İçeriğe atla

Mariz Kemal

Mariz Kemal

Mariz Kemal (Маризь Кемаль) ya da doğum ismiyle Raisa Stepanovna Kemaykina (Раиса Степановна Кемайкина; d. 13 Ağustos 1950, Maloye Maryesyevo, Çamzinskiy Rayon, Mordovya ÖSSC, SSCB), Erzyan gazeteci, şair ve aktivist. 1993'te "Erzyava" (Эрзява) adındaki Erzyan kadın hareketinin kurucusu ve başkanı oldu.

Hayatı

Mariz Kemal, kendisi Fin-Ugor Volga Fin kavimi olan Erzyan halkındandır. 1950 yılında, Çamzinskiy Rayon'a bağlı Maloye Maryesyevo köyünde Raisa Kemaykina ismiyle dünyaya geldi. Annesiyle babası çiftçiydi. Kemal, sekiz senelik köy eğitimini gördükten sonra ortaokula gitti. Bunun sonrasında da Mordovya Devlet Üniversitesi filoloji bölümünden mezun oldu. 1972 ile 1975 yılları arasında kendi memleketindeki köy okulunda öğretmen olarak çalıştı.

1975 yazında Kemal, Saransk şehrine taşındı ve iki yıl boyunca Erzyanca Pravda (Эрзянь правда) gazetesi için çalıştı. Bunun ardından, Mordovya ÖSSC'ndeki Puşkin Kütüphanesi'nde çalıştı. İlk şiirleri 1980'de yayımlandı. 1985 ile 1988 yılları arasında Kemal, Syatko dergisinin şiir bölümünün başkanıydı. 1989'da da Erzyan çocuk dergisi Çilisyema (Чилисема)'nın yönetici sekreteri oldu.

Kemal Syatko, Çilisyema ve Erzyan mastor (Эрзянь мастор) dergileri için din ve Erzyan halkının gelenekleri hakkında kritik makaleler yazardı.

Yazarlığı

Kemal'in ilk şiiri Eykakşçin' lavs' (Эйкакшчинь лавсь, "Çocukluğun beşiği"), 1980 yılı Syatko dergisinin Ağustos sayımında yayımlandı. Genç yazarların seminerlerine katılmaya başladı. Kemal'in yazdığı birçok şiir, üç diğer yazarın yazdığı şiirlerle bir arada 1987 yılında yayımlanan Maney vasolkst (Маней васолкст) başlıklı şiir kitabında yer alır. Kemal'in ilk şiir kitabı "Lavs'" (Лавсь, "beşik"), 1988 yılında yayımlandı ve Kemal'in çocukluk ve gençlik hatıralarını içerir.

Kemal'in ikinci şiir kitabı Ştatol'un (Штатол, "Mum") teması, Erzyan halkının kaderi hakkındaydı. Bu kitapta, kendi halkına dair tutumunu anlattığı Moy - erzyan! (Мон - эрзян!, "Ben bir Erzyan kadınıyım!") şiiri yer alır. Yıllarca Ersja'nın tarihini ve kültürünü inceledikten sonra Kemal, Evkson' kujo (Евксонь кужо, "Masal ışığı") masal kitabını, sonra da Erzyan halkının ünlü üyeleri hakkındaki biyografi koleksiyonu Sın' ul'nyest' erzya'yı (Сынь ульнесть эрзя, "Onlar Erzyandı") yayımladı. Şiirleri, Estonya'da yayına girmiş Nilye avat - nilye morot (Ниле ават – ниле морот, "Dört Kadın - Dört Şarkı") şiir kitabında yer aldı. 2007 yılında Aşo narmunt' (Ашо нармунть, "Ak kuşlar") kitabını yayımladı.

1996'dan beri Kemal, Rusya Yazarlar Birliği'nin (Союз писателей России) üyesidir.

Erzyan aktivizmi

Kemal, 1989'da Mastorava (Масторава) kültür ve eğitim toplumunu kurdu. Aralık 1993'te Erzyava (Эрзява, "Erzyan anne") kadın örgütü kurulduğu zaman Kemal, bunun başkanı olarak seçildi[1] ve 1997'ye kadar bu görevi üstlendi. Bunun yanında da Lamzur' (Ламзурь) folklor topluluğunu kurdu.

Estonlar, Finler, Çirmişler ve Erzyan Mordvinlerinin Ural yerel dinleri için beraber kurdukları "Uluslararası Ural Yerli Din Cemaati"nin 2001'deki kuruluşunda Kemal, "Ural Cemaati Beyannamesi"ni imzaladı. Bu cemaat, Fin-Ugor halklarının farklı yerli dinleri arasında temasların kurulması ve bu dinlerin muhafaza edilmesi ve güçlendirilmesini hedeflemektedir.[2]

Eserleri

Şiir kitapları
  • «Лавсь» 1988. (Rusça: Колыбель; "Beşik").
  • «Штатол» 1994. (Rusça: Свеча, "Mum").
  • «Ниле ават – ниле морот» Tallinn 1998. (Четыре женщины – четыре песни; "Dört Kadın – Dört Şarkı").
  • Neli mordvalannat. (Estonca çeviri) Tallinn 1998.
  • «Ашо нармунть» издательство «Книга», Saransk 2007 (Белые птицы; "Ak Kuşlar").
Masal kitabı
  • «Евксонь кужо» (Сказочная поляна; "Masal ışığı")
Biyografiler ve Erzyan folkloru
  • «Сынь ульнесть эрзя» (Они были зрзянами; "Onlar Erzyanlardı")
  • «Масторов нолдасынек сюкпрянок» 2014.
  • «Котова таргазь монь палям …» 2019. (В шесть полос вышита моя рубаха …; "Elbisem altı kurdele ile süslendi...")

Kaynakça

  1. ^ Taagepera, Rein (2013). The Finno-Ugric Republics and the Russian State (İngilizce). Routledge. s. 191. 
  2. ^ Maavalla Koda: Declaration of the Uralic Communion. 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce; 7 Nisan 2020 tarihinde erişildi).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Estonya</span> Kuzey Avrupada bir ülke

Estonya ya da resmî adıyla Estonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da bulunan bir Baltık devletidir. Kuzeyinde Finlandiya Körfezi ve Finlandiya, güneyinde Letonya, batısında Baltık Denizi ve İsveç, doğusunda Peipus Gölü ve Rusya bulunmaktadır. Başkenti ve en büyük şehri Tallinn'dir. Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi'ndeki 2.222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu bir Fin halkı olan Estonlar oluşturmaktadır. Ülkenin resmî dili, Finceden sonra dünyanın en çok konuşulan ikinci Baltık-Fin dili olan Estoncadır. Yapılan araştırmalara göre Estonya, Avrupa'nın; komşusu Finlandiya'dan sonra en temiz ikinci ülkesi, yaşam kalitesi en yüksek dokuzuncu ülkesi, en güvenli beşinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Turancılık</span> Ural-Altay kökenli halkları birleştirmeyi hedefleyen pan-milliyetçi

Turancılık veya Pan-Turanizm, tüm Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüş. İlk olarak Macarlar, Finler, Estonlar ve Rusya içindeki Fin-Ugor kavimleri ile beraber Tunguzlar, Moğollar ve Türklerin bir araya getirilmesi olarak ortaya çıkmıştır. Türkçü ve Turancı olan Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları isimli eserinde Turancılığın; Macarları, Moğolları, Tunguzları, Finuvaları içine alan bir kavimler karması olmadığı görüşünü belirterek Turancılığı Türk halkları ile sınırlandırmış ve Türkçülük ile aynı anlamda kullanmıştır. Turancılık bugünkü Türkî devletlerde bu şekilde benimsense de esas olarak Fin tarihçi Matthias Alexander Castrén tarafından Ural-Altay kavimlerinin birliğini sağlamak amaçlı ortaya atılmış bir görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Fince</span> Sondan eklemeli Finlandiyanın resmi dili

Fince (

<span class="mw-page-title-main">Estonca</span> Estonyanın resmi dili

Estonca, Estonya'nın resmî dilidir. 1,1 milyon Estonya vatandaşına ek olarak on binlerce Estonyalı göçmen tarafından konuşulan dil. Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri'ne mensuptur. Dil, Finceye oldukça benzemektedir. Dili ailedeki diğer dillerden ayıran en önemli özellik, kısa, uzun ve çok uzun olmak üzere üç farklı tonlama barındırmasıdır.

Tarık Dursun K., tam adıyla Tarık Dursun Kakınç, kısaca Tarık Dursun olarak da anılan Türk yazar ve yayıncıdır.

<span class="mw-page-title-main">Necati Cumalı</span> Türk yazar ve şair (1921-2001)

Necati Cumalı, Türk yazar, şair.

<span class="mw-page-title-main">Türk edebiyatı</span> Türkçe yazılmış edebî eserler

Türk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir.

Finler, Finlandiya'da yaşayan yerli halkın etnik kökenidir.

Nigâr Hanım ile Çiftçi Sadık Efendi'nin oğlu olarak 1923 yılında dünyaya gelen Yaşar Kemal, hayatı boyunca öykü, roman, çeviri, deneme, derleme, şiir ve röportaj alanlarında eser vermiştir. On altı yaşındayken 1939'da ilk şiiri "Seyhan"ı Görüşler adlı Adana halkevleri dergisinde yayımladı. Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı ve 1940-1941 yılları arasında Çukurova'dan ile Toroslardan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı olan Ağıtlar, 1943 yılında Adana Halkevi tarafından; 1944 yılında ilk hikâyesi Pis Hikâye'yi yayımladı. 1940'larda Adana'da çıkan Çığ dergisi çevresinde Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino gibi isimlerle tanıştı. Özellikle, ressam Abidin Dino'nun ağabeyi Arif Dino'yla kurduğu yakınlık onun düşün ve yazın dünyasının gelişimini önemli bir ölçüde etkilemiştir. Kemal Sadık Göğceli adı ile çeşitli yayımlarda yazarken Yaşar Kemal adını Cumhuriyet gazetesine girince kullanmaya başladı ve 1951-1963 yılları arasında gazetede fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. 1952 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı olan Sarı Sıcak'ta da yer alan Bebek öyküsü burada tefrika edildi. 1947'de İnce Memed'i yazdı fakat yarım bıraktı ve 1953-54'te bitirdi. Dört ciltten oluşan seri, otuz dokuz yılda tamamlandı. Teneke (1955), Dağın Öte Yüzü serisi, Üç Anadolu Efsanesi (1967), Binboğalar Efsanesi (1971), Yılanı Öldürseler (1976), Hüyükteki Nar Ağacı (1982) dahil olmak üzere yazarın birçok eseri, Çukurova'da geçmektedir. Ayrıca eserlerden sekizi tiyatro oyununa, on ikisi sinemaya ve ikisi baleye uyarlanmıştır. Yaşar Kemal'in ayrıca senaryosunu yazdığı filmleri de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Erzyanca Günü</span>

Erzyan dili günü, modern Erzyanların ulusal bayramıdır. Fin-Ugor dil ailesi Fin-İdil dil grubuna ait olan Mordovya dillerinden biri olan Erzyanca, Mokşanca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın üç resmi dilinden biridir. Erzyan'da konuşanların sayısı 517.575'tir. Yalnızca Rusya'da 440.000 kişinin Erzyanca'yı konuştuğu tahmin edilmektedir. Erzyanların yaklaşık %28'i Mordovya Cumhuriyeti'nde, geri kalanı ise eski SSCB topraklarında yaşamaktadır. Erzyan dili günü 1993 yılında Erzyan Dil Kurtuluş Vakfı (Saransk) tarafından kurulmuştur. Dil gününün bu güne ertelenmesinin nedeni, 16 Nisan'ın ilk Erzyan profesörü Anatoli Ryabov'un doğum günü olmasıydı. 2024 itibarıyla Erzyan dil günü, sadece Erzyanca'nın Rusça ve Mokşanca ile birlikte resmi dil olarak kullanıldığı Mordovya'da değil, Erzyan halkının karma bir şekilde yaşadığı Nijniy Novgorod, Samara, Moskova, Çelyabinsk ve Murmask bölgelerinde de kutlanmaktadır. Ayrıca, bu bayram geleneksel olarak yabancı ülkelerde kutlanmaktadır: Estonya ve Finlandiya. Moskova'daki etkinliğin organizatörleri Erzyan Weigel STK ve Sankt-Peterburg'da St.Petersburg ve Leningrad Oblastı'nda yaşayan Erzyanları birleştiren Ele organizasyonu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Ryabov</span>

Vladimir Pavlovich Ryabov - Rus yazarların ve şairlerin eserlerini Erzyanca'ya çeviren profesyonel bir çevirmen, Mordovyalı ilk agronomist.

Lyoşa Rav, asıl adı Aleksey Vladimiroviç Rogojin, Çuvaş kökenli Sovyet yazar, Sovyetler Birliği üyesi.

İvan Kalinkin - Erzyan kökenli Sovyet şair ve yazar, SSCB Yazarlar Birliği üyesi, Rusya Federasyonu onurlu kültür işçisi (1995).

Dmitri Grebentsov, "Syatko" ("Spark") dergisinin ilk editörü. Erzyan gazeteci.

Serafim Veçkanov — - Erzyan kökenli Sovyet şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Tatyana Mokşanova</span>

Tatyana Mokşanova Erzyan, şair çevirmen ve Rus Yazarlar Birliği üyesidir. Mordovya Cumhuriyeti Genç Yazarlar Cumhurbaşkanlığı Ödülünü kazanmıştır (2006).

<span class="mw-page-title-main">Erzyanlar</span> Fin-Ugor Halkları

Erzyanlar - Mordvinlere ait bir etnik gruptur. Ural ailesinin Fin-Ugor şubesinin, Finno-Volga sınıfının Erzyan Mordovin grubuna aittirler. Erzyanlar esas olarak Doğu Mordovya'da, Moksha ve Sura nehirlerinin havzalarında, Volga ve Ağizel nehirleri arasındaki bölgede yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Mokşalar</span>

Mokşalar Fin-Ugor halklarının Volgaik koluna ait bir Mordvin etnik grubudur. Rusya Federasyonu'nda, çoğunlukla Volga Nehri ve Oka Nehri'nin bir kolu olan Mokşa Nehri yakınında yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Volga Finleri</span>

Volga Finleri, Rusya'nın Volga Nehri yakınlarında yaşayan ve Ural dilleri konuşan yerli halklardan oluşan tarihi bir gruptur. Modern temsilcileri Çirmişler, Erzyanlar ve Mokşa Mordvinleridir. Günümüzde konuşulmayan Merya, Muroya ve Meşçerya dillerini konuşan halklar da bu gruba mensuptur. Permililer de bazen Volga Finleri olarak gruplandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Merya dili</span>

Meryaca ya da Meryanca, Meryanlar tarafından konuşulan ölü Fin-Ugor dilidir. Merya 10. yüzyılda Kiev Knezliği tarafından işgal edildikten sonra Doğu Slavları tarafından asimile edilmeye başladı. Buna rağmen Meryanca konuşan bazı insanlar 18. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürmeyi başardı. Ayrıca, "Moskova" kelimesinin de kökeninin Meryanca olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. Meryanca Moskova ve Vologda Oblastı'nın batı bölümlerine de yayılmıştı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.