İçeriğe atla

Maria Telkes

Mária Telkes
1956'da Telkes
Doğum12 Aralık 1900(1900-12-12)
Budapeşte, Avusturya-Macaristan
Ölüm2 Aralık 1995 (94 yaşında)
Budapeşte, Macaristan
ÖdüllerNational Inventors Hall of Fame
Kariyeri
DalıFizik
Çalıştığı kurumlarCleveland Clinic Foundation, Westinghouse, Massachusetts Institute of Technology, New York University, University of Delaware

Mária Telkes (18 Aralık 1900 - 2 Aralık 1995) güneş enerjisi ve termodinamik alanlarına önemli katkılarda bulunmuş Macar asıllı Amerikalı fizikçi, kimyager ve biyomühendis. Modern güneş enerjisi teknolojisinin öncülerinden biri olarak kabul edilir ve çalışmalarından dolayı çok sayıda ödül ve onura layık görülmüştür.[1]

İlk yılları ve Eğitimi

Mária Telkes 18 Aralık 1900'de Macaristan'ın Budapeşte kentinde doğdu. Budapeşte Teknik Üniversitesi'nde okudu ve 1924 yılında fizikokimya alanında doktorasını aldı. Çalışmalarına Budapeşte Üniversitesi'nde devam etti ve 1926'da fizik alanında ikinci doktorasını aldı.

Kariyer

Telkes 1926 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti ve Westinghouse Electric Corporation'da araştırma görevlisi oldu. Sonraki yıllarda Illinois Üniversitesi ve Michigan Üniversitesi de dahil olmak üzere çeşitli kurumlarda araştırma asistanı olarak çalıştı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Telkes, Massachusetts Institute of Technology'de (MIT) sentetik kauçuk ve diğer malzemelerin üretimiyle ilgili projelerde araştırmacı bilim insanı olarak çalıştı. Savaştan sonra Westinghouse Araştırma Laboratuvarları'nda araştırmacı bilim insanı oldu ve burada güneş enerjisi ve termodinamik konularına odaklandı.

Telkes, 1948 yılında MIT Kimya Mühendisliği Bölümü'nün öğretim kadrosuna katıldı ve 1970 yılında emekli olana kadar burada kaldı. MIT'de çalıştığı süre boyunca güneş enerjisi ve termodinamik üzerine araştırmalarına devam etti ve bu alanda önde gelen uzmanlardan biri haline geldi.[2]

Güneş Enerjisine Katkıları

Maria Telkes güneş enerjisi alanına, özellikle de güneş enerjisiyle çalışan evlerin tasarımı ve geliştirilmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Kendisi en çok 1948 yılında Dover, Massachusetts'te inşa edilen ilk güneş enerjili evin geliştirilmesindeki çalışmalarıyla tanınmaktadır. Bu ev güneş enerjisiyle çalışan bir klima sistemi ve güneş enerjili bir su ısıtıcısıyla donatılmıştı ve gelecekteki güneş enerjili evler için bir model haline geldi.[3]

Telkes ayrıca taşınabilir bir güneş enerjisi ısıtma ünitesi, güneş enerjili bir ocak ve güneş enerjili bir klima sistemi de dahil olmak üzere bir dizi yenilikçi güneş enerjisi sistemi geliştirdi. Çalışmaları, güneş enerjisinin bir güç kaynağı olarak uygulanabilirliğini ortaya koymaya ve güneş enerjisi sistemlerinin fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltma potansiyelini göstermeye yardımcı oldu.

Ödüller ve Onurlar

Mária Telkes, kariyeri boyunca güneş enerjisi ve termodinamik alanındaki katkılarından dolayı çok sayıda ödül ve onur belgesi almıştır. 1948 yılında Uluslararası Güneş Enerjisi Derneği'nin Gümüş Ödülü'ne layık görüldü ve 1969 yılında Uluslararası Astronomi Birliği'nin prestijli Eddington Madalyası'nı aldı.

Telkes, 1995 yılında ABD hükûmeti tarafından güneş enerjisi sistemlerinin geliştirilmesindeki öncü çalışmaları nedeniyle Ulusal Teknoloji Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca Macar Bilimler Akademisi ve Amerikan Makine Mühendisleri Derneği de dahil olmak üzere uluslararası kuruluşlar tarafından çeşitli ödül ve onurlara layık görülmüştür.[4][5]

Miras

Maria Telkes, güneş enerjisinin bir güç kaynağı olarak uygulanabilirliğini ortaya koymaya yardımcı olan öncü bir bilim insanıydı. Bugün, çalışmaları güneş enerjisi tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Hayatını güneş enerjisi ve termodinamik çalışmalarına adamış öncü bir bilim insanı ve modern güneş enerjisi sistemlerinin geliştirilmesinin önünü açan bir lider olarak hatırlanmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "NIHF Inductee Maria Telkes Invented Solar Power Storage". www.invent.org (İngilizce). 2 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2022. 
  2. ^ Rinde, Meir (14 Temmuz 2020). "The Sun Queen and the Skeptic: Building the World's First Solar Houses". Distillations. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. 
  3. ^ NEWS, SA (16 Aralık 2022). "Google Doodle Pays Tribute to Mária Telkes — "The Sun Queen"". SA News Channel (İngilizce). 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022. 
  4. ^ "Telkes, Maria | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 5 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019. 
  5. ^ "Maria Telkes | Lemelson-MIT Program". lemelson.mit.edu. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enerji</span> bir sistemin iş yapabilme yeteneğinin ölçüsü

Fizikte enerji, bir cisime veya fiziksel bir sisteme aktarılan, işin performansında ve ısı ve ışık biçiminde tanınabilen niceliksel özelliktir. Enerji korunan bir miktardır; Enerjinin korunumu yasası, enerjinin istenen biçime dönüştürülebileceğini ancak yaratılamayacağını veya yok edilemeyeceğini belirtir. Uluslararası Birimler Sisteminde (SI) enerjinin ölçü birimi joule'dür (J).

<span class="mw-page-title-main">Marie Curie</span> Fransız-Polonyalı fizikçi ve kimyager

Marie Skłodowska Curie, radyoaktivite alanında öncü araştırmalar yapmış ve bu araştırmaları sonucunda Nobel Ödülü'ne layık görülmüş Polonyalı-Fransız fizikçi ve kimyagerdir.

<span class="mw-page-title-main">Dorothy Hodgkin</span> İngiliz kimyager (1910-1994)

Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, protein kristallografisi bilim dalının kurucusu Britanyalı bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Abdüsselam</span> Pakistanlı fizikçi (1926-1996)

Muhammed Abdüsselam, elektrozayıf etkileşim ile ilgili çalışmalara katkılarından dolayı 1979 yılında Nobel Fizik Ödülünü paylaşan kuramsal fizikçidir. Abdüsselam Nobel Ödülü kazanan ilk Pakistanlı ve Mısırlı Enver Sedat'tan sonra Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman olmakla birlikte fen alanında bu ödülü kazanan ilk Müslüman olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Güneş enerjisi</span> Güneşten gelen, çeşitli teknolojilerde kullanılan parlak ışık ve ısı

Güneş enerjisi, kaynağı Güneş olan ısı ve parlak ışıktır. Güneş'in çekirdeğinde yer alan füzyon süreci ile açığa çıkan ışınım enerjisidir. Güneşteki hidrojen gazının helyuma dönüşmesi füzyon sürecinden kaynaklanır. Güneş'in yüzeyinde güneş radyasyonunun yoğunluğu yaklaşık 6,33 x 107 W/m2dir. Dünya atmosferinin dışında Güneş ışınımının şiddeti, aşağı yukarı sabit ve 1370 W/m2 (Watt/m2) değerindedir; ancak yeryüzünde 0-1100 W/m2 değerleri arasında değişim gösterir. Bu enerjinin Dünya'ya gelen küçük bir bölümü dahi, insanlığın mevcut enerji tüketiminden kat kat fazladır. Güneş enerjisinden yararlanma konusundaki çalışmalar özellikle 1970'lerden sonra hız kazanmış, Güneş enerjisi sistemleri teknolojik olarak ilerleme ve maliyet bakımından düşme göstermiş, Güneş enerjisi çevresel olarak temiz bir birincil enerji kaynağı olarak kendini kabul ettirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dilhan Eryurt</span> Türk gök fizikçi

Dilhan Eryurt, Türk astrofizikçiydi. Araştırmaları ile Güneş'in ve yıldızların evrimi çalışmalarına katkıda bulunmuş bir bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Samuel C. C. Ting</span>

Samuel Chao Chung Ting; "yeni bir tür temel ağır parçacığın keşfindeki öncü çalışmaları için" Burton Richter ile birlikte 1977 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Çin kökenli Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Theodore Maiman</span>

Theodore Harold Maiman, Amerikalı fizikçi. Theodore Maiman, 1960 yılında dünyadaki ilk ‘lazer’i icat etmesiyle tanınır. O ‘elektro –optik sanayi’nin babası olarak bilinir ancak Maiman kendisini bir bilim insanı; elektro-optik, lazer, ekranlar ve aerodinami alanlarında araştırma ilgisi olan bir mühendis olarak düşünür. İlk çalışan lazer ve yakut lazer patentlerine ek olarak, Maiman; mazer, lazer ekranlar, optik tarama ve lazer modülasyonunun da patentlerini elinde bulundurur.

<span class="mw-page-title-main">Yoğunlaştırmalı güneş enerjisi</span>

Yek-odaklı güneş enerjisi santralleri veya Konsantre güneş enerjisi sistemleri, aynalar ve bu aynalara bağlı güneşi izleme sistemleri vasıtasıyla geniş bir alana düşen güneş ışınlarını nispeten küçük bir alana yansıtma esasına dayanır. Küçük bir alana odaklandırılan güneş ışınları, klasik enerji santrallerinde ısı kaynağı olarak ya da güneş panellerine düşürülerek elektrik enerjisi kaynağı olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Abrikosov</span> Rus-Amerikalı teorik fizikçi (1928 – 2017)

Aleksey Alekseyeviç Abrikosov, Moskova doğumlu Rus Teorik fizikçidir. 2003 yılında Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bertram Brockhouse</span> Kanadalı Fizikçi

Bertram Neville Brockhouse, Kanadalı fizikçi. "Nötron spektroskopisinin" özellikle de "Yoğun madde çalışmalarında kullanılan nötron saçılımı tekniklerinin" geliştirilmesine öncü nitelikte katkıları için için 1994 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Eric Cornell</span> Amerikalı fizikçi

Eric Allin Cornell Carl E. Wieman ile Bose-Einstein yoğunlaşması üzerine yaptıkları buluş nedeniyle 2001 Nobel Fizik Ödülü kazanmış Amerikan fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Nicolaas Bloembergen</span> Hollandalı-Amerikalı fizikçi (1920 – 2017)

Nicolaas Bloembergen, Hollanda doğumlu Amerikalı Nobel Ödülü sahibi fizikçi.

GO Enerji, 2003 yılında Göktürk Enerji ismi ile güneşten elektrik üretim teknolojileri alanında faaliyet göstermek üzere kurulmuştur. 2009 yılında GO Grup Enerji resmi adı ile şekillenen firma dünya genelinde faaliyet göstermektedir. Elektrik üretimine yönelik güneş enerji sistemleri ve güneş enerji santralleri projelendirerek kurulumlarını gerçekleştirmektedir. Aynı zamanda güneş enerji santralleri için bakım ve işletim hizmetleri de vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de güneş enerjisi</span> güneşten gelen ısı ve elektrik enerjisi

Enerji Bakanlığı'nca hazırlanan Türkiye'nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre yıllık toplam güneşlenme süresi 2.737 saat, yıllık toplam gelen güneş enerjisi 1.527 kWh/m².yıl olduğu tespit edilmiştir. Türkiye'nin toplam güneş enerjisi kurulu gücü 9.319 MW'dır.

<span class="mw-page-title-main">Termodinamik tarihi</span>

Termodinamiğin tarihi fizik tarihinde, kimya tarihinde ve genel olarak bilimin tarihinde temel bir aşamadır. Bilim ve teknolojinin birçok yerinde termodinamiğin bağıntısı sebebiyle, termodinamiğin tarihi klasik mekanik, kuantum mekaniği, manyetizma ve kimyasal hız bilimin gelişimi ile ince bir biçimde dokunmuştur ve meteoroloji, bilgi teorisi ve biyoloji, fizyoloji gibi daha uzak pratik alanlara ve buhar makinesi, iç yakımlı makine, kriyojeni ve elektrik üretimi gibi teknolojik gelişmelerle de bağlantılıdır. Termodinamiğin gelişmesi atom teorisi tarafından sürdü ve sürdürüldü. Ayrıca, ustaca bir yaklaşımla, olasılık ve istatistikte yeni yönleri harekete geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Michael Kosterlitz</span> İngiliz fizikçi

John M. Kosterlitz tam adı ile John Michael Kosterlitz, Britanyalı fizikçi ve bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Robert S. Langer</span> Amerikalı bilim insanı

Robert Samuel Langer, Jr., Amerikalı kimya mühendisi, bilim insanı, girişimci, mucit ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde 12 Enstitü Profesöründen biri.

Israel Dostrovsky İsrailli fiziksel kimyacı, Weizmann Enstitüsü'nün beşinci başkanı, kesin bilimlerde 1995 İsrail Ödülü sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Edith M. Flanigen</span> Amerikalı kimyager

Edith Marie Flanigen, zümrütlerin sentezi ve daha sonra Amerikan kimya şirketi Union Carbide'de moleküler elekler için zeolitlerin sentezi üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen Amerikalı kimyagerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.