Markaj (futbol)

Futbolda markaj, rakip takımın bir üyesinin (genelde forvet) topu kontrol etmesini önlemeyi amaçlayan organize bir savunma stratejisi. Futbolda çeşitli markaj stratejileri vardır ve bunlar çoğunlukla defans oyuncularına verilen görevlere, pozisyon almaya ve topsuz alan tarzına göre farklılık gösterir.

Adam adama markaj veya adam markajı, savunmacıların sahaya odaklanmak yerine belli bir rakip oyuncuya odaklandığı savunma stratejisidir.^[1]

Adam adama markaj fikri, 1960'lar ve 1970'lerin İtalyan takımlarında yaygınlaştı. Inter Milan ve Milan gibi takımlar catenaccio sistemi olarak adlandırdıkları taktikte bunu kullandı. Dizilişlerinde savunma hattında yer alan dört oyuncu adam markajı yapıyordu ve bu savunma kurgusunda üç stoperin arkasında bir libero yer alıyordu. Bu takımlar bu taktikle başarılı olunca, bu taktik kısa sürede dünyaca popüler oldu. Ancak, b sıkı markaj genellikle hücumu zayıflatıyordu ve savunma hattının hücuma katkısı az oluyordu.^[2]

Adam markajına 1974 yılında Berti Vogts'un Johan Cruyff'e, 1982 yılında Claudio Gentile'in Diego Maradona'ya Zico'ya, 1990 yılında Guido Buchwald'ın Maradona'ya olan markajları örnek verilebilir.

Bu savunma stratejisi 2004 Avrupa Futbol Şampiyonasında Yunanistan'ın başarısına rağmen son on yıllarda etkili olmamıştır. Ancak yine de daha düşük seviyeli takımlar, kendilerinden güçlü rakiplere karşı bunu kullanabilmektedir.

Bölgesel markaj, savunma oyuncularının belli bir oyuncuya odaklanmak yerine sahayı kapladığı savunma stratejisidir. Eğer bir rakip savunma yapılan bölgeye girerse, o rakip savunma tarafından markaja alınır. Eğer rakip bu bölgeyi terk ederse, rakibe markaj yapmak başka bir savunma oyuncusunun sorumluluğundadır^[3]

Bölgesel markajın en büyük avantajı esnekliğidir. Takım topu kazandığında oyuncular kendi pozisyonunda yer alır ve daha hızlı bir atak başlatabilirler. Savunmada herhangi bir boşluk bırakılmadığından emin olmak için bölgesel markajda iletişim çok önemlidir. Bölgesel markaj, serbest vuruşlar ve köşe vuruşunda savunma yaparken zordur ve bu yüzden takımların çoğu bu durumlarda adam markajına döner.^[4]

Bir takım tarafından kullanılan diziliş, bölgesel markajın kullanılıp kullanılmayacağını belirleyebilir. 4-4-2 oynayan takımlar genellikle bölgesel markaj yapari ancak liberonun oynadığı takımlarda bu markaj görülmez. Profesyonel takımlar arasında bölgesel markaj, en çok kullanılan markaj sistemidir. 2003-04 UEFA Şampiyonlar Ligi'nde son 16'ya kalan takımın 15'i bu sistemi kullanmıştır.^[5]

Bu tekniği geliştirmek için kullanılan antrenman yöntemleri arasında renkli koniler ve 5 metrelik bir ip bulunmaktadır. Renkli koni yöntemi, belirli renkler perdenin bölümlerinde belirlenmiş olarak belirlenir; Her oyuncu renkli bölüme konacak ve bırakmasına izin verilmeyecek. 5 metrelik ip, dört defansın bir ip tarafından tutturulduğu bir ekipman parçası olup, burada kalmak ve birlikte çalışmak için kullanılırlar.

Günümüzde 3-5-2 (savunmada 5-3-2) gibi modern savunma dizilişlerinde adam adama markaj ve bölgesel markajın karışımları kullanılmaktadır. Yani 5 savunma oyuncusundan iki stoper adam adama markaj, 1 libero bölgesel markaj ve 2 kanat bekler neredeyse kanat orta sahalarla aynı hizada yer alır. Bunun dışında daha çok bölgesel markaja önem verilmektedir.

Catlin, Mark G. (1990). "Organizing the Defense". The Art of Soccer. St. Paul, Minnesota: Soccer Books. ISBN 0-9626834-2-6.