşı savaşa gidince anne Tyyne oğlu ile birlikte Finlandiya'nın doğusundaki Kuopio kentine kaçtı. Martti Ahtisaari, çocukluğunun büyük kısmını burada geçirdi ve ilkokula başladı.

Ahtisaari ailesi, baba Oiva'nın işleri nedeniyle 1952'de batıda, Norveç sınırındaki Oulu kentine yerleşti. Martti, burada kısaca "YMCA" veya "the Y” olarak anılan Genç Hristiyanlar Birliği'ne (Young Men's Christian Association) üye oldu. Askerlik hizmetini yüzbaşı rütbesiyle tamamladı. Oulu Eğitim Fakültesi'nde uzaktan eğitim dersleri aldı. Bu derslerin sonunda 1959'da ilkokul öğretmenliği sertifikasını edindi. Fincenin yanı sıra İsveççe, Fransızca, İngilizce ve Almanca biliyor. 1968'de Eeva Irmeli Hyvärinen (1936- ) ile yaptığı evlilikten olan oğlu Marko Ahtisaari müzisyen ve girişimci olarak isim yaptı.

1960'ta YMCA tarafından Pakistan'ın Karaçi kentine eğitim görevlisi olarak gönderildi. 1963'te döndüğü Finlandiya'da Helsinki'de bir yandan üniversite eğitimine devam ederken diğer taraftan YMCA'nın kalkınmakta olan ülkelere yardım faaliyetlerini organize etti.

Diplomasi hayatı

1965'te, Finlandiya Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Kalkınma Yardımları Departmanı'nda görev alarak diplomasi hayatına adım attı. 1973-1976 yıllarında Finlandiya'nın Tanzanya Büyükelçisi olarak atandı. 1977'de Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin Namibya özel temsilcisi oldu. Bu görevinde Namibya'nın 1990'da bağımsızlığını kazanmasında önemli rol oynadı.

1980'lerin başında BM'den tekrar Finlandiya diplomasisine döndü. 1987'de ise BM Genel Sekreteri Yardımcılığına getirildi. 1991'e kadar bu görevinde kaldıktan sonra döndüğü Avrupa'da Balkanlar'da barışın sağlanması için çaba sarf etti.

Eylül 1992-Nisan 1993'te Bosna-Hersek'te, Uluslararası Eski Yugoslavya Konferansının çalışma grubuna başkanlık etti. 1993 yılının Temmuz ayında eski Yugoslavya Uluslararası Konferansı Özel Danışmanlığına getirildikten sonra BM Genel Sekreterinin eski Yugoslavya özel temsilcisi olarak görev yaptı.

1994'te 6 yıl için Finlandiya cumhurbaşkanı seçildi. Bu görevi sırasında da uluslararası alandaki faaliyetlerine aktif şekilde devam etti. 1999'da eski Rusya Başbakanı Viktor Çernomirdin ile birlikte, eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç'i Kosova'daki askerî operasyonları sona erdirmesi yönünde ikna etti.

Cumhurbaşkanlığı döneminde uzlaşmazlıkları çözmeyi amaçlayan sivil toplum örgütü CMI'yı (Crisis Management Initiative-Kriz Çözüm Girişimi) kurdu. 2005'in Ocak ayında, Endonezya hükûmeti ve ayrılıkçı Özgür Açe Hareketi arasındaki görüşmelerde arabuluculuk yaptı. 6 ay devam eden görüşmeler sonrası, 1976'dan beri çatışan taraflar barış anlaşması imzaladılar.

2006'da Sırplar ve Kosovalı Arnavutlar arasında Kosova'nın nihai statüsünün belirlenmesi amacıyla yapılan görüşmelere BM özel temsilcisi sıfatıyla katıldı. Taraflar arasında uzlaşmanın mümkün görülmediği raporunu 2007'nin Mart ayında BM Güvenlik Konseyi'ne sundu; Kosova'ya BM denetiminde kontrollü bağımsızlık verilmesi önerisinde bulundu. Kosova, bir yıl sonra bağımsızlık ilan etti. Ahtisaari, 16 Ekim 2023'te sağlık sorunları nedeniyle 86 yaşında vefat etti.[2]

Ödülleri

  • 2000: Fulbright Ödülü
  • 2000: Four Freedoms Ödülü
  • 2000: Hessen Barış Ödülü
  • 2004: Oliver Tambo Ödülü
  • 2008: Delta Ödülü
  • 2008: Félix Houphouët-Boigny Barış Ödülü
  • 2008: Nobel Barış Ödülü

Kaynakça

  1. ^ http://www.tpk.fi/ahtisaari/fin/henkilot/eeva_ahtisaari.cv.html 14 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  2. ^ "Finnish Nobel Peace laureate and former president Ahtisaari dies at 86". 16 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2023. 

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen
Mauno Koivisto		Finlandiya cumhurbaşkanı
1994–2000 		Sonra gelen
Tarja Halonen
Ödüller ve başarılar
Önce gelen
Al Gore
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli		Nobel Barış Ödülü Sahibi
2008 		Sonra gelen
Barack Obama


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kofi Annan</span> 7. Birleşmiş Milletler genel sekreteri

Kofi Atta Annan, yedinci Birleşmiş Milletler eski Genel Sekreteri.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed el-Baradey</span>

Muhammed el-Baradai,, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı, 2005 Nobel Barış Ödülü sahibi bir hukukçu. Haziran'daki 2013 Mısır Askerî darbesi sonrası, Mısır'ın geçici Cumhurbaşkanı yardımcısı seçildiyse de, 14 Ağustos 2013'te görevinden istifa ettiğini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Slobodan Milošević</span> Sırbistanın ilk cumhurbaşkanı

Slobodan Milošević, Sırbistan ve Yugoslavya'nın eski devlet başkanıdır.

Angola İç Savaşı yeni bağımsızlığını kazanmış olan Angola'nın Portekiz himayesinden Nisan 1974'te çıkmasından sonra oluşmuş bir ihtilaftır. Afrika'nın en uzun süren anlaşmazlığıdır. 2002 yılında resmen biten ve 27 yıl süren savaş, bitene kadar 500,000 insanın ölümüne ve binlerce insanın da göçüne sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dag Hammarskjöld</span> 2. Birleşmiş Milletler genel sekreteri

Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld, İsveçli iktisatçı ve devlet adamıdır. Birleşmiş Milletler'in ikinci genel sekreteri (1953-1961). BM'nin saygınlığını ve etkisini artırmış, ölümünden sonra Nobel Barış Ödülü (1961) verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">George Marshall</span>

George Catlett Marshall, II. Dünya Savaşı sırasında ABD Genelkurmay Başkanı (1939-1945). Daha sonra dışişleri (1947-1949) ve savunma bakanı (1950-1951) olarak hükûmette görev almıştır. Türkiye ve diğer 15 Avrupa ülkesinin ekonomik bağlılığını başlatan Marshall Planı olarak bilinen Avrupa Kalkınma Programı'nın yaratıcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Henry Dunant</span> İsviçreli, Kızılhaç Teşkilatı kurucularından biri

Jean Henry Dunant, İsviçreli yazar, iş insanı ve Kızılhaç Teşkilâtı'nın kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">José Ramos-Horta</span> Doğu Timor devlet başkanı

José Manuel Ramos-Horta, Doğu Timorlu siyasetçi. Ramos-Horta, Asya ada ülkesi Doğu Timor'da 20 Mayıs 2022 tarihinden bu yana devlet başkanlığı makamında bulunmaktadır. Ramos-Horta bu görevi daha önce 2007-2008 ve 2008-2012 yılları arasında olmak üzere iki dönem daha bu makamda bulunmuştur. Ramos-Horta, ülkesinin Endonezya'dan 2002 yılında bağımsızlığını ilan etmesinin ardından 2007 yılında göreve gelen ikinci devlet başkanı olmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Hashim Thaçi</span>

Hashim Thaçi, eski Kosova Cumhurbaşkanı, eski Kosova Dışişleri Bakanı, eski Kosova Cumhuriyeti Başbakanı, Kosova Demokratik Partisi'nin (PDK) genel başkanı ve Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) eski önderidir. 6 Haziran 2008 tarihinde, silahlı bir saldırganın Thaçi'nin Priştine'deki evine suikast girişimi başarısız olmuştur. 17 Şubat 2008 günü, Kosova Cumhuriyeti'nin Sırbistan'dan bağımsızlığını ilan etmiş, bağımsız devletin ilk başbakanı olmuştur. 2020 yılında Kosova Başsavcılığının hakkında hazırladığı insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları iddianamesi üzerine cumhurbaşkanlığından istifa etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın dağılması</span>

Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.

Orhan Eralp, Türk büyükelçi.

Lamberto Zannier, BM Genel Müsteşarı rütbesi ile, Birleşmiş Milletler'in Kosova Birleşmiş Milletler Geçici Yönetim Misyonu (UNMIK) Başkanı ve Birleşmiş Milletler Özel Temsilcisi olarak hizmet veren bir İtalyan diplomat. 2008 yılı Haziran ayında BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından bu göreve atandı. 30 Haziran 2011 tarihinde Büyükelçi Lamberto Zannier 56 katılımcı Devlet tarafından oybirliğiyle Bakanlar Kurulu kararı ile yeni AGİT Genel Sekreteri olarak atandı. Zannier 1 Temmuz 2011 tarihinde, AGİT Genel Sekreteri olmuş ve 6 yıl bu görevi sürdürmüştür. Temmuz 2017 - Temmuz 2020 tarihlerinde AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri olarak görev yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan-Türkiye ilişkileri</span>

Bu madde, Sırbistan-Türkiye ve eskiden beri süregelen Türk-Sırp ilişkilerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Barış Gücü</span> Birleşmiş Milletler kuruluşu bir yapılanma

Birleşmiş Milletler Barış Gücü savaşların yıkımına maruz kalmış coğrafyalarda barışın ve huzurun kalıcı olarak yerleşmesini sağlamak için çalışan Birleşmiş Milletler kuruluşu bir yapılanmadır. Çeşitli ülkelerin askeri birlikleri, polisleri ve sivil personelinden oluşan Birleşmiş Milletler Barış Gücünün amacı ateşkes anlaşmalarının tatbikini sağlamak ve denetlemektir. Barış gücü, insanların emniyetinin sağlanması, ihtilaflı taraflar arasında itimat artırıcı önlemler alınması, idarede gücün paylaşılması, seçimlerin yapılmasına katkıda bulunulması, yasaların uygulanmasının sağlanması, ekonomik ve sosyal gelişme gibi değişik alanlarda hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Jan Eliasson</span> İsveçli diplomat

Jan Kenneth Eliasson, 1 Temmuz 2012-31 Aralık 2016 tarihleri arasında Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Yardımcısı olan bir İsveçli diplomat. İsveç Sosyal Demokrat Partisi üyesi olan Eliasson, 24 Nisan- 6 Ekim 2006 tarihlerinde Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Staffan de Mistura</span>

Staffan Mistura veya Staffan de Mistura, İtalyan diplomattır.

<span class="mw-page-title-main">Lahdar İbrahimi</span>

Lahdar İbrahimi, Cezayirli diplomat ve eski dışişleri bakanı.

François Lonsény Fall Gineli diplomat ve Gine eski başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Cyrus Vance</span>

Cyrus Roberts Vance, ABD'li avukat ve 1977-1980 yılları arasında Başkan Jimmy Carter kabinesinde ABD Dışişleri Bakanı. Bu görevde bulunmadan önce Johnson İdaresinde ABD Savunma Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Kennedy yönetimi sırasında Ordu Sekreteri ve Savunma Bakanlığı Baş Hukuk Müşaviri olarak görev yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.