İçeriğe atla

Martemyan Ryutin

Martemyan Ryutin
Kişisel bilgiler
Doğum Martemyan Nikitich Ryutin
13 Şubat 1890(1890-02-13)
İrkutsk, Sibirya, Rus İmparatorluğu
Ölüm 10 Ocak 1937 (46 yaşında)
Moskova, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği

Martemyan Ryutin (13 Şubat 1890 – 10 Ocak 1937) Rus Marksist aktivist, Bolşevik devrimci ve Rus Komünist Partisi'nin siyasi bir görevlisiydi. Ryutin, 1930'ların başında Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin'e karşı örgütlenen siyasi bir fraksiyonun lideri ve 200 sayfalık bir muhalefet platformunun yazarı olarak hatırlanır. Ryutin, Ryutin Olayı olarak bilinen platformunu yayınlamasından sonra Sovyet gizli polisi tarafından tutuklandı. Ocak 1937'de siyasi muhaliflere, şüpheli ekonomik "yıkıcılara" ve casuslara karşı yürütülen Büyük Temizlik'in bir parçası olarak idam edildi. Sovyetler Birliği'nin son yıllarında Ryutin siyasi olarak rehabilite edildi. Ardından bırakmış olduğu platform, 2010 yılında İngilizce çeviri olarak ilk baskısını yaptı.

Hayatı

İlk Yılları

Martemyan Ryutin 13 Şubat 1890'da, o zamanlar Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olan Sibirya İrkutsk'te köylü bir ailede doğdu. 1830'da Sibirya'ya sürgün edilen Estonyalı bir isyancının soyundan geliyordu. 13 yaşından itibaren bir fabrikada çalıştı, ancak daha sonra İrkutsk Öğretmenler Semineri'nden mezun olduktan sonra öğretmen ve gazeteci olarak çalıştı.[1] Ekim 1914'te, Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Menşevik fraksiyonuna katıldı. Haziran 1915'te Rus Ordusu'na girdi, bir Sibirya yedek alayında Şubat Devrimi sırasında Harbin Garnizon Sovyeti'nin başkanı seçilince Çin'deki Harbin'e transfer edildi ve 1917 yazında, Harbin Sovyeti'nin başkanı seçildi. Aralık ayında Çinlilerin Harbin'deki radikalleşmiş Rus birimlerine karşı askerî eylem tehdidinde bulunmalarının ardından İrkutsk'a geri dönmek zorunda kaldı. 1917 devrimini takip eden Rus İç Savaşı sırasında Ryutin, İrkutsk bölgesinde askeri bir gruba komuta etti.[1][2][3]

Siyasi Kariyeri

Orduda geçirdiği zamanın ardından Ryutin, partinin tam zamanlı bir siyasi görevlisi oldu. 1920'den 1921'e kadar Irkutsk Guberniya Komitesi'nin başkanıydı. 1922'de partinin Dağıstan Oblast Komitesi Sekreteri yapıldı. Bu pozisyonu 1924'te Moskova'ya transfer edilene kadar elinde tuttu. Ryutin, o zamana kadar Tüm Birlik Komünist Partisi'nin 14. Kongre'sinde ve 15. Kongre'sinde delege olarak seçildi. 15. Kongre'de ise Merkez Komitesi'nin aday üyesi olarak seçildi.[1][3] Ryutin, ekonomik bakış açının ılımlı tarım politikalarının destekçisiydi ve Nikolay Buharin, Nikolay Uglanov ve Aleksey Rıkov gibi "ılımlı" parti liderleriyle yakın ilişkilere sahipti. Ilımlıların Lev Troçki ve sola karşı Stalin ile aynı tarafta olduğu dönemde, Ryutin parti disiplini konusunda sert görüşlere sahipti.[2][3] 1927'de Ryutin, muhalefet toplantılarını dağıtmak için kurulan güçlü silah mangalarının ana organizatörüydü. Yine Troçki ve diğerleri, Komünist partiyi protesto etmek için intihar eden Adolf Joffe'nin cenazesinde konuştuğunda, solun son halk gösterisini de bozdu. Ryutin, liderlik adına o kadar çatışmacı bir tarzda konuştu ki, Troçki, kendisine saldırmak isteyen kalabalığı caydırmak için müdahale etmek zorunda kaldı.[4] 1928 sonbaharında ortaya çıkan yeni bir tahıl tedarik zorlukları dalgasıyla, Stalin başkanlığındaki Komünist Parti, köylülere, tahıllarını piyasanın altındaki fiyatlardan satmaya zorlama kararı aldı. Bu eylem, Savaş komünizminin başarısız tarım politikalarının tezahürü olarak köylülere karşı güç kullanımına ve baskıya karşı çıkan ılımlı Bolşeviklerin muhalefetini sonlandırdı. Stalin cephesi bu muhaliflerin sesini kesmek adına bu sefer de parti içinde bir sağ muhalefet olduğuna dikkat çekerek Ryutin gibi ılımlıları bastırma yoluna gitti. Ekim sonuna kadar Ryutin il parti sekreterliğinden alınmıştı.[2][5][6][7] Yıl sonunda Ryutin uzaklaştırılmak adına, kendi köyündeki kollektifleştirmeyi izlemek talimatıyla Sibirya'ya gönderildi. Köylü bir ailenin çocuğu olan Ryutin, kolektifleştirme fikrinin bir bütün olarak köylülük için uygun olmadığını ve programın ekonomik felakete yol açacağını düşündü.[1] Moskova'ya döndüğünde Ryutin, Politbüro'ya sunduğu bir raporda kolektivizasyon programını keskin bir şekilde eleştirdi. Bu rapor Stalin'in öfkesini çekti. Ocak 1930'da Ryutin, kolektivizasyon programının uygulanmasına bir kez daha meydan okuyan bir makale daha yayınladı.[1][3] Buharin ve Komünist Parti'deki sağın diğer önde gelen üyelerinin aksine, Ryutin görüşlerini geri almayı ve Stalin ile ortaklarının politikalarını desteklemeyi reddetti. Stalin fraksiyonu, 1930 sonbaharında Ryutin'i Komünist Parti'den ihraç için bir çaba başlattı. Ryutin "sağ-oportünist görüşlerin propagandasını" yapmakla suçlandı ve bu hamle onun partiden ihraç edilmesine yol açtı. Komünist Parti'nin disiplin organı olan Merkezi Kontrol Komisyonu'nda sert bir savunma yapmasına rağmen Ryutin'in ihracı 5 Ekim 1930'da Politbüro tarafından onaylandı.[2][5]

Platform

13 Kasım 1930'da Ryutin, karşı-devrimci hamle yapmakla suçlanarak OGPU tarafından tutuklandı. Ryutin soruşturma için hapiste tutuldu, ancak nihayetinde yeterli kanıt olmadığı için 17 Ocak 1931'de serbest bırakıldı. Serbest bırakıldıktan sonra Ryutin, bir elektrik üretim biriminde ekonomist olarak görevlendirildi.[1] Bu arada, Sovyet ekonomisi kötüden daha kötüye gitmişti. 1928'deki tahıl kıtlığı, 1929-30'daki kötü düşünülmüş kolektivizasyon kampanyasıyla tarımın düzensiz bir hale gelmişti ve bu durum, kuraklıkla daha da kötüleşti. Nihayetinde 1932 ve 1933'te Ukrayna, Kazakistan ve Güney Rusya'nın bazı bölgelerinde büyük bir kıtlıkla sonuçlandı.[5] Tüm Sovyet ekonomisi bir kriz durumundaydı. Mart 1932'de Ryutin, kendi kendine hazırlanan ve parti üyeleri arasında gizlice elden ele dolaşan "Ryutin Platformu" olarak adlandırılan "Stalin ve Proleter Diktatörlüğünün Krizi" başlıklı 200 sayfalık bir belgenin baş yazarı oldu.[3] Açık olan şu ki, polis gizli belgenin varlığını keşfettiğinde, silahlı devrim çağrısını aldılar. 22 Eylül 1932'de Ryutin tutuklandı ve soruşturma için tutuldu. 24 Eylül'de yapılan ilk sorgusunda Ryutin, 1928'den beri Stalin'e ve politikalarına siyasi olarak karşı olduğunu doğruladı.[1][2] 27 Eylül'de Merkez Kontrol Komisyonu, Ryutin'in hizip grubuyla bağlantılı oldukları iddiası nedeniyle partinin 14 üyesini ihraç etmeye karar verdi. 28 Eylül'de yapılan ikinci sorguda Ryutin, yukarıda belirtilen iki önemli hizip belgesinin yazarlığını kabul etti ve yoldaşlarını suçtan muaf tutmaya çalışarak bunların tüm sorumluluğunu almaya çalıştı. Ancak soruşturmalar devam etti ve 9 Ekim 1932'de Komünist Parti Politbüro, Ryutin ve grubuyla iddia edilen bağlantıları ışığında 24 kişiyi daha partiden ihraç etmek için oy kullandı.[3] Stalin'in Politbüro müzakereleri sırasında Ryutin için ölüm cezasını savunduğu bildirilirken, sonucunda 10 yıl hapis cezası aldı. Ryutin, Moskova'nın kuzeydoğusundaki Vladimir şehri yakınlarındaki Suzdal'a gönderilmeden önce önce Ural bölgesine gönderildi. Hapishanede, beş yıl önce sert muamelede bulunduğu sol muhaliflerle aynı bölüme koyuldu. Koğuş arkadaşı olan Ante Ciliga şunları yazdı:

Ryutin hapishanede! Troçkizmin en şiddetli zulmü olan Ryutin, şimdi hapisteydi, kurbanları arasında tek başına, onların merhametlerine teslim edildi. Büyük bir cazibeydi. Ancak 1927'den beri köprünün altından çok su akmıştı ve artık “NEP'i genişletme” değil, Stalin'in “ultra sol macerasını tartışmak” meseleydi. Bu nedenle hapishane Ryutin'i soğuk ama sakin bir şekilde kabul etti.

Ölümü ve Sonrası

1937-38'deki Büyük Temizlik sırasında Ryutin, yeniden yargılanmak üzere Moskova'ya geri getirildi. Gardiyanlar, hücresini gönüllü olarak terk etmeyi reddettiği için ona karşı güç kullanmak zorunda kaldı. Duruşmalar sırasında bütün suçlamaları ısrarla reddetti.[5][7] 10 Ocak 1937'de Yüksek Sovyet Prezidyumu onu ölüme mahkûm etti. Aynı gün idam edildi. Ryutin'in ailesinin geri kalanı da devletin elinde acımasızca baskı gördü, çocuklarından yalnızca bir tanesi terörden sağ kurulurken diğer ikisi infaz edildi. Dul eşi ise Gulag'ın bir kampına gönderildi ve orada öldü.[1][2][6] 13 Haziran 1988'de, Sovyet lideri Mihail Gorbaçov Ryutin'i akladı. Uzun süre KGB arşivlerinde saklanan Ryutin Platformu, ilk kez 1990 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin resmi dergisi İzvestiya'da beş bölüm halinde yayımlandı.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h martemyan ryutin the ryutin platform: stalin and the crisis of proletarian dicta
  2. ^ a b c d e f Clark, William A. "The Ryutin Affair and the 'Terrorism' Narrative of the Purges". Academia.edu. Retrieved 16 June 2023.
  3. ^ a b c d e f Gupta, The Ryutin Platform
  4. ^ Tony Cliff - Troçki 4
  5. ^ a b c d Simon Sebag - STALIN
  6. ^ a b Getty and Naumov, The Road to Terror
  7. ^ a b Merridale, Moscow Politics and the Rise of Stalin

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nikita Kruşçev</span> 1953ten 1964e kadarki Sovyetler Birliği lideri

Nikita Sergeyeviç Kruşçev, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri. Doğru okunuşu ve Türkçe yazım kurallarına göre soyadının doğru yazılışı Hruşçov olmasına rağmen, Türkçeye İngilizce Khrushchev kelimesinin okunuşu olan Kruşçev kelimesi geçmiş ve yaygınlık kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Buharin</span> Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi

Nikolay İvanoviç Buharin, Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Stalinizm</span> Marksist-Leninist ideolojinin teori ve pratiği

Stalinizm veya Stalincilik, Marksist-Leninist ideolojinin 1928-1953 yılları arasında Sovyetler Birliği’ni yöneten Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in uyguladığı siyasi sistemde kullanılan teori ve pratiğine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Malenkov</span> Sovyet devlet adamı ve Komünist Parti görevlisi

Georgi Malenkov, Josef Stalin'in yakın çalışma arkadaşlarından olan Sovyet devlet adamı ve Komünist Parti görevlisi. Stalin'in ölümünden hemen sonra SBKP Genel Sekreterliği (1953) ve Başbakanlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Zinovyev</span> Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisi (1883-1936)

Grigori Yevseyeviç Zinovyev, Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ekonomi Politikası</span> NEP (Novoya ekonomi çeskaya politikası)

Yeni Ekonomi Politikası,, Rus ekonomisini çöküşten kurtarmak amacıyla Lenin tarafından ortaya konan ekonomik politikadır. Bazı özel işletmelere izin verilerek NEP sayesinde küçük işletmelerin kapitalizmde olduğu gibi kâr mantığıyla devam etmesini içeren politikada sosyalist devlet, bankaları, büyük sanayi kuruluşlarını ve dış ticareti tekel olarak kontrol etmeye devam etmiştir. NEP, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 10. Kongresinde kararlaştırılmış ve resmi olarak 21 Mart 1921 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kararla köylülerden zorla alınan fazla tarımsal ürün alımı durdurulmuş, bunun yerine ürün üzerinden vergi alınmaya başlanmıştır. Sanayi kuruluşlarıyla ilgili ek kararlarla politika netleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Rıkov</span>

Aleksey İvanoviç Rıkov, Ekim Devrimi'nin ardından 1930'lu yıllara kadar önemli politik görevlerde bulunan Bolşevik devrimcidir. 1920'lerin sonunda Josef Stalin'e muhalefet eden önde gelen isimlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 10. Kongresi</span>

Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 10. Kongresi, Moskova’da 8-16 Mart 1921 tarihinde yapılmıştır. 732 bin parti üyesini temsilen 1135 delege hazır bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Kalinin</span> Bolşevik devrimci

Mihail İvanoviç Kalinin, 1919-1946 yılları arasında Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olmuş Bolşevik devrimci. 1926 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Politbüro üyesi olmuştur. SBKP Genel Sekreteri Josef Stalin’in yakın çalışma arkadaşı ve "Eski Bolşevik"tir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tomski</span>

Mihail Pavloviç Efremov "Tomski" fabrika işçisi, sendikacı ve Bolşevik önder. Politbüro ve Tüm Rusya Sendikalar Merkez Konseyi üyesi. Eski Bolşeviklerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Lenin'in Vasiyeti</span>

Lenin'in Vasiyeti, Bolşevik lider Vladimir Lenin tarafından 1922 yılı sonu – 1923 yılı başında yazılan belge. Belgede Lenin Sovyetler Birliği yönetim organlarında değişiklik yapılması gereğini bildirmektedir. Ayrıca Sovyet liderleri hakkında düşüncelerini de sıraladığı belgede özellikle Josef Stalin'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri görevinden alınmasını önermiştir. Yaptırım özelliği olmayan belgenin Merkez Komite'de gündem edilmesi üzerine Stalin görevinden istifa etse de, Merkez Komite tarafından buna izin verilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Olayı</span>

Gürcistan Olayı, Rus İmparatorluğu'nda gerçekleşen Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı'nın ardından 1922 yılında Gürcistan topraklarında sosyalizmin gerektirdiği sosyal ve siyasi değişikliklerin nasıl gerçekleştirileceğine dair Bolşevik önder kadro arasında çıkan siyasi anlaşmazlık ve bunu izleyen olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Suslov</span> Sovyet siyasetçi

Mihail Andreyeviç Suslov Sovyet devlet adamı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi üyesi (1947-1982). 1965'te Brejnev döneminde Sovyetler Birliği Komünist Partisi ikinci sekreteri oldu. Stalin döneminden ölümüne kadar partinin en önemli ideoloğu olarak görev yaptı. Stalin ve Hruşçov dönemlerinde etkili olmakla birlikte özellikle Brejnev döneminde siyasi otoritesi arttı.

<span class="mw-page-title-main">Stanislav Kosior</span>

Stanislav Vikenteviç Kosior, Leh asıllı komünist siyasetçi ve Sovyet devlet adamı. Ukrayna Komünist Partisi Genel Sekreteri, Sovyetler Birliği Başbakan Yardımcısı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbüro üyeliği yapmıştır. Büyük Temizlik sırasında suçlu bulunarak idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 11. Kongresi</span>

Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 11. Kongresi, Moskova’da 27 Mart ile 2 Nisan 1922 tarihleri arasında yapılmıştır. 11. Merkez Komite de bu kongrede seçilmiştir.

Sol Muhalefet 1923'ten 1927'ye kadar Bolşevik Partisi içinde Lev Troçki'nin önderlik ettiği muhalefet grubu.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Pyatakov</span>

Georgiy Pyatakov, Rus Devrimi sırasında faaliyet gösteren Bolşevik devrimci lider, komünist politikacı. Büyük Temizlik döneminde anti-sovyet eylemleri olduğu iddiasıyla idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Andrey Andreyev</span>

Andrey Andreyeviç Andreyev, Sovyet siyasetçi, bakan. Josef Stalin döneminde politik olarak yükseldi, 1926'da aday olarak Politbüro'ya katıldı, 1932'te tam üye oldu. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Parti Kontrol Komitesi'nin 1930-1931 arası ve 1939-1952 arası başkanlığı görevi yaptı. 1952'de Andreyev Politbüro'dan uzaklaştırıldı ve Yüksek Sovyet Başkanlığı'nın bir üyesi olarak büyük ölçüde onursal bir konuma yerleştirildi.

Anti-Stalinist sol, çeşitli türdeki Marksist siyasi hareketlere atıfta bulunan bir terimdir. Bu hareketler, Joseph Stalin, Stalinizm, Neo-Stalinizm ve Stalin'in 1924 ile 1953 yılları arasında Sovyetler Birliği lideri olarak uyguladığı yönetim sistemine karşı gelirler. Bu terim aynı zamanda, Lev Troçki ve Sol Muhalefet içindeki diğer geleneksel Marksistler gibi, Joseph Stalin'i ve onun komünizm biçimini karşı çıkan yüksek rütbeli siyasi figürleri ve hükûmet programlarını da ifade eder.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.