İçeriğe atla

Maria Janion

Zbigniew Kresowaty tarafından resmedilmiş Maria Janion portresi.

Maria Janion (24 Aralık 1926, Mońki- 23 Ağustos 2020, Varşova), Polonyalı akademisyen, eleştirmen, edebiyat kuramcısı ve ünlü bir feministtir. Polonya Bilimler Akademisi Edebiyat Araştırmaları Enstitüsü'nde profesör, edebiyatta Romantizm konusunda uzmanlaşmış bir akademisyendir.[1] Janion aynı zamanda Polonya Öğrenme Akademisi üyesidir. Gdańsk Üniversitesi fahri diplomasına sahiptir. 1948-1978 yılları arasında Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin aktif bir üyesiydi.

Yaşamı ve kariyeri

24 Aralık 1926'da İkinci Polonya Cumhuriyeti'nde Mońki'de Babası Cyprian Janion ve annesi Ludwika (née Kurdyk) kızı olarak doğdu.1945'e kadar ortaokuldan mezun olduğu ve İkinci Dünya Savaşı yıllarını geçirdiği Vilnius'ta ikamet etti. İçişleri Ordusu'na bağlı ve irtibat görevlisi olarak çalışan Polonya İzcilik ve Rehberlik Derneği'nin (Lehçe: Związek Harcerstwa Polskiego, ZHP) bir üyesiydi. Savaştan sonra, o ve ailesi, savaş sonrası nüfus transferleri sonucunda Bydgoszcz'a taşındı.[2]

1945'te Toruń'da Matura lise sınavını geçti. Łódź Üniversitesi'nde Polonya hakkında eğitimi aldı. 1946'dan sonra, Kuźnica haftalık dergisinden Stefan Żółkiewski tarafından yürütülen bir edebiyat eleştirisi kursuna katıldı. 1947'de kendi makalelerini ve yorumlarını yayınlamaya başladı ve Akademik Mücadele Birliği "Yaşam" a katıldı. 1948'de Wieś ("Kırsal") haftalık dergisinin editör kadrosuna katıldı. 1948'de Polonya Bilimler Akademisi Edebiyat Araştırmaları Enstitüsü'nde çalıştı ve 1996'da emekli oluncaya kadar çalışmalarını sürdürdü.[2]

1951'de Varşova Üniversitesi'nden yüksek lisans derecesi aldı. 1957'de Gdansk'taki Yüksek Pedagoji Okulu'nda (WSP) çalışmaya başladı. 1968'de 19. Yüzyıl Edebiyatı Tarihi Bölüm Başkanı olarak atandı. 1968 Polonya siyasi krizi'nden sonra, komünist yetkililer üniversite öğrencileri üzerindeki artan etkisi konusunda endişe duyduğundan WSP'deki görevinden alındı. Dersleri, edebiyat kanonunun resmi ve genel olarak kabul edilen yorumuna uymayan romantizmin devrimci ve özgürlükçü yönlerine vurgu yaptı ve öğrencilerini Polonya edebiyatı üzerine cesur, meydan okuyan ve orijinal bir bakış açısı benimsemeye teşvik etti. Gdańsk Üniversitesi'nin kuruluşundan sonra Polonya Filolojisi Fakültesi'nde çalışmaya başladı.[2]

1970 yılında Maria Janion, Polonya'da komünizme karşı gizli toplumlara katıldı. Bağımsız bir Çalışma Derneği Kurslarının kurucularından biriydi. 1973'te beşeri bilimler profesörü unvanını aldı. 1979'da Polonya Yazarlar Birliği'ne (Związek Literatów Polskich) katıldı.[3]

Hem eski hem de çağdaş Polonya edebiyatı ve Polonya'nın savaş, askerler, kahramanlık, askeri ayaklanmalar ve şehitlik konusundaki görüşleri için dayatılan görüşler ve değerler için daha kritik hale geldi. 1976'da şair Miron Białoszewski'nin yakın zamanda yayınlanan Varşova Ayaklanması Özel Dergisi'ni tartışarak savaş ve form üzerine bir çalışma yayınladı. Dergiyi savaşı ve sivil ayaklanmayı, mitolojik olmayan, kahramanca olmayan bir bakış açısıyla betimleyen bir çalışma olarak nitelendirdiği için geniş bir şekilde eleştirildi. Miron Białoszewski gibi Polonya değerlerini utandırmakla suçlandı. Öğrenciler ve öğretim üyeleri arasında saygı kazanan bağımsız görüşleri ve muhalefetle olan bağlantıları, devletin potansiyel düşmanı olmasına neden oldu.[4]

Dayanışma hareketi başladığında, Janion grevleri destekleyen 64 aydın tarafından yazılan ancak kan dökülmesine katkıda bulunmayacak eylemler çağrısında bulunan mektubu imzaladı. 1981'de Polonya'da sıkıyönetimin getirilmesiyle kesintiye uğrayan Polonya Kültür Kongresi'nde yer aldı . O döneme kadar esasen tutku tarafından yönlendirilen devasa ulusal hareketin entelektüel bir çabaya dönüşmesi çağrısında bulundu.[3]

1990'larda Hümanizm ve Bağımsız Etik Topluluğuna (Stowarzyszenia na Rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej) katıldı . 1989'da Polonya Yazarlar Derneği'ne ve 1991'de Polonya PEN Kulübü'ne üye oldu . 1994 yılında Gdańsk Üniversitesi'nde fahri diploma aldı.[5] 1997-2004 yılları arasında Polonya'nın en büyük edebiyat ödülü olan Nike Ödülü jürisinde görev aldı ve 2000–2004 yıllarında Jüri Başkanı olarak görev aldı. 1992'den 2010'a kadar Polonya Bilimler Akademisi Sosyoloji ve Felsefe Enstitüsü'nde açık dersler vermeye devam etti.[3]

Düşünce devrimi olarak romantizm

Janion, Romantizmin tarih, doğa ve insanlığa farklı bakış açılarına izin veren bir düşünce devrimidir. Romantizmde zamanla, ironi ve melankolik olarak ifade edilen varoluş açısından saçma ve grotesk duygusunun artan önemini vurgulamaktadır. Romantizmin doğuşunu, başlangıçta öncelikle belirli bir varoluşun deneyimini ve gizemini araştıran bireycilikte tezahür eden modern “benliğin” yeniden keşfine kadar izler.Romantik hayal gücü yeni bir gerçeği ortaya çıkarmıştır bunlar ise rüyaların ve düşlemlerin iç dünyasıdır. Halen çeşitli baskılama türleri kalsa da, daha önce gizlenmiş ve bastırılmış düşünceleri ifade eden "bilinçaltı insan" fikrini tanıttı. Romantik kurtuluş, klasikliğin reddedilmesi ve hayal gücünü kısıtlayan dogmatik ve tek boyutlu gelenek anlayışı sayesinde mümkün kılınmıştır. Geleneğe ilişkin romantik çok taraflı ve çoğulcu bakış açısı yeni kültürel paradigmanın temeli olmuştur. Bununla birlikte, Romantik Ateş adlı çalışmasında Romantizmin kendisini sadece antijenlerini güçlendirdiği ve stereotiplere dönüştürdüğü için epigonları arasında bile değil, statik ve açık bir sisteme sahip olamayacağını göstermektedir.[6]

Kitaplarında, bu yeni paradigmanın yeni Romantik kahraman bastırılmış varoluşsal deneyimlerin yanı sıra; ölüm tabusunun radikal bir ihlali; yerel kültürlerin (özellikle halk kültürünün yanı sıra pagan, Slav, İskandinav ve Oryantal kültürlerin) gizlenmesine yol açan gizli ve unutulmuş olanların yeniden araştırılması; model olarak doğa kavramı; kaçınılmaz bir şekilde yaratımı yıkımla, hatta kendini yıkımla ve ölümle yaşamı tanımlayan bir varoluş tarzı; tarihin bir theophany olarak anlaşılması ; kurtuluştan hiçliğe uzanan dramatik varlık felsefesi'ni de belirtir.

Esrarengiz kölelik

Niesamowita Słowiańszczyzna ("Uncanny Slavdom ") kitabında, Janion Edward Said'in Oryantalizm kavramını Orta Çağ'da Batı Slavlarının Roma Katolikliği tarafından sömürgeleştirildiğini kanıtlamak için konuşlandırdı. Janion'a göre, Polonyalıların Latin etkisi alanına girmeleri onları pagan geleneğinden kopardı ve onlar için mevcut kolektif kimliklerini etkilemeye devam eden bir travma kaynağı haline geldi. Bu yoruma Dariusz Skórczewski[7] tarafından postkolonyal teorinin yanlış uygulanması ve Polonya topraklarında Hıristiyanlığın rolünün yanlış yorumlanması nedenleriyle karşı çıkıldı.

Kişisel hayatı ve ölümü

Açıkça Janion adlı kitapta lezbiyen olarak bilinmektedir.[8] Polonya'da feminizmi aktif olarak teşvik etmiş ve ırkçılık, anti-Semitizm, homofobi ve kadın düşmanlığı eleştirisiyle tanınmıştır.[9] Janion 23 Ağustos 2020'de Varşova'da 93 yaşında ölmüştür.

Ödüller ve onurlar

  • Kitap Romantyzm için Życie Literackie Ödülü, rewolucja, marksizm ("Romantizm, Devrim, Marksizm"), 1972
  • Polonya Bilimler Akademisi Sekreter Ödülü Gorączka romantyczna ("Romantik Ateş"), 1977
  • Polonya Bilimler Akademisi Sekreter Ödülü Maria Żmigrodzka ile birlikte yazılmış Romantyzm i historia ("Romantizm ve Tarih"), 1979
  • Jurzykowski Ödülü, 1980
  • Gdańsk Üniversitesi'nde onur derecesi, 1994
  • Büyük Kültür Vakfı Ödülü (Nagroda Wielkiej Fundacji Kultury), 1999
  • Kazimierz Wyka Ödülü, 2001[10]
  • Amicus Hominis ve Veritatis Ödülü, 2005
  • Kültüre liyakat için Altın Madalya - Gloria Artis, 2007[11]
  • Paszport Polityki Ödülü, 2007
  • Niesamowita słowiańszczyzna kitabı için Nike Ödülü finalisti, 2007[12]
  • Görkem Gedanensis Ödülü, 2007[13]
  • Kültür ve Ulusal Miras Bakanı Ödülü, 2009
  • Eşitlik Vakfı tarafından verilen "Hiacynt" LGBT Ödülü, 2009
  • Kadın Kongresi Özel Ödülü, 2010
  • Ordre national du Mérite, (Fransa), 2012[14]
  • Jan Parandowski PEN Kulüp Ödülü, 2018[15]

Yayınlanmış eserler

Lehçe:

  • Lucjan Siemieński, Poeta Romantyczny, PIW, Varşova, 1955
  • Zygmunt Krasiński, debiut i dojrzałość, Wiedza Powszechna, Varşova, 1962
  • Romantyzm. Studia o ideach ben stylu, PIW, Varşova, 1969
  • Romantyzm, rewolucja, marksizm, ("Romantizm, Devrim, Marksizm "), Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1972
  • Humanistyka: Poznanie i terapia, PIW, Varşova, 1974
  • Gorączka romantyczna, ("Romantik Ateş"), PIW, Varşova, 1975
  • Romantyzm i historia ("Romantizm ve Tarih"), Maria igmigrodzka ile birlikte yazıldı, PIW, Varşova, 1978
  • Odnawianie znaczeń, ("Anlamların Yenilenmesi"), Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1980
  • Czas formy otwartej, PIW, Varşova, 1984
  • Wobec zła, (" Şeytanın Görünüşü "), Verba, Chotomów, 1989
  • İeycie pośmiertne Konrada Wallenroda, (" Konrad Wallenrod'un Ölümünden Sonra Yaşamı"), PIW, Varşova, 1990
  • Projekt krytyki fantazmatycznej (" Fantasmatik Eleştiri Projesi"), PEN, Varşova, 1991
  • Kuźnia natury, Gdańsk, 1994
  • Kobiety i duch inności, ("Kadın ve Kaygı Ruhu"), Varşova, 1996
  • Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś, Varşova, 1996
  • Płacz generała. Eseje o wojnie, Varşova, 1998
  • Odyseja wychowania. Goetheańska wizja człowieka w "Latach nauki i latach wędrówki Wilhelma Meistra", Maria Żmigrodzka, Aureus, Kraków, 1998 ile ortaklaşa yazılmıştır
  • Do Europy - tak, ale razem z naszymi umarłymi ("Avrupa'ya  : Evet, ama Ölülerimizle Birlikte "), Varşova, 2000[16]
  • Purpurowy płaszcz Mickiewicza. Studium z historii poezji i mentalności, Gdansk, 2001
  • Trayjąc tracimy życie: niepokojące tematy egzystencji, ("Yaşamak için Yaşamak"), WAB, Varşova, 2001
  • Wampir: biografia symboliczna ("Vampir: Sembolik Bir Biyografi"), Gdańsk, 2002
  • Romantyzm i egzystencja, ("Romantizm ve Varlık") Maria igmigrodzka ile, 2004
  • Niesamowita Słowiańszczyzna, WL, Krakov, 2006

İngilizcede:

Kaynakça

  1. ^ Gozlinski (4 Nisan 2011). "What they're reading in Poland". The Guardian. 30 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2011. 
  2. ^ a b c "Maria Janion". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  3. ^ a b c "Biogram". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  4. ^ "Jest jedną z najsłynniejszych badaczek polskiej literatury. Maria Janion kończy 90 lat". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  5. ^ "Doktorzy Honorowi Uniwersytetu Gdańskiego". 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  6. ^ ""Gorączka romantyczna", Maria Janion, Warszawa 1975: recenzja" (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2019. 
  7. ^ Polish Literature and National Identity: A Postcolonial Perspective. Rochester: University of Rochester Press - Boydell & Brewer. 2020. ss. 193-207. ISBN 9781580469784. 
  8. ^ "Coming out Marii Janion". 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017. 
  9. ^ "Maria Janion. Rozmowy poszczególne". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  10. ^ "Laureat 2001. Maria Janion". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  11. ^ "Gloria Artis dla badaczy polskiej literatury". 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  12. ^ "Nike 2007". 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  13. ^ "Laureaci Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury "Splendor Gedanensis"". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  14. ^ "MARIA JANION KOMANDORKĄ FRANCUSKIEGO NARODOWEGO ORDERU ZASŁUGI". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  15. ^ "Maria Janion z Nagrodą PEN Clubu im. Jana Parandowskiego". 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019. 
  16. ^ "To Europe : Yes, but Together with our Dead - Maria Janion". 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Polonya</span> Orta Avrupada bir ülke

Polonya, resmî adıyla Polonya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Komşuları, batıda Almanya, güneybatıda Çekya, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Belarus, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi'dir. Ülke 312.696 km²'lik yüzölçümüyle Avrupa'nın dokuzuncu, dünyanın altmış dokuzuncu büyük ülkesidir. Yaklaşık 38,4 milyonluk nüfusuyla dünya sıralamasında en kalabalık 36. ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Romantizm</span> sanat akımı

Romantizm veya Coşumculuk, 1800 ve 1850 yılları arasında Avrupa'da edebiyatı, müziği, felsefeyi ve sanatı etkileyen entelektüel bir akımdı. Bir ölçüde Sanayi Devrimi'ne, Aydınlanma Çağı'na aristokratik sosyal ve siyasi düzenine, doğanın bilimsel rasyonalizasyonuna ve klasisizme tepki olarak doğan, doğaya ve duygulara verdiği önemle bilinen bir akımdır. Ortaya çıkışında ise 1789 Fransız İhtilali sonrasındaki toplumsal, siyasal ve düşünsel yapının etkileri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Gdańsk</span>

Gdańsk, Polonya'da bulunan bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Frédéric Chopin</span> Polonyalı besteci ve piyanist (1810 – 1849)

Frédéric François Chopin, Polonyalı - Fransız piyanist ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">Marie Curie</span> Fransız-Polonyalı fizikçi ve kimyager

Marie Skłodowska Curie, radyoaktivite alanında öncü araştırmalar yapmış ve bu araştırmaları sonucunda Nobel Ödülü'ne layık görülmüş Polonyalı-Fransız fizikçi ve kimyagerdir.

<span class="mw-page-title-main">Lech Kaczyński</span> 4. Polonya cumhurbaşkanı

Lech Aleksander Kaczyński, 2005-2010 arasında Polonya Cumhurbaşkanı, 2002-2005 arasında da Varşova Belediye Başkanı olan Polonyalı siyasetçi. Aynı zamanda eski başbakan Jarosław Kaczyński'nin ikiz kardeşidir. 10 Nisan 2010 tarihinde Rusya'da bir uçak kazasında eşiyle birlikte ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Andrzej Wajda</span>

Andrzej Witold Wajda, Polonyalı sinema yönetmeni.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Paul Sartre</span> Fransız filozof (1905-1980)

Jean-Paul Charles Aymard Sartre, Fransız yazar ve düşünür. Felsefi içerikli romanlarının yanı sıra her yönüyle kendine özgü olarak geliştirdiği Varoluşçu felsefesiyle de yer etmiş; bunların yanında varoluşçu Marksizm şekillendirmesi ve siyasetteki etkinlikleriyle 20. yüzyıl'a damgasını vuran düşünürlerden biri olmuştur. Sartre, bir anlatıcı, denemeci, romancı, filozof ve eylemci olarak yalnızca Fransız aydınlarının temsilcisi olmakla kalmamış, özgün bir entelektüel tanımlamasının da temsilcisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Czesław Miłosz</span>

Czesław Miłosz Polonyalı şair ve deneme yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Olga Tokarczuk</span> Polonyalı şair,yazar

Olga Nawoja Tokarczuk, Polonyalı Nobel Edebiyat ödüllü şair, yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Telewizja Polska</span>

Telewizja Polska S.A. (TVP), Polonya merkezli bir devlet televizyon ağıdır. 25 Ekim 1952 tarihinde kurulmuştur. Merkezi Varşova'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Stefan Kieniewicz</span>

Stefan Kieniewicz, 19. yüzyıl Polonya tarihiyle ilgili çalışmalarıyla tanınan Polonyalı üniversite profesörü ve tarihçi. Modern Polonya tarihi hakkında yaptığı çalışmalarla; çağdaş Polonya tarih çalışmalarının metodolojisinin belirlenmesi konusunda, kendinden sonra gelen Polonyalı tarihçileri büyük ölçüde etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">İgor Tamm</span> Rus fizikçi

İgor Yevgenyeviç Tamm, Rus fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Leszek Kołakowski</span>

Leszek Kołakowski, (Lehçe telaffuz: [ˈlɛʂɛk kɔwaˈkɔfskʲi] Polonyalı düşünür ve düşünceler tarihçisi. Özellikle Marksist düşünce üzerine yapmış olduğu kritik analizler ve üç ciltlik Main Currents of Marxism kitabı ile bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Krzysztof Matyjaszewski</span> Polonyalı-Amerikan kimyager

Krzysztof "Kris" Matyjaszewski Polonya doğumlu, ABD vatandaşı kimyager. Carnegie Mellon Üniversitesi'nde Doğa Bilimleri Profesörü.

<span class="mw-page-title-main">Wacław Sierpiński</span>

Wacław Franciszek Sierpiński (Lehçe: ˈvat͡swaf fraɲˈt͡ɕiʂɛk ɕɛrˈpij̃skʲi Polonyalı bir matematikçiydi. Küme teorisine, sayı teorisi, fonksiyonlar teorisi ve topolojiye yaptığı katkılarla biliniyordu. 700'ün üzerinde makale ve 50 kitap yayınladı.

<span class="mw-page-title-main">Kazimierz Kuratowski</span>

Kazimierz Kuratowski,, , Polonyalı bir matematikçi ve mantıkçı. Varşova Matematik Okulu'nun önde gelen temsilcilerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Romantik dönem Polonya edebiyatı</span> Edebiyat Türü

Romantik dönem Polonya edebiyatı, 1822-1863 yılları arasında Polonya edebiyat tarihinde, Avrupa'daki geç romantizm eğilimine karşılık gelen dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Romantik müzik</span>

Romantik müzik, Batı Klasik müziğinde, genellikle Romantik dönem olarak adlandırılan 19. yüzyıl dönemiyle ilişkili stilistik bir harekettir. Yaklaşık 1800'den 1910'a kadar Avrupa'da öne çıkan entelektüel, sanatsal ve edebi hareket olan Romantizmin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Józef Bachórz</span>

Józef Bachórz, Polonyalı dilbilimci ve akademisyen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.