İçeriğe atla

Martkopi Muharebesi

Martkopi Muharebesi
Tarih12 Mart 1625
Bölge
Martkopi yakınları
SonuçGürcü zaferi
Coğrafi
Değişiklikler		 Gürcüler Tiflis'i geri aldı
Taraflar
Kartli Krallığı Safevi İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Giorgi Saakadze
Zurab Eristavi		 Karaçakay Han  (ölü)
Güçler
Muhtemelen daha az 30.000[1]
Kayıplar
Muhtemelen birkaç bin 27.000[1]


Martkopi Muharebesi (Gürcüce : მარტყოფის ბრძოლა) Gürcü Kartli Krallığı ile Safevi İran arasındaki 1625 yılında meydana gelen askeri çatışmadır. General Giorgi Saakadze liderliğindeki Gürcüler, Şah Abbas'ın İran müfrezesini imha ettiler.

1625 baharında, yaklaşan bir isyandan kaçınmak için Şah Abbas birliklerini Karaçakay Han'ın komutasında Gürcistan'a gönderdi. Kartli'de toptan katliam ve sürgün etme politikasını uygulamaya çalıştı. Şah, Giorgi'yi Safevi generalinin danışmanı olarak atadı ancak daha sonra oğlu Paata'yı rehin alması sebebiyle görünüşe göre Giorgi'ye tam olarak güvenmiyordu. Düşman ordusunda Giorgi'nin diğer bir oğlu Avtandil de vardı. Giorgi'nin tavsiyesi üzerine Karaçakay Han, birliklerinin çoğunu Cavaheti'nin farklı bölgelerine gönderdi, bu onların dağılmasına neden oldu ve yenilmelerini kolaylaştırdı. Gürcüler, başarılarını başkomutan Saakadze'nin yaptığı hazırlıklara borçludur. Ayaklanmanın liderlerinin planlarına göre, Gürcüler düşman kampına planlanandan daha erken saldıracaklardı; Saakadze ve çevresi, Pers ordusunun komutanlarını etkisiz hale getirecekti. 25 Mart günü şafak vaktinde işaretle, birleşik Kartli ve Kaheti birlikleri düşmanın kampına yaklaştı. Gürültüyü duyan gardiyanlar alarma geçti. Tüm İranlı komutanlar Karaçakay Han'ın çadırında toplandılar ve ayrıca Giorgi'yi de çağırdılar. Giorgi, Karaçakay Han'ı oğlunun yardımıyla öldürürken, Avtandil Karaçakay'ın oğlunun canını aldı. Giorgi ve çevresinin şaşkın İran komutanlarını etkisiz hale getirmesi uzun sürmedi. Gürcülerin geri kalanı, ikinci komutanları Zurab Eristavi komutasında, o sırada hiçbir komutanı bulunmayan kalan şaşkın düşman birliklerine saldırdı. Gürcüler akşam boyunca şiddetli ve kanlı bir savaşın ardından ezici bir zafer kazandı. Martkopi Muharebesi ile ilgili veriler "Kartlis Tshovreba"da ve 17. yüzyıl Türk tarihçisi Mustafa Naima tarafından aktarılmaktadır. Çatışmanın ardından Gürcüler Tiflis'i alıp Safevileri diğer bölgelerden sürerken, savaşa katılmayan Şah'ın ordusunun yarısı hala savaş etkinliğini sürdürdü.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b [1] 24 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."ოცდაათი ათასი სპარსელიდან მხოლოდ სამი ათასი გადაურჩა სიკვდილს."
  2. ^ Battles at Martqopi and Marabda

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kartli-Kaheti Krallığı</span>

Kartli-Kaheti Krallığı (1762-1801) Kartli ve Kaheti krallıklarının 1762'de birleşmesiyle kurulmuş feodal devlettir. Krallık bugünkü Gürcistan'ın büyük bölümünü Türkiye'nin az bölümünü, Ermenistan'ın Kuzeyini ve Azerbaycan'ın Kuzeybatı topraklarını kapsıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Saakadze</span>

Giorgi Saakadze 1484-1762 yılları arasında Tiflis merkezli olarak hüküm süren Kartli Krallığı'nda 17. yüzyılda etkili olmuş Gürcü siyasetçi ve komutan. Hizmetine girdiği Safevî Devleti'nde Mūrāv-Bey, Osmanlı İmparatorluğu'nda da Magrav-Han olarak tanınırdı. Kızı Ana'nın Erzurum kentindeki türbesinin kitabesinde adı Murav (موراو) olarak geçer ve bu isim Gürcüce "Mouravi"den (მოურავი) gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tebriz Kuşatması (1603)</span>

Tebriz Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı Safevi-Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Tebriz'in 18 yıl sonra tekrar Safevilerin idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Teimuraz</span>

I. Teymuraz (1589–1663), Bagrationi hanedanından 1606-48 arasında Kaheti kralı. 1625-32 arasında aynı zamanda Kartli kralıydı. On altı yaşında tahta çıktı ve bundan dolayı krallığı bir süre annesi Ketevan idare etti. Teymuraz şair olarak da Gürcü edebiyatında önemli yere sahiptir.

III. Manuçar Cakeli, 1614-1625 arasında Samtshe atabeyi. II. Manuçar'ın oğludur. Babasının İran'da bulunduğu sırada İran şahı I. Abbas III. Manuçar'ı Samtshe atabeyi olarak tanıdı. Osmanlılar 1608'de Ahaltsihe'yi yeniden ele geçirince III. Manuçar Kartli'ye sığındı. Babası 1614'te ölünce yeniden iktidara çıktı. Mesheti bölgesi feodallerinin Müslüman olmasına karşı çıkınca Osmanlı yönetimiyle arası açıldı. Osmanlı yönetimi 1624'te Erzurum beylerbeyini III. Manuçar'a karşı sefere yolladı. Manuçar küçük bir birlikte Kartli'ye sığındı. Burada Giorgi Saakadze'nin yanında, Marabda Muharebesi'nde İranlılara karşı savaştı. İranlılara karşı savaştığı için Osmanlı padişahı onu, Hristiyan kalmasını da kabul ederek Samtshe atabeyi olarak tanıdı. Ne var ki III. Manuçar Ahaltsihe'ye dönüş yolunda, sonradan Sefer Paşa adını alan III. Beka Cakeli tarafından öldürüldü. Sefer Paşa, Samtshe-Saatabago'nun yerini alan Çıldır Eyaleti'nin yöneticisi oldu ve bölgede yaşayan Gürcülerin Müslümanlaştırılması için çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe Atabeyliği</span>

Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.

I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir. Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.

Kartli Kralı, Bagrationi Hanedanının Kutsal Şehidi II. Luarsab, 1606'dan 1615'e kadar Kartli'nin kralıydı. İran şahı I. Abbas'ın kollarının arasında ölümü ile Gürcü Ortodoks Kilisesi, onu aziz ilan etti ve öldüğü 1 Temmuz gününde anısına dualar edilir.

Ağaiani Muharebesi, Kaheti Krallığı'nın soyluları ile Safevî Devleti'nin orduları arasında 1625'te meydana gelen savaş.

Garisi Muharebesi, 1556'da Garisi köyünde Gürcü ve Safevi İran orduları arasında gerçekleşen muharebedir.

Bazaleti Muharebesi 1626 sonbaharında Kaheti Kralı I. Teimuraz ve ona muhalif Gürcü asilzade Giorgi Saakadze arasındaki muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Marabda Muharebesi</span>

Marabda Muharebesi İran Safevi ordusu ve Gürcü ordusu arasında 30 Haziran 1625 veya 1 Temmuz 1625 tarihlerinde gerçekleşen muharebedir. Bu savaş, aynı yıl İran ordusunun bozguna uğradığı Martkopi Muharebesi'nden sonra meydana geldi.

<span class="mw-page-title-main">Dokuz Kardeş Herheulidze</span>

Dokuz Kardeş Herheulidze Marabda Muharebesi'nde kahramanca ölen savaşçılardır. Efsaneye göre, Eski Marabda'nın eteklerindeki Aziz Marine köyü yakınlarında gömülüdürler. Dokuz kardeş Herheulidze'nin cesur bağlılığının hikâyesi, Gürcü sözlü geleneğine geniş ölçüde yansımıştır. Hepsi anavatanlarını savunurken ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Luarsab</span> Gürcü Kartli Krallığının kralı

I. Luarsab Bagrationi hanedanından, 1527'den 1556'ya veya 1534'ten 1558'e kadar Gürcü Kartli Krallığı'nın kralı.

Şah İsmail'in Gürcistan seferleri; Safevi şahı I. İsmail (1501-1524) döneminde, günümüz Gürcistan topraklarına yapılan Kızılbaş yürüyüşleri olarak bilinir.

I. Tahmasb'ın Gürcistan seferleri - Safevi imparatorluğunun ikinci hükümdarı I. Tahmasb'ın Günümüz Gürcistan topraklarında bulunan Kartli ve Kaheti krallıklarının topraklarına yaptığı seferler olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.