İçeriğe atla

Martin Waldseemüller

Martin Waldseemüller
Doğumy. 1470
Wolfenweiler, Baden, Kutsal Roma İmparatorluğu
Ölüm16 Mart 1520 (50 yaşında)
Saint Dié, Lorraine dükü, Kutsal Roma İmparatorluğu
MeslekKartograf, Filozof, Rahiplik
Alma materFreiburg Üniversitesi
Edebî akımAlman Renaissance

Martin Waldseemüller Latince ismi ile Martinus Ilacomilus veya Hylacomylus (d. 1470, Freiburg - ö. 1521 ya da 1522) Alman bir rahip, hümanist ve kartograftı.

Hayatı

Radolfzell'de doğdu (Katolik Ansiklopedisine göre Wolfenweiler, Freiburg'a yakın) ve Freiburg Üniversitesi'nde öğrenim gördü. 1507 tarihli "Universalis Cosmographia" ya da diğer ismiyle "Waldseemüller Haritası" isimli dünya haritasını yapmıştır. Bu harita Amerika kelimesinin geçtiği ilk haritadır, ancak haritada Kuzey Amerika Kıtası eksiktir.[1][]

Amerigo Vespucci, Latince yazdığı yazılarını kendi adının Latincesi olarak düşündüğü "Americus Vespucius" adıyla imzalamıştı. Waldseemüller bu sebeple yeni keşfedilmiş Güney Amerika Kıtası'na, Vespucci'nin ilk adının Latince formundan yola çıkarak, 1507 tarihli dünya haritasında America ismini koydu;[2] ancak 1513 tarihli kendisine ait başka bir dünya haritasında "America" ismini verdiği bölgeye "bilinmeyen topraklar" anlamına gelen "Terra Incognita" ismini vererek "America" ifadesinde değişikliğe gitmiştir. Bu değişikliğin sebebi kimi tarihçilere göre Waldeseemüller'in Cabot'un haritalarında gördüğü bir ismin kökenini açıklamaya çalışma kaygısıyla "America" ismini kullanması ve bu sebeple daha önce kullanılmış ismin bölgesinden emin olmaması şeklinde yorumlanmaktadır.[1][]

Universalis Cosmographia, Waldseemüller'in 1507 tarihli duvar haritası, Amerika, Afrika, Avrupa, Asya'nın dışında Asya ile Amerika ayıran Büyük Okyanus çizilmektedir.

Kaynakça


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Batlamyus</span> Yunan matematikçi, astronom ve coğrafyacı (100–170)

Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli Yunan matematikçi, coğrafyacı, astronom ve müzik teorisyeniydi ve üçü daha sonra Bizans, İslam ve Batı Avrupa bilimi için önemli olan yaklaşık bir düzine bilimsel tez yazmıştır. MS 100–170 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Harita</span> yeryüzünün belirli oranlarda küçültülüp gösterilmesi

Harita, yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının belirli oranlarda küçültülmüş bir şekilde bir düzlem üzerinde gösterimidir. Yeryüzü düzleme açılamayan kapalı bir şekil olduğundan küçültme ile birlikte harita projeksiyonları kullanılarak düzleme izdüşüm işlemi de yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis Haritası</span> Piri Reisin oluşturduğu dünya haritası

Pîrî Reis Haritası günümüze kalan, Amerika kıtasını gösteren en eski haritalardan birisidir. Osmanlı Kaptan-ı Derya'sı (Amiral) Pîrî Reis tarafından 1513'te çizilmiştir. Avrupa ve Afrika'nın batı kıyıları ile Güney Amerika'nın doğu kıyılarını göstermektedir. Aralarında Kristof Kolomb'a ait bir haritanın da bulunduğu yirmi kaynağın bütünleştirilmesiyle hazırlanmış, 16. yüzyıl Avrupa ve Müslüman denizcilerinin coğrafya bilgilerini içeren değerli bir tarihi belgedir.

<span class="mw-page-title-main">Zaire</span> 1971 yılından 1997 yılına kadar bugünkü Kongo DC sınırları içerisinde kurulan devlet

Zaire veya resmî adıyla Zaire Cumhuriyeti, 1971 yılından 1997 yılına kadar bugünkü Kongo Demokratik Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

İkili adlandırma ya da binomial nomenklatür, tür adlarının iki kelimeden oluşacak biçimde gösterilmesi sistemidir. Carl Linnaeus (1707-1778) bitki ve hayvanların isimlendirilmesi için ikili adlandırma yani, 2 sözcükten oluşan bir sistem geliştirmiştir. Bu sistem bugün bazı değişikliklere uğramış ise de, prensipler hâlâ binomial nomenklatür kuralları çerçevesinde hâlen geçerliliğini korumaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis Haritası (1528)</span> Osmanlı Amirali Piri Reisin 1528de çizdiği ikinci dünya haritası

Osmanlı Amirali Piri Reis'in 1528'de çizdiği ikinci dünya haritasından günümüze kalan parça, büyük bir haritanın kuzeybatı köşesi olup, Orta Amerika'nın yeni keşfedilmiş kıyılarını, Florida'yı, Kanada'nın kuzeydoğu köşesini ve Grönland'ı gösterir. Piri Reis in Kanuni Sultan Süleyman'a armağan ettiği haritanın bu parçası, Piri Reis'in 1513'te çizdiği ilk dünya haritasıyla beraber halen Topkapı Sarayı'nda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Portolan haritası</span> Orta çağda denizlerde kullanılan seyir defteri, kılavuz.

Portolan haritası, 14. ve 15. yüzyıl'da Avrupa'da kullanılan, kıyılar ve limanlara dair bilgiler içeren el yazması denizcilik haritalarıydı. İtalyanca "liman" anlamına gelen porto'dan türetilmiş olan portolano, "kılavuz kitabı" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika</span> Tek bir kıta veya kara kütlesi olarak birlikte ele alındığında Kuzey Amerika ve Güney Amerika

Amerika veya Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'de Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgede, Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve bunlara bağlı adalardan meydana gelen kıtalar ve adalar topluluğu. Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'deki kara alanının çoğunu kapsar ve Yeni Dünya'yı oluşturur. Amerika sözcüğü birçok dilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) anlamında da kullanıldığı için kavram karmaşasına neden olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerigo Vespucci</span> İtalyan kaşif ve kartografyacı

Amerigo Vespucci, İtalyan kâşif, kartograf.

<span class="mw-page-title-main">Fornax (takımyıldız)</span>

Ocak takımyıldızı, Güney göksel yarımküre'de yer alan ve kısmen göksel nehir Eridanus tarafından çevrelenmiş bir takımyıldızdır. Latincede "fırın" anlamına gelen adını, 1756 yılında Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille vermiştir. Ocak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Dünya</span> Coğrafi terim

Yeni Dünya, Afrika-Avrasya dışında kalan ana karaları ifade eden terimdir. Çoğunlukla Amerika ana karasını belirtmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Eski Dünya</span> Coğrafi terim

Eski Dünya, bugün Avrasya ve Afrika'yı tarif etmek için kullanılan terimdir. Coğrafi keşifler öncesinde yerin bilinen kısımları olan ana karaları ifade etmek için kullanılır. Ayrıca eski çağlar için "Bilinen Dünya" adı ile de anılmaktadır.

Yeni Çağ veya Erken Modern Çağ, Avrupa tarihinde Orta Çağ'ın sonu ile Yakın Çağ ve Sanayi Devrimi arasındaki dönemdir. Bu bağlamda Erken Modern Dönem, 15. yüzyılın ikinci yarısından 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar geçen yaklaşık üç asırlık dönemi kapsar. Çağın başlangıcı farklı tarih olaylarına bağlanmıştır. Yeni Çağ, 1453 senesinde Fatih Sultan Mehmed liderliğindeki Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'in fethi ile başlamıştır. Avrupa'da Rönesans'ın başlaması veya coğrafi keşifler dönemi de çağın başlangıç noktalarından kabul edilmektedir. Çağ, sınıf ayrılılıkları sebebiyle patlak veren ve daha sonra bütün Avrupa ile dünya ülkelerinin tarihini değiştiren Fransız İhtilali ile bitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fram</span>

Fram, özellikle Kuzey Kutbu ve Antarktika keşiflerinde Norveçli gezgin ve araştırmacılar tarafından kullanılmış bir çeşit gemi. Fram'ın dünyada ahşaptan yapılmış en sağlam gemi olduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Waldseemüller Haritası</span> 16. yüzyıla ait harita

Waldseemüller Haritası ya da Universalis Cosmographia, Nisan 1507'de Alman kartograf Martin Waldseemüller tarafından yapılmıştır. Bu harita Amerika kelimesinin geçtiği ilk haritadır, ancak haritada Kuzey Amerika Kıtası eksiktir.

<span class="mw-page-title-main">Cantino Haritası</span>

Cantino Haritası, doğu ve batıdaki Portekiz coğrafi keşiflerini gösteren ve günümüze kadar gelebilmiş en eski dünya haritası. İsmini Ferrara Dükü için çalışan ve haritayı 1502 yılında Portekiz'den İtalya'ya kaçıran Alberto Cantino'dan alır. Bu dönemde özellikle Portekiz ve İspanya kendi keşiflerini ve bunları gösteren haritaları devlet sırrı olarak saklamak ve korumaktadır. Kâşifler veya devletler arasında bilgi akışı çok sınırlı olmaktadır. Amerikanı resmeden bu ilk haritada Karayipler ve Florida kıyıları ile Afrika kıtası, Avrupa ve Asya önemli hassasiyetle haritalandırılmıştır. Bunun yanı sıra harita, Brezilya kıyılarının bir kısmını resmettiği için de ayrı bir öneme sahiptir. Brezilya kıyıları Portekizli kâşif Pedro Alvares Cabral tarafından 1500 yılında keşfedilmiş ve daha sonra Gonçalo Coelho ve Amerigo Vespucci tarafından keşifleri derinleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kangnido Haritası</span>

Kangnido veya Gangnido Haritası, uzun ismi Honil Gangni Yeokdae Gukdo Jido olan ve 1402 yılında Kore'de yapılan harita. Joseon Hanedanından kral Taejong hükümdarlığında yapılmıştır. İpek üzerine çizilmiştir ve 158.5 cm eninde, 168 cm boyundadır.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Ortelius</span>

Abraham Ortelius Flaman haritacı ve coğrafyacı. Genellikle ilk modern atlas olarak kabul edilen, 70 harita içeren Theatrum Orbis Terrarum adlı eseriyle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Vinland Haritası</span> Harita

Vinland Haritası, 15. yüzyıla ait olduğu iddia edilen ve özellikle Kuzey Amerika’daki Viking keşiflerinin gösterildiği Dünya haritası. Haritanın 20. yüzyılda hazırlanan sahte bir harita olduğuna dair şüpheler bulunmaktadır. Harita Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının yanı sıra Grönland’ı ve Grönland’ın güneybatısında ve Atlantik Okyanusunda Vinland olarak isimlendirilen bir toprak parçasını da gösterir. Haritada bu bölgenin Avrupalılarca 11. yüzyılda ziyaret edildiği iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cedîd Atlas</span>

Cedid Atlas, Türklerde ve İslam ülkelerinde Batı kartografik teknikleri ve coğrafi araştırmalarına dayanılarak yayınlanan ilk atlastır, 1803 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun o zamanki başkenti İstanbul'da basılarak yayınlanmıştır. Atlasın bir serlevha niteliğinde olan kitap başlığındaki tam adı Cedid Atlas Tercümesi olup, Türkiye haricindeki ülke kütüphanelerinde bu isimle kayıt altına alınmıştır.