İçeriğe atla

Mari Beyleryan

Mari Beyleryan
Mari Beyleryan öldürülmeden önce
Doğum23 Mart 1877(1877-03-23)[1]
Beşiktaş, Osmanlı imparatorluğu[2]
Ölüm24 Nisan 1915 (38 yaşında)[1]
Tokat, Osmanlı imparatorluğu
MeslekYazar, öğretmen
Tanınma nedeniAktivizm, Yazarları, Artemis dergisi

Mari Beyleryan (Ermenice: Մարի Պէյլերեան; d. Beşiktaş,[3] 23 Mart 1877[1] - ö. 24 Nisan 1915[1]) Ermeni asıllı Osmanlı yazar, öğretmen, hatuncu, halk figürü ve Ermeni Soykırımı kurbanı.[4][5]

Biyografi

Beşiktaş doğumlu olan Mari Beyleryan hanım, Kostantiniyye'deki Esayan Koleji'ni bitirdi, ardından Pera'nın stüdyosunda üniversite eğitimini gördü. Arevelk ve Hunçak dahil olmak üzere çeşitli dergilere katkıda bulundu. 1895 Bab-ı Ali gösterilerine katıldığı için tutuklanan Beyleryan, memleketi Kostantiniyye'den Mısır'a kaçmak zorunda kaldı.[4]

İskenderiye'de bulunduğu süre boyunca yerel bir Ermeni okulunda öğretmenlik yaptı ve 1902 ile 1903 yılları arasında bir Ermeni kadın dergisi olan Artemis'i çıkardı. Beyleryan sadece ünlü yazarların değil, diasporadaki Ermeni kadınların da görüşlerini kabul etti. Özellikle Ermeni kadınlarının ulusal kimliğin gelişmesinde oynayacağı rolle ilgilendi. Beyleryan'ın kaleme aldığı başyazılar, annelik de dahil olmak üzere birçok kadın hakları temasını araştırdı. Kadınların eğitiminin ve istihdamının Ermeni ulusal kalkınmasının merkezinde olduğuna inanıyordu.[4]

Beyleryan, ancak Jön Türk Devrimi'nin ardından 1908 Osmanlı Anayasası yürürlüğe girdikten sonra Kostantiniyye'ye döndü. Ermeni soykırımında öldüğü 1915 yılına kadar İzmir ve Tokat'ta öğretmenlik yapmaya devam etti.

Literatür

  • Khudaverdyan, Konstantin, (Ed.) (1996). "Armenian Question". Armenian Concise Encyclopedia. Erivan. s. 80. 
  • Jerejian, Yeghia (1989). Martyrs on Bloody Path. Beirut. ss. 79-80. 

Kaynakça

  1. ^ a b c d "ՄԱՌԻ ՊԵՅԼԵՐՅԱՆ". AV Production (Ermenice). 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020. 
  2. ^ "Mari Beyleryan (1877 – 1915): Katledilen, kaçırılan ve yok edilen kadınların anısına". Medya Haber. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020. 
  3. ^ "Mari Beyleryan (1877 – 1915): Katledilen, kaçırılan ve yok edilen kadınların anısına". Medya Haber. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020. 
  4. ^ a b c Rowe, Victoria (2003). A History of Armenian Women's Writing, 1880-1922. Cambridge Scholars Press. ISBN 978-1-904303-23-7. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022. 
  5. ^ "Beyleryan, Mari". AIWA International. Armenian International Women’s Association. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Devrimci Federasyonu</span> Ermenistan’da bir siyasi parti

Ermeni Devrimci Federasyonu, Ermeni siyasi partisi. Ermenistan'ın bağımsızlığını sağlamak amacıyla 1890'da kuruldu. Hâlen gerek Ermenistan Cumhuriyeti'nde gerek diasporadaki Ermeniler arasında aktif bir siyasi partidir. Doğu Ermenice adıyla Daşnaktsutyun olan örgütün adı Türkçeye Batı Ermenice'den bir takım ses değişikliklerinden sonra Taşnaksutyun olarak geçmiştir ve kısaca Taşnak adıyla da bilinir. Ermenicede Federasyon anlamına gelir; çünkü örgüt özellikle Rusya'daki Ermeni örgütleri başta olmak üzere birçok örgütün birleşmesinden oluştuğundan bu adın verilmesi uygun görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı</span> Osmanlı İmparatorluğunda ikamet eden Ermenilerin savaş boyunca göçe zorlanması ve sistematik katli

Ermeni Kırımı, 1915 Olayları/Ermeni Tehciri veya Ermeni Soykırımı, Osmanlı hükûmetinin Ermenilere karşı gerçekleştirdiği sürgün ve katliamlardır. Etnik temizliğin sonucunda ölen Ermenilerin sayısı tartışmalıdır; sayı, çeşitli araştırmacılara göre 600.000 ile 1,5 milyon arasında değişiklik gösterir. 1914 yılında Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusu yapılan farklı tahminler mevcuttur. Osmanlı resmî kayıtlarına göre 1.2 milyon ile Ermeni Patrikhanesi'ne göre 1 milyon 914 bin 620 Ermeni yaşamaktaydı. 1922 sayımlarına göre ise 817 bin Ermeni 'mülteci' olarak Osmanlı topraklarını terk etmiş, 95 bin Ermeni ise din değiştirerek Türkiye topraklarında yaşamaya devam etmiştir. Bu tahminlere göre Osmanlı topraklarında bulunan 900 bin hayatta kalmışken, 300 bin ile 1 milyon arasında Ermeni hayatını kaybetmiştir. Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından İstanbul'dan Ankara'ya sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirilmektedir. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte ölüm yürüyüşü koşullarında Suriye Çölü'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun ve katliamlara maruz kaldı. Ülke genelindeki Ermeni diasporası, genel anlamda Ermenilerin Doğu Anadolu'dan sürülme işleminin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Hamidiye Katliamları</span> 1890ların ortalarında Osmanlı İmparatorluğunda Ermenileri hedef alan katliamlar

Hamidiye Katliamları veya bazı Türkçe olmayan kaynaklarda geçen adlarıyla 1894-1896 Ermeni katliamları ve Büyük Katliamlar, 1890'ların ortalarında Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti tarafından ülkede yaşayan Ermenilere yapıldığı iddia olunan katliamlardır. Katliamlar sonucu ölenlerin sayısı 80.000 ile 300.000 arasında gösterilmekte, dönemin gazete haberlerine göre 50.000 çocuğun ise yetim kaldığı belirtilmektedir. Kırım, The New York Times 'ın Eylül 1895 tarihli makalesindeki başlıkta Ermeni Holokost olarak geçiyordu. Buna karşın Osmanlı kaynakları ise aksi iddia olarak böyle bir sayıda Ermeninin öldürülmediği Müslümanların katledildiği Ermeni Çetelere karşı operasyon yapılıp bu çetelerin ve isyanların bastırıldığı iddiasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Rupen Zartaryan</span>

Rupen Zartaryan Osmanlı Ermenisi yazar, eğitimci ve siyasi aktivist. 1915 Ermeni Kırımı sırasında öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Siamanto</span> Ermeni şair (1878-1915)

Siamanto veya Adom Yarcanyan Osmanlı Ermenisi şair ve yazar. Ermeni Kırımı sırasında tutuklanıp ve işkence görerek öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Rupen Sevag</span>

Rupen Sevag veya Rupen Çilingiryan, Osmanlı Ermenisi hekim, şair ve nesir yazarı.

Mari Gerekmezyan, Ermeni asıllı Türk heykeltıraş ve öğretmen. Türkiye'nin ilk kadın heykeltıraşlarından biri olarak kabul edilir.

Bedros Keresteciyan Osmanlı dil bilimci, gazeteci, çevirmen, yazar ve Türk dilinin ilk etimolojik sözlük yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yenovk Şahen</span> Ermeni aktör

Yenovk Şahen Yepranosyan, Ermeni aktör ve tiyatro oyuncusu. 1915 Ermeni Kırımı sırasında sürgün edildiği Ankara Ayaş'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Armen Doryan</span>

Armen Doryan, gerçek adıyla Hraçya Surenyan, Osmanlı Ermenisi şair ve öğretmen.

<span class="mw-page-title-main">Jak Sayabalyan</span>

Jak Sayabalyan, yazar adıyla Paylag (Փայլակ), Osmanlı Ermenisi gazeteci, çevirmen ve muavin konsolos.

<span class="mw-page-title-main">Sarkis Minasyan</span> Ermeni gazeteci

Sarkis Minasyan, gerçek adıyla Aram Aşot,, Osmanlı Ermenisi yazar, öğretmen, gazeteci ve Sivil aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Parseğ Şahbaz</span>

Parseğ Şahbaz, Osmanlı Ermenisi avukat, gazeteci ve köşe yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Aram Açıkbaşyan</span> Ermeni siyasetçi

Aram Açıkbaşyan, gerçek adıyla Krikor Garabedyan, Osmanlı Ermenisi hukukçu ve siyasetçi. 1915 Ermeni Kırımı kurbanlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">20 Darağacı</span>

20 Darağacı 15 Haziran 1915 tarihinde Beyazıt Meydanı'nda idam edilen 20 Hınçak üyesi için kullanılan ortak addır.

Ermeni Soykırımı anıtları listesi, Ermeni Kırımı sırasında hayatını kaybedenlerin anısına yapılmış anıtlar.

<span class="mw-page-title-main">11 Nisan Anıtı</span>

11 Nisan Anıtı, Huşartsan veya İstanbul Ermeni Soykırımı Anıtı, İstanbul'da bulunan ve 1915'teki katliam ve işkenceler sonrası hayatını kaybeden kurbanlara ithaf edilen ilk anıttı. 1919 yılında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki İstanbul'da Taksim Meydanı yakınındaki Pangaltı Ermeni Mezarlığı'nda yapılmıştır ve 1922'de TBMM ordusunun İstanbul'a girdiği sırada sökülüp kaybolmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tomas Terziyan</span>

Tovmas Terziyan Ermeni asıllı Osmanlı şair, oyun yazarı ve profesör.

<span class="mw-page-title-main">Yervant Sırmakeşhanlıyan</span>

Yervant Sırmakeşhanlıyan, Osmanlı Ermenisi yazar, çevirmen ve gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Zaruhi Kavalcıyan</span> Türkiye Ermenisi doktor

Zaruhi Kavalcıyan, Türkiye'deki Ermeni asıllı ilk kadın doktor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.