İçeriğe atla

Martino Martini

Martino Martini
Martino Martini'nin portresi
Doğum20 Eylül 1614(1614-09-20)
Trento, Trent Piskoposluğu, Kutsal Roma İmparatorluğu
Ölüm6 Haziran 1661 (46 yaşında)
Hangzhou, Çin
MilliyetTridentine, Kutsal Roma İmparatorluğu
MezhepHristiyanlık
MeslekMisyoner, haritacı ve tarihçi

Martino Martini (Çince (basitleştirilmiş): 卫匡国; Çince (geleneksel): 衛匡國; pinyin: Wèi Kuāngguó) (20 Eylül 1614 – 6 Haziran 1661), Trento'da doğup büyüdü. (Kutsal Roma İmparatorluğu Prensi Piskoposluğu), Cizvit misyoneri idi. Haritacı ve tarihçi olarak ağırlıklı olarak antik İmparatorluk Çini üzerinde çalıştı.[1]

İlk yıllar

Novus Atlas sinensis ön sayfası, Martino Martini, Amsterdam, 1655.

Martini, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Trent Piskoposluğundaki Trento'da doğdu. Liseyi 1631'de Trento'da bitirdikten sonra İsa Cemiyeti'ne katıldı ve Roma'daki Roma Koleji'nde (1634–1637) klasik edebiyat ve felsefe çalışmalarına devam etti. Ancak asıl ilgi alanı, Athanasius Kircher'ın gözetiminde çalıştığı astronomi ve matematikti. Çin'de misyonerlik yapma isteği, sonunda Cizvitlerin Baş Generali olan Mutius Vitelleschi tarafından onaylandı. Teolojik çalışmalarını rahip olarak atandığı Portekiz'de (1637-1639) sürdürdü (Lizbon,1639).

Çin İmparatorluğunda

1640'ta Çin'e doğru yola çıktı ve 1642'de Portekiz Makao'suna geldi ve burada bir süre Çince okudu. 1643'te sınırı geçti ve Hangzhou, Zhejiang Eyaletine yerleşti. Buradan özellikle İmparatorluk döneminin coğrafyası hakkında bilimsel bilgiler toplamak için çok seyahat etti. Çeşitli eyaletlerin yanı sıra Pekin ve Çin Seddi'ni de ziyaret etti. Misyoner, bilim adamı, yazar ve bir imtiyazlı kişi olarak yeteneklerini büyük ölçüde kullandı.

Martini'nin Çin'e gelişinden kısa bir süre sonra Ming'in başkenti Pekin, Li Zicheng'in isyancılarının (Nisan 1644) ve ardından Çing Hanedanının eline geçti ve son meşru Ming imparatoru Chongzhen kendini astı. Martini, Zhenjiang'da kendisini (Güney) Ming Longwu İmparatoru olarak ilan eden Tang Prensi Zhu Yujian'ın kısa ömürlü rejimiyle çalışmaya devam etti.

Çok geçmeden Çing birlikleri Zhejiang'a ulaştı. Martini'nin raporuna göre (De bello tartarico'nun bazı baskılarında yer alan), Cizvit, Çin'in yeni efendilerine olan bağlılığını kolay ama cesur bir şekilde değiştirmeyi başardı. Martini'nin Zhu Yujian için görevde bulunduğu güney Zhejiang'daki Wenzhou, Çing tarafından kuşatıldığında ve düşmek üzereyken, Cizvit kaldığı evi "Burada Büyük Batı'dan gelen ilahi bir Kanun doktoru yaşıyor" yazan yedi karakterin olduğu büyük kırmızı bir posterle süsledi. Posterin altına, İsa'nın resminin bulunduğu bir sunağı çevreleyen, Avrupa kitapları, astronomi aletleri vb. ile dolu masalar kurdu. Çing birlikleri geldiğinde, komutanları gösteriden yeterince etkilenmişti ve Martini'ye kibarca yaklaşıp sadakatini yeni Çing Hanedanlığı'na değiştirmek isteyip istemediğini sordu. Martini kabul etti ve kafasını Mançu usulüne göre kazıttı ve Çin elbisesi ve şapkasının yerini Çing tarzı olanlarla değiştirdi. Çing daha sonra onun Hangzhou kilisesine dönmesine izin verdi ve ona ve Hangzhou Hristiyan topluluğuna gerekli korumayı sağladı.[2]

Çin Ayinleri olayı

1651'de Martini, Çin Baş Misyonunun Delegesi olarak Çin'den Roma'ya gitmek üzere ayrıldı. Uzun, maceralı yolculuğun avantajından yararlandı (önce Filipinler'e, oradan da Hollandalı bir korsanla 31 Ağustos 1653'te ulaştığı Norveç'in Bergen kentine[3] ve ardından Amsterdam'a gitti). Dahası, Roma'ya giderken Anvers, Viyana ve Münih'teki matbaacılarla buluştu ve hazırladığı tarihi ve kartografik verileri onlara sundu. Eserleri basıldı ve bu eserlerle meşhur oldu.

Leiden'den geçerken Martini, oradaki üniversitede Arapça ve Farsça uzmanı olan Jacobus Golius tarafından karşılandı. Golius Çince bilmiyordu ama Farsça kitaplarda "Cathay" hakkında okumuştu ve Cathay'ın yaşadıkları veya ziyaret ettikleri Çin ile aynı yer olduğuna inanan Matteo Ricci ve Bento de Góis gibi Cizvitlerin daha önceki raporlarının doğruluğunu doğrulamak istiyordu. Golius, İranlı gök bilimci Nasır el-Din el-Tusi 'nin 1272'de tamamladığı Zij-i İlhani'deki "Cathayan" takvimi tartışmalarına aşinaydı. Golius, (tabii ki Farsça bilmeyen) Martini ile tanıştığında İki bilim adamı, Nasıreddin'e göre "Kathayanlar"ın günü böldüğü 12 bölümün adlarının yanı sıra Nasıreddin'in bildirdiği yılın 24 bölümünün adlarının Martini'nin Çin'de öğrendiğiyle eşleştiğini buldu. Kısa süre sonra Martini tarafından Çin Atlası'nın "Ek" bölümünde yayınlanan hikaye, sonunda çoğu Avrupalı bilim adamını Çin ile Cathay'in aynı olduğuna ikna etmiş görünüyordu.[4]

Martini Roma'ya giderken, daha sonra bir başka ünlü Cizvit misyoner kaşifi ve Yeni İspanya'nın dünyaca ünlü haritacısı olacak olan 10 yaşındaki kuzeni Eusebio Kino ile tanıştı.

1655 baharında Martini Roma'ya ulaştı. Yolculuğunun en zor kısmı Roma'daydı. Kendisi (Kilisenin Kutsal Makamı için) Çin'deki Cizvit misyonerlerinin kültürlü misyonerlik ve dini yaklaşımlarını savunmak için uzun ve ayrıntılı bir yazışma getirmişti: Çin Ayinleri (Atalara hürmet ve yeni Hristiyanlara izin verilen diğer uygulamalar). Beş ay boyunca tartışmalar ve çekişmeler devam etti ve bunun sonunda Propaganda Fide, Cizvitler lehine bir kararname çıkardı (23 Mart 1656). Mücadele kazanıldı ama tartışma azalmadı.

Çin'e Dönüş

1658 yılında çok zorlu bir yolculuğun ardından olumlu bir fermanla Çin'e geri döndü. Ülkedeki en güzel kiliselerden biri olarak kabul edilen (1659-1661) üç nefli bir kilise inşa ettiği Hangzhou bölgesinde yeniden pastoral ve misyonerlik faaliyetlerine katıldı. Kendisi koleradan (1661) öldüğünde kilise neredeyse hiç inşa edilmemişti. David E. Mungello, kabızlığını ağırlaştıran aşırı dozda ravent nedeniyle öldüğünü yazdı.[5]

 Bu madde bir . Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^  Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Martino Martini". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company. 
  2. ^ Mungello, David E. (1989). Curious Land: Jesuit Accommodation and the Origins of Sinology. University of Hawaii Press. ss. 106-107. ISBN 0-8248-1219-0. . Ayrıca, De Bello Tartarico Historia'daki s. 99 'da.
  3. ^ Mungello, p. 108
  4. ^
    “ Insert the text of the quote here, without quotation marks. „
    . III. Cilt, "A Century of Advance", Dördüncü kitap, "East Asia", s. 1577.
  5. ^ David E. Mungello (Ocak 1994). The Forgotten Christians of Hangzhou. University of Hawaii Press. ss. 30-. ISBN 978-0-8248-1540-0. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pekin</span> Çinin başkenti

Pekin veya Beijing (Çince: 北京; pinyin: Běijīng; Putonghua telaffuzu:

<span class="mw-page-title-main">Çin</span> Doğu Asyada bir ülke

Çin, resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti (Çince:

<span class="mw-page-title-main">Hong Kong</span> Çinin özel idari bölgesi

Hong Kong (Çince: 香港, Kantonca telaffuzu:

<span class="mw-page-title-main">İpek Yolu</span> Uzak Doğu Asya ile Akdeniz arasındaki dünyanın en eski ticaret yollarından biri

İpek Yolu, Çin'den başlayarak Anadolu ve Akdeniz aracılığıyla Avrupa'ya kadar uzanan ve dünyaca ünlü ticaret yoludur.

<span class="mw-page-title-main">Şanghay</span> Çin Halk Cumhuriyetinde bir şehir

Şanghay (Çince: 上海; Hanyu Pinyin: Shànghǎi; Putonghua telaffuzu:

<span class="mw-page-title-main">Tayvan</span> Doğu Asyada bir ülke

Tayvan ya da resmî adıyla Çin Cumhuriyeti, Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. Tayvan resmî olarak, Çin'i yöneten Çin Komünist Partisi'ni Çin anakarasında işgalci güç olarak kabul eder. 1949 yılından günümüze kadar sık sık Çin Halk Cumhuriyeti ile olan rekabetiyle gündeme gelen Tayvan yönetimi, Çin anakarasında kontrol ve yönetim hakkı iddia ederek kendini gerçek Çin olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu</span> İslamın gelişinden önceki son Fars imparatorluğu, dördüncü büyük İran hanedanı (224–651)

Sasani İmparatorluğu, dördüncü büyük İran Hanedanı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır. Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi, Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın bir kısmını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.

<span class="mw-page-title-main">Vietnamca</span> Dil

Vietnamca, Vietnam Cumhuriyeti'nin ulusal ve resmî dilidir. Vietnam'da yaşayan insanların % 86'sının ve denizaşırı ülkelerde yaşayan azınlık durumunda yaklaşık 3.000.000 kişinin anadilidir. Yakın tarihe kadar Çin yazı sistemini kullanmakta olan Vietnamcanın sözcük dağarcığı büyük ölçüde Çinceden etkilenmiştir. Vietnamcanın bugünkü yazı sistemi Latin abecesinin uyarlanmış biçimine dayanır. Sözcüklerde anlam ayrılığı ton ile yapıldığından bu tonları gösteren 5 farklı ayırıcı im bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Maniheizm</span> düalistik bir Antik İran dini

Mani dini veya Maniheizm, 3. yüzyılda Pers İmparatorluğu içinde, "Peygamberlerin Mührü" yani "son peygamber" olduğuna inanılmış Mani tarafından kurulmuş ve kısa sürede hızla geniş bir coğrafyaya yayılmış büyük bir dindi. Bu dinin önemli kutsal metinlerinden biri Arzhang'dı. Mani dini en parlak dönemini 8. yüzyılda Uygur Devleti'nin millî dini olarak ilan edilmesi ile yaşadı. Mani kelimesi eski Türkçe "Mengü" ve Çağatay Türkçesinde "Tanrı" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Cizvitler</span> Katolik Kilisesinin erkek dinî cemaati

Cizvitler ya da İsa Cemiyeti, genel merkezi Roma'da olan, Katolik Kilisesi’nin erkek bir tarikatıdır. 1528’de Paris’te tanışan ve içinde Francisco de Xavier, Pierre Favre ve Tarikatın ilk lideri olan Loyolalı Ignatius’un da olduğu yedi arkadaş ve öğrenci tarafından kurulmuştur. Kendilerine Compañía de Jesús ve Amigos en El Señor yani ‘Rabbin Arkadaşları’ diyorlardı çünkü İsa tarafından bir araya getirildiklerini düşünüyorlardı. İsimdeki ‘Compania’ Latinceye societas (topluluk/cemiyet) olarak çevrilmiş bu sebeple de daha yaygın olarak ‘İsa Cemiyeti’ olarak tanınmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Doğu Türkistan veya Uyguristan, bağlam ve kullanıma bağlı olarak birden çok anlamı olan bir terimdir. Doğu Türkistan, Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan Büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. "Doğu Türkistan" kavramının coğrafî kapsamı, farklı zamanlarda ve farklı belgelerde hep farklılık göstermiştir; kimi kaynaklara göre Tarım Havzası bölgesini – yani günümüz Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney ve batı kesimlerini – kimi kaynaklara göre Xinjiang'ın tümünü kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Tatar Boğazı</span>

Tatar Boğazı Rusya'nın Sahalin adasını, Asya ana karasından ayıran, Ohotsk Denizi'ni Japon Denizi'ne bağlayan ve Büyük Okyanus'ta bulunan bir boğazdır. 900 km uzunlukta, 4 ila 20 m derinlikte ve en dar kısmı 7.3 km genişliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Ignaz Kögler</span> Alman Cizvit ve misyoner

İgnaz Kögler, Çing Hanedanı döneminden Alman Cizvit, Matematikçi ve astronom.

<span class="mw-page-title-main">Pekin ördeği (yemek)</span>

Pekin ördeği, Pekin orijinli bir yemektir. İmparatorluk çağından beri hazırlanmaktadır. Et, ince, çıtır derisi ile karakterize edilir, usulüne göre yapıldığı zaman, deri ve etler aşçı tarafından masaya servis edilirken dilimlenir. Özellikle yemek için yetiştirilen ördekler, 65 gün dolunca kesilir, kapalı fırın veya ocakta kavrulmadan önce terbiye edilir. Et, soğan, salatalık ve tatlı fasulye sosuyla yoğrulur ve etrafı sarılır. Bazen turşu ve diğer soslar kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bizans ipeği</span> Bizans İmparatorluğunda ipek dokuması

Bizans ipeği, Bizans İmparatorluğu'nda (Byzantium) dördüncü yüzyıldan 1453'teki İstanbul'un Fethi'ne kadar dokunan ipektir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Polonya ilişkileri</span>

Çin-Polonya ilişkileri, Çin ile Polonya arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Polonya Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır. ÇHC'nin Varşova'da bir büyükelçiliği ve Gdańsk'ta bir başkonsolosluğu, Polonya'nın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay, Çengdu, Guangzhou ve Hong Kong şehirlerinde başkonsoloslukları var.

Çince (basitleştirilmiş): 耶稣圣心主教座堂; Çince (geleneksel): 耶穌聖心主教座堂; pinyin: Yēsū Shèngxīn Zhǔjiàozuòtáng; Jyutping: Ye4sou1 Sing3sam1 Zyu2gaau3zo6tong4; lit. 'Jesus's Sacred Heart Cathedral'

<span class="mw-page-title-main">1876-1879 Kuzey Çin Kıtlığı</span> İnsan Ve Eşya Çizimi

1876-1879 Kuzey Çin Kıtlığı, kuraklıktan kaynaklanan ürün kıtlıkları ve ardından gelen yaygın açlıkla damgalandı. Çin'de 9,5 ila 13 milyon kişi öldü, çoğunlukla Şensi eyaletinde, ancak ayrıca Zhili'de, Henan'da ve Şantung'da 0,5 milyon kişi öldü. Kıtlık göçünü de içeren nüfus sayımlarındaki nüfus azalması, Şansi'nin %48, Şansi'nin %25 ve Henan'ın %22 kaybettiği 23 milyonluk bir düşüşü gösterir. Kuraklık 1875'te başladı ve El Niño-Güney Salınımı'ndan etkilendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.