İçeriğe atla

Mars'ın araştırılması

Perseverance ve Ingenuity'nin (solda) selfie görüntüsü, Wright Kardeşler Arazisi, 2021

Mars gezegeni, 20. yüzyılın sonlarından itibaren Dünya'dan gönderilen sondalar aracılığıyla uzaktan araştırılmaktadır. Bu araştırmalar, öncelikli olarak jeolojisini ve yaşanabilirlik potansiyelini anlama üzerine odaklanarak, Mars sistemi hakkında büyük bir bilgi artışı sağladı.[1][2] Gezegenler arası yolculukların mühendisliği karmaşık bir iştir ve Mars'ın araştırılması, özellikle ilk girişimlerde yüksek bir başarısızlık oranıyla karşılaşmıştır. Mars'a gönderilen tüm uzay araçlarının yaklaşık yüzde altmışı görevlerini tamamlayamadan başarısız olmuş, bazıları ise gözlemlerine bile başlayamadan arızalanmıştır. Bununla birlikte teknik ömürlerinin çok ötesinde çalışan ikiz Mars araştırma araçları, Spirit ve Opportunity gibi beklenmedik başarılara da imza atılmıştır.[3]

Kaynakça

  1. ^ Grotzinger, John P. (24 Ocak 2014). "Introduction to Special Issue – Habitability, Taphonomy and the Search for Organic Carbon on Mars". Science. 343 (6169). ss. 386-387. Bibcode:2014Sci...343..386G. doi:10.1126/science.1249944. PMID 24458635. 
  2. ^ Changela, Hitesh G.; Chatzitheodoridis, Elias; Antunes, Andre; Beaty, David; Bouw, Kristian; Bridges, John C.; Capova, Klara Anna; Cockell, Charles S.; Conley, Catharine A.; Dadachova, Ekaterina; Dallas, Tiffany D. (1 Aralık 2021). "Mars: new insights and unresolved questions". International Journal of Astrobiology (İngilizce). 20 (6). ss. 394-426. arXiv:2112.00596 $2. Bibcode:2021IJAsB..20..394C. doi:10.1017/S1473550421000276. ISSN 1473-5504. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2024. 
  3. ^ Society, National Geographic (15 Ekim 2009). "Mars Exploration, Mars Rovers Information, Facts, News, Photos – National Geographic". National Geographic. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 

Bibliyografya

  • Mars – A Warmer, Wetter Planet Jeffrey S. Kargel (Temmuz 2004'te yayınlandı; 978-1-85233-568-7)
  • The Compact NASA Atlas of the Solar System Ronald Greeley ve Raymond Batson (Ocak 2002'de yayımlandı; 0-521-80633-X)
  • Mars: The NASA Mission Reports / Düzenleyen: Robert Godwin (2000) 1-896522-62-9

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mars</span> Güneş Sisteminde Güneşe en yakın 4. gezegen

Mars, Güneş Sistemi'nin Güneş'ten itibaren dördüncü gezegeni. Roma mitolojisindeki savaş tanrısı Mars'a ithafen adlandırılmıştır. Yüzeyindeki yaygın demir oksitten dolayı kızılımsı bir görünüme sahip olduğu için "Kızıl Gezegen" olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İo (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

İo veya Io, Jüpiter'in Galilei uydularından yörüngesi en içte bulunanı ve üçüncü en büyük olanıdır. Güneş Sisteminin en büyük dördüncü uydusudur. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisinde Zeus'un sevgililerinden biri olan "Io" karakterinden alır. Güneş Sistemi'nde üzerinde sürekli olarak gazlar ve lav püskürten yanardağlar bulunan tek uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Astrobiyoloji</span> Dünyadaki ve uzaydaki yaşamın incelenmesi ile ilgilenen dirim bilimi dalı

Astrobiyoloji ya da eksobiyoloji, disiplinlerarası bir bilim olup, özellikle evrende yaşamın ortaya çıkmasını ve evrimini sağlayan jeokimyasal ve biyokimyasal etken ve süreçleri konu alır; bir başka deyişle, evrende biyolojik kökenin, evrimin, dağılımın ve canlıların geleceğinin incelenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Mars Keşif Programı</span>

Mars Keşif Programı, NASA tarafından finanse edilen ve yönetilen Mars gezegeninin araştırılması amacıyla başlatılmış uzun vadeli bir girişimdir. 1993 yılında oluşturulan program, Mars'taki yaşam olasılıklarının yanı sıra, gezegenin iklimini ve doğal kaynaklarını keşfetmek için yörünge araçları, iniş araçları ve Mars keşif araçlarından yararlandı. NASA'nın 2013 mali yılı bütçesindeki yüzde 40'lık kesinti nedeniyle programı yeniden formüle etmek için teknoloji, bilim ve insanlı görevlerin amirlerini bir araya getiren Mars Programı Planlama Grubu (MPPG) kuruldu.

Dünya'nın Evren'deki yeri son yüzyılda radikal bir şekilde artarak 400 yıllık teleskobik gözlemlerle oluşturulmuş bilgilerdir. Başlangıçta Dünya'nın Evren'in merkezi olduğuna inanılmakta, sadece uzaktaki sabit yıldızlar ve çıplak gözle gözlenen gezegenlerden oluşmaktaydı. 17. yüzyılda Güneşmerkez model kabul edildikten sonra William Herschel ve diğer gök bilimcilerin gözlemleriyle diğer bilgilere ulaşılabilmiştir. 20. yüzyıla gelindiğinde sarmal bulutsu gözlemleri gökadamızın; gruplar, kümeler ve süperkümelerle, genişleyen bir evren içinde milyarca gökadadan sadece bir tanesi olduğunu ortaya koymuştur. 21. yüzyıla gelindiğinde görünür Evren'in genel yapısı, iplikçikler ve boşlukların içinde şekillenen süperkümelerle netleşmeye başladı. Süperkümeler, iplikçikler ve boşluklar muhtemelen Evren'de var olan en büyük ve tutarlı yapılardır.

<span class="mw-page-title-main">Viking 1</span>

Viking 1, NASA'nın Viking Programı kapsamında Mars'a gönderdiği 2 görevden ilkidir. 20 Ağustos 1975'te başlayan yolculuk sonucunda, araç 19 Haziran 1976'da Mars yörüngesine oturtuldu. Yaklaşık 1 ay sonra, 20 Temmuz 1976'da Mars yüzeyine inerek, Mars yüzeyindeki ilk Amerikan nesnesi olmayı başardı. İlerleyen 6 yıl boyunca gönderdiği veriler ve fotoğraf Mars hakkında görüşlerin temelini oluşturdu ve bir sonraki NASA görevleri için yol göstericiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mars Bilim Laboratuvarı</span>

Mars Bilim Laboratuvarı, NASA'nın Curiosity isimli keşif robotunu Mars'a indirmek amacıyla fırlatılan robotik uzay sondası görevi. 26 Kasım 2011'de fırlatılan robot Mars'ta Sharp dağı yakınındaki Gale kraterine 6 Ağustos 2012 tarihinde iniş yapmıştır. Robot Mars'a daha önceki denemelerden farklı bir şekilde iniş yaptı ve Mars'ın yüzeyini incelemeye başladı.

<span class="mw-page-title-main">Galatea (uydu)</span> Neptünün 5. uydusu

Galatea Neptün'ün en büyük beşinci uydusudur 152 km'lik ene sahiptir ve geçici adı S/1989 N4 idir. Neptün VI olarak da bilinir ve gezegen etrafında 13 saatte bir dolanır. 1989'da keşfedilmiştir ve düzensiz bir şekle sahiptir.

<i>2001 Mars Odyssey</i> Mars yörüngesinde robotik uzay aracı

2001 Mars Odyssey, Mars gezegeninin yörüngesinde dönen bir robotik uzay aracıdır. Görevin tamamı için tahmin edilen maliyeti 297 milyon dolar olan proje, NASA tarafından geliştirildi ve Lockheed Martin'e dışarıdan sözleşmeli olarak ihale edildi. Görevi, spektrometre ve termal kamera kullanarak geçmişte veya günümüzde su ile buz kanıtları saptamak ve bunun yanı sıra gezegenin jeolojisini ve radyasyon ortamını incelemektir. Odyssey'in elde ettiği verilerin, Mars'ta yaşam olup olmadığı sorusunu yanıtlamaya ve gelecekte astronotların maruz kalabileceği radyasyonun risk değerlendirmesinin oluşturulmasına yardımcı olacağı umulmaktadır. Aynı zamanda Curiosity keşif aracı ile, daha önceki Mars Exploration Rover ve Phoenix iniş aracı arasında Dünya ile iletişim için bir röle görevi görmektedir. Adını bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke'a saygı olarak, onun ve Stanley Kubrick'in kaleme aldığı 2001: A Space Odyssey adlı filmden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mars keşif aracı</span>

Mars keşif aracı, Mars yüzeyinde seyahat etmek üzere tasarlanmış uzaktan kumandalı bir motorlu araçtır. Gezginlerin sabit iniş araçlarına göre çeşitli avantajları vardır: daha fazla alanı incelerler, ilginç özelliklere yönlendirilebilirler, kış aylarını atlatmak için kendilerini güneşli konumlara yerleştirebilirler ve çok uzaktan robotik araç kontrolünün nasıl gerçekleştirileceği bilgisini geliştirebilirler. Mars Reconnaissance Orbiter gibi yörüngesel uzay araçlarından farklı bir amaca hizmet ederler. Daha yeni bir gelişme ise Mars helikopteridir.

<span class="mw-page-title-main">Aeolis Mons</span>

Aeolis Mons, Mars'ta bulunan bir dağdır. Gale kraterinin zirve noktasının merkezini oluşturur ve 5.08°G 137.85°D koordinatlarında konumlanmıştır, vadinin zemininden 55 km (180.000 ft) yüksektedir.

<span class="mw-page-title-main">InSight</span>

InSight, Mars gezegeninin derin iç kısımlarını incelemek için tasarlanmış robotik bir iniş aracıydı. Lockheed Martin Space tarafından üretildi, NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından yönetildi ve bilimsel araçlarının çoğu Avrupa ajansları tarafından üretildi. Görev, 5 Mayıs 2018 tarihinde saat 11:05:01 UTC'de bir Atlas V-401 fırlatma aracıyla başlatıldı ve 26 Kasım 2018 tarihinde saat 19:52:59 UTC'de Mars'taki Elysium Planitia'ya başarıyla iniş gerçekleştirildi. InSight, Mars'ta 1440 sol boyunca faaliyetini sürdürdü.

<i>Perseverance</i> (keşif aracı) Keşif aracı

Perseverance, NASA'nın Mars 2020 görevinin bir parçası olarak Mars'taki Jezero kraterini keşfetmek amacıyla tasarlanmış bir Mars keşif aracıdır. Yaklaşık bir otomobil büyüklüğündedir. Jet İtki Laboratuvarı tarafından üretilmiştir ve 30 Temmuz 2020 11:50 UTC'de fırlatılmıştır. Keşif aracının Mars'a başarıyla indiğine dair onay 18 Şubat 2021 20:55 UTC'de alındı. Perseverance, 5 Ekim 2024 itibarıyla, inişinden bu yana 1290 sol boyunca Mars'ta aktif durumdadır. Keşif aracının varışının ardından NASA, iniş bölgesini Octavia E. Butler İniş Alanı olarak adlandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Mars 2020</span>

Mars 2020, NASA Mars Keşif Programı'nın bir parçasını oluşturan ve keşif aracı Perseverance, küçük robotik müşterek eksenli helikopter Ingenuity ve ilgili teslimat araçlarını içeren bir Mars keşif aracı görevidir. 30 Temmuz 2020'de 11:50:01 UTC'de bir Atlas V fırlatma aracıyla Dünya'dan fırlatıldı ve Mars krateri Jezero'ya iniş onayı 18 Şubat 2021'de saat 20:55 UTC'de alındı. NASA 5 Mart 2021'de, keşif aracının iniş yerini Octavia E. Butler iniş alanı olarak adlandırdı. Perseverance ve Ingenuity 15 Ekim 2024 itibarıyla, 1299 Mars güneş günü boyunca Mars'ta bulunuyor.

<span class="mw-page-title-main">Ingenuity</span> Mars 2020 Görevindeki NASA Helikopteri

Ingenuity,, Mars 2020 görevinin bir parçası olarak 2021'den 2024'e kadar Mars'ta faaliyet göstermiş otonom bir NASA helikopteriydi. Helikopter, 18 Şubat 2021'de iniş yapan Perseverance keşif aracının alt kısmında gezegene ulaştı. Ingenuity ilk uçuşunu 19 Nisan 2021'de gerçekleştirdi ve bu, herhangi bir hava aracının ilk tahrik motorlu, kontrollü dünya dışı uçuşu oldu. Başlangıçta beş uçuş yapması planlanan rotorlu araç beklentileri büyük ölçüde aşarak, rotor hasarı nedeniyle 2024'ün Ocak ayında görevin sona ermesine kadar yaklaşık 3 yıllık bir süre içinde toplam 72 uçuş gerçekleştirdi.

Mars and the Mind of Man, 12 Kasım 1971'de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde halka açık bir sempozyumu anlatan kurgusal olmayan bir kitaptır. Panel, bilim, edebiyat ve gazeteciliğin önde gelen beş isimden oluşuyordu: Ray Bradbury; Arthur C. Clarke; Bruce C. Murray; Carl Sagan ve Walter Sullivan. Bu beş kişi bu kitabın ortak yazarlarıdır. Sempozyum, Mariner 9 uzay sondası Mars'ın yörüngesine girmeden kısa bir süre önce gerçekleşmişti. Kitap 1973 yılında merkezi New York'ta bulunan Harper and Row tarafından yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">Trace Gas Orbiter</span>

ExoMars Trace Gas Orbiter, Avrupa liderliğindeki ExoMars programının bir parçası olarak 2016 yılında Mars'a atmosferik araştırma için bir yörünge aracı ve Schiaparelli test iniş aracı gönderen Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile Rus Roskosmos ajansı arasındaki ortak bir projedir.

<i>Opportunity</i> (keşif aracı) NASA Mars keşif aracı

Opportunity, 2004'ten 2018 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıdır. Opportunity Mars'ta 5111 sol boyunca faaliyetini sürdürmüştü. NASA'nın Mars Exploration Rover programının bir parçası olarak 7 Temmuz 2003 tarihinde fırlatılan araç, ikizi Spirit'in (MER-A) gezegenin diğer tarafına inişinden üç hafta sonra 25 Ocak 2004'te, Meridiani Planum'a iniş yaptı. Spirit, planlanan 90 sol faaliyet süresiyle 2009 yılında mahsur kalana ve 2010'da iletişimini kesene kadar işlev görürken, Opportunity inişten sonra 5111 sol boyunca çalışır durumda kalabildi. Güneş enerjisi kullanarak pillerinin sürekli şarj edilmesiyle gücünü ve kilit sistemlerini korudu, güç tasarrufu için toz fırtınaları gibi olaylar sırasında kış uykusuna yattı. Bu dikkatli operasyon, ilk taslak planı 14 yıl, 47 gün aşarak, Opportunity için tasarlanan ömrün 57 katı boyunca çalışmasını sağladı. Keşif aracı, NASA ile en son temasa geçtiği 10 Haziran 2018 tarihine kadar 45,16 kilometre mesafe kat etmişti.

<i>Spirit</i> (keşif aracı) NASAnın eski Mars keşif aracı

Spirit,, 2004'ten 2010 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıydı. Spirit, Mars'ta 2208 sol veya 3,3 Mars yılı boyunca faaliyetini sürdürdü. Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından yönetilen NASA'nın Mars Exploration Rover programının iki keşif aracından biriydi. Spirit, ikiz kardeşi Opportunity'nin (MER-B) gezegenin diğer tarafına inmesinden üç hafta önce, 4 Ocak 2004 saat 04:35'te (UTC) Mars'taki Gusev kraterine başarıyla indi. Adı, NASA sponsorluğunda düzenlenen bir öğrenci deneme yazısı yarışmasıyla seçildi. Keşif aracı, 2009 sonlarında pillerinin şarj olmasını engelleyecek bir açıyla bir "kum kapanına" sıkışıp kaldı. Dünya ile son iletişimi ise 22 Mart 2010 tarihinde gerçekleşti.