Marioba

Marioba veya Mariamoba (Gürcüce: მარიობა veya მარიამობა), Türkiye'de Şavşat ilçesinde ve Gürcistan'da Cavaheti bölgesindeki Gürcülerin kutladığı bir bayram veya şenliktir.

Geleneksel olarak Meryem'in ölümünün yıldönümünde, eski takvimle 15 Ağustos, yeni takvimle 28 Ağustos günü kutlanıyordu.^[1] Bu kutlamalar günümüzde biraz farklılaşmakla birlikte Şavşat ilçesinde devam etmektedir. Bu ilçesinin İmerhevi vadisinde kutlanan şenlik Şuamtoba (შუამთობა) olarak da adlandırılmaktadır. Fakat tarihsel olarak Şuamtoba farklı bir şenliktir ve Marioba ile Şuamtoba İmerhevi vadisinde iç içe geçmiş görünmektedir. Öte yandan İmerhevi vadisinde Gürcüler tarafından kutlanan "Marioba" şenliğini uğurböceğinin o yöredeki adı olan "marioba" veya "maria"ya bağlanmaktadır.^[2] Öte yandan Marioba'nın bölgedeki tarım ve hayvancılık paralel olarak geliştiği de düşünülmektedir.

Marioba, Artvin'in Şavşat ilçesinin Maden (Bazgiret) köyündeki Cancir Yaylası'nda, her yıl Ağustos ayının ikinci haftasında 7 gün 7 gece kutlanır. Ancak ne zaman kutlanmaya başlandığı bilinmemektedir. Festivalin en çok dikkat çeken aktivitesi bir halk tiyatrosu olan Berobana oyunudur. Şenliğe geleneksel olarak hayvanlarla yürüyerek gidilmekteydi. Yürüyüş sırasında görülen düzlüklerde tulum ve akordeon eşliğinde horon oynanır ve geç kalanların gruba yetişmesi beklenirdi. Köyde yaylaya gidiş festival döneminde 4 ila 5 saat sürmekteydi. 1975'te köydeki tek tulumcunun tulumundaki ses derisi yırtılınca Marioba'da tulumun yerini büyük ölçüde akordeon aldı.^[3] Günümüzde şenlikte sadece akordeon çalınmakta ve Gürcüce, Lazca ve Türkçe şarkılar söylenmektedir. Şenliğe Bazgiret köyünün yanında Maçahel, Ustamis, Çihishev, Ziyos ve Zakiyet köylerinden de katılım sağlanmaktadır. Şenliğe giderken kadınlar renkli buzmalarını giyerler.

Şenlikte erkekler nişancılık yarışmasında boy gösterirler. Şenlikteki bir başka aktivite ise müzik eşliğinde köy halkının koyunları "Koyun Yıkama Deresi"ne götürüp yıkamasıdır.

Doğaçlama olarak berobana oyununda, oyuncular hayvan maskesi ve çeşitli kostümler giyerler. Tamamı erkek oyunculardan oyunda, ana karakterler Gelin (Pate), gelinin korumaları (Takhi) ve yaşlı adam olan Beri'dir. Gelinin kostümü kadın kıyafetleridir. Oyunda köylüler gelin ve korumlarının etrafında çember oluşturur. Beri ve gelinler müziğin eşliğinde oynarken oyunu izleyenler gelin veya gelinleri kaçırmaya çalışır. Kaçırmayı engellemek isteyen Beri ve Takhiler, kaçırmaya teşebbüs edenleri yakalayıp ellerine sopayla vurur. Gelin kaçırılırsa, Beri ve Takhiler çemberden çekip alana aldıkları kişileri sopalarla kovalamaya ve onlara vurmaya çalışırlar. Kovalama sırasında Beri'nin kalbi koşuşturmaya dayanamaz ve yere yığılır. Beri bayılınca doktor çağrılır. Beri yere yığılınca kaçırılan gelinler de Beri'nin yanına gelip ağlamaya başlar. Doktor olay mahalline gelip Beri'yi iyileştirir. Beri ayağa kalınca herkes horon oynamaya başlar. Horona katılanların o yıl evinde yemeğin eksik olmayacağına inanılır. Bir başka inanışa göre gelini kaçırmayı başaran kişinin evi o yıl bolluk ve bereket içinde olacaktır. Bu oyunun kökeni paganizm inancına dayanmaktadır.^[4]