Marica Nadlišek Bartol
| Marica Nadlišek Bartol | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 10. Şubat. 1867 Trieste, Avusturya İmparatorluğu |
| Ölüm | 3. Ocak. 1940 |
| Meslek | Yazar, editör, öğretmen |
| İkamet | Slovenya |
Maritsa Nadlišek Bartol (Slovence; Marica Nadlišek Bartol); (d. 10 Şubat 1867, Trieste, Avusturya İmparatorluğu - ö. 3 Ocak 1940, Ljubljana, Yugoslavya) Sloven yazar ve editör. 1897'den 1899'a kadar kurduğu kadın dergisi Slovenka'nın editörlüğünü yaptı.
1919'da İtalyan egemenliğine girdikten sonra memleketi Trieste'yi terk etmek zorunda kalarak Ljubljana'ya yerleşti. Burada 20 yıl önce evliliği nedeniyle kesintiye uğrayan gazetecilik faaliyetlerine Sloven milliyetçiliği ve feminizm fikirlerini savunarak yeniden başladı.
İlk yılları ve eğitimi
Maritza Nadlišek 1867'de o zamanlar Avusturya İmparatorluğu'nun bir parçası olan Trieste'de doğdu.[1][2][3] Babası orta sınıftandı ve Slovenya'nın Trieste topluluğunda arazi kadastrocusu olarak çalışıyordu.[1]
1882'de Gorizia'daki öğretmen yetiştiren bir koleje girdi. Öğretmenlik o zamanlar Sloven kadınlarının elde edebileceği birkaç meslekten biriydi.[1][2][4] Nadlišek, Gorizia'da okurken Sloven edebiyatına ilgi duymaya başladı. O süreçte Sloven aydınlarının çevresine girmeyi başardı. 1886 yılında eğitimini tamamladıktan sonra Trieste'ye döndü ve burada banliyölerde bulunan Slovenya okullarında öğretmen olarak çalışmaya başladı.[1][2][5]
Edebi aktivite
Nadlišek öğretmen olarak çalışırken özgün makaleler ve öyküler yazarak Trieste'nin edebiyat yaşamına katılmaya başladı. Sloven milliyetçiliğini desteklemede kadınların rolünü vurgulayan ilk makalesi 1888'de Edinost gazetesinde yayınlandı. Ertesi yıl ilk öyküsü “Moja prijateljica” (“Arkadaşım”) Ljubljanski zvon dergisinde yayınlandı.[1][2] Bu yayınla düzenli olarak yazı yazan ilk Sloven kadınlardan biri oldu.[5] Sonrasında Domači prijatelj dahil olmak üzere diğer Slovenya yayınları için de yazılar yazdı.[6]
1898'de yazdığı Fatamorgana ("Serap") romanı ancak 1998'de kitap olarak yayınlandı.[2][7][8] Bu, Trieste'nin ilk Sloven romanı olarak kabul edilir.[5]
Nadlišek, 1897'den 1902'ye kadar yayınlanan kadın dergisi Slovenka'nın kurucu ortağı ve ilk editörüydü.[1][5][9] Derginin faaliyetleri, kadınlar arasında Sloven ulusal kimliğini güçlendirmeyi, Sloven kadınlarının kurtuluşu fikrini teşvik etmeyi ve kadınların edebiyat eğitimini desteklemeyi amaçlıyordu.[1] Nadlishek, kuruluşundan evlendikten sonra işinden ayrıldığı 1899 yılına kadar editör olarak çalıştı.[1][2] Nadlišek, Hırvatça, Almanca ve Rusça da dahil olmak üzere birçok dil konuştuğu için, aynı zamanda Slovenka dergisinin sayfalarında çevirmen olarak yer aldı ve Mikhail Lermontov, Alexander Puşkin, Ivan Turgenev ve Heinrich Heine'nin eserlerinin çevirilerini yayınladı.[2]
Fikirleri
Nadlišek Bartol'un eserlerinde Sloven milliyetçiliğinin fikirleri çoğu zaman en önemli yeri işgal eder. Ayrıca feminist konularda da yazdı. Katolik dini lider Anton Makhnich ile uzun bir söyleşi yaptı. Erkeklerin kadınlardan üstün olması ve topluma hakim olması gerektiği yönündeki argümanına karşı çıktı.[1][10] Rus gerçekçi edebiyatından derinden etkilendi.[1] Eserlerindeki kadın karakterler, o zamanki Sloven edebiyatının kadın kahramanlarından belirgin şekilde farklıydı. Onlar burjuvaziye ve işçi sınıfına aitti ve idealize edilmemişlerdi.
Aktivizm
Nadlišek Bartol, Sloven milliyetçiliği ve feminizmi konularında makaleler yazmanın yanı sıra kendi topluluğu içinde de aktifti. 20. yüzyılın başında Trieste'deki Sloven kadınlarının ana organizatörü olarak çalışıyordu. Daha sonra kendisinden sonra gelenlerle karşılaştırıldığında siyasi açıdan ılımlı liberal görüşlere sahip olmasına rağmen, bu tür siyasi faaliyetler o zamanlar radikal kabul ediliyordu.[1] 1887'de Nadlišek, Society of Saints Cyril and Methodius eğitim örgütünün yerel kadın kolunun oluşturulmasına katıldı.
Evlilik ve Trieste'den sürgün
Nadliszek 1899'da posta işçisi Gregor Bartol evlendi ve 1901 ile 1909 yılları arasında ondan ikisi erken çocukluk döneminde ölen yedi çocuğu oldu.[1][2] Çocuklarından biri daha sonra ünlü Sloven yazar Vladimir Bartoldu.[1] Bu evlilik, kariyerine ve sosyal faaliyetlerine son verdiği için Nadlišek'e mutluluk getirmedi.[1]
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Trieste İtalyan kontrolüne girdiğinde Nadlišek gizlice Slovence öğretmeye devam etti ve bu durum onun jandarmalar tarafından sık sık sorguya çekilmesine neden oldu.[2] Ailesi Eylül 1919'da Ljubljana'ya taşınmak zorunda kaldı.[1][2]
Şehre yerleştikten ve ailesinin temel geçimini sağlamayı başardıktan sonra yeniden yazmaya ve çevirmen olarak çalışmaya başladı. Nadlišek, 1931'den 1934'e kadar editörlüğünü yaptığı kadın dergisi Ženski svet için çalıştı ve aynı zamanda kadın hakları örgütlerine katılıp kurucuları arasında yer aldı.[1][2] Ayrıca İtalya'da kalan Slovenlerin hakları için mücadele eden örgütlerde de aktif rol aldı.[1]
1927'de Nadlišek Bartol, Iz mojega življenja (Hayatımdan) başlıklı bir anı kitabı yazmaya başladı. 1948'de ölümünden sonra edebiyat dergisi Razgledi'de yayınlandı.[1][2] Nadlišek Bartol 1940 yılında Ljubljana'da 72 yaşında öldü.[2][3]
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Selišnik, Irena (2013). "The Desire to be Free: Marica Nadlišek Bartol and the Young Intelligentsia at the Turn of the 20th Century". Historijski zbornik. 66 (1). 2021-04-29 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2022-03-23.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Nadlišek Bartol, Marica (1867–1940)". Slovenska biografija (Slovence). 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ a b "Marica Nadlišek Bartol". Database of European Women Editors. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ Daskalova, Krassimira (2008). Aspasia: The International Yearbook of Central, Eastern, and Southeastern European Women's and Gender History. Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-634-4.
- ^ a b c d "Marica Nadišek Bartol's literary work". 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ "Marica Nadlišek Bartol: Osebna bibliografija za obdobje 1897-2009". COBISS (in Slovenian). Retrieved 2021-04-29.
- ^ Pavlovic, Biljana (2018-09-17). "V Ljubljani poklon Tržaškim Slovenkam in ženski ustvarjalnosti na Primorskem". Primorske Novice (in Slovenian). Retrieved 2021-04-29.
- ^ "Marica Nadlišek Bartol: Osebna bibliografija za obdobje 1897-2009". COBISS (Slovence). 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ Pavlovic, Biljana (17 Eylül 2018). "V Ljubljani poklon Tržaškim Slovenkam in ženski ustvarjalnosti na Primorskem". Primorske Novice (Slovence). 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ Lukšiè-Hacin, Marina; Mlekuž, Jernej (2009-01-01). Go Girls!: When Slovenian Women Left Home. Založba ZRC. ISBN 978-961-254-170-5.
