Kalecik Karası; Ankara'nın Kalecik ilçesi sınırları içerisinde yetişen ve kırmızı şarap üretiminde kullanılan bir üzüm çeşididir. Ankara haricinde Denizli, Yozgat ve Nevşehir bölgelerinde de üretimi yapılmasına karşın; Kızılırmak'ın boydan boya geçerek yarattığı mikroklima ve deniz fosili bakımından zengin topraklar sayesinde en çok verim alınan yer Kalecik'tir.
Üzüm, yaprak döken odunsu asmaların vitis cinsinden çiçekli bitki meyvesinin adıdır.
Bağ, sofralık üzüm, kuru üzüm,alkolsüz üzüm suyu ve şarapçılık için üzerinde salkımlar halinde üzüm toplanan üzüm bitkisi asmanın yetiştirildiği yerdir. Bağ üretimi, bilimi, uygulaması ve çalışmasına bağcılık denir. Üzüm bağları, şarabın kendisine pay çıkarılabilecek bağın özel coğrafi ve jeolojik özelliklerine atıfta bulunan ve Türkçeye "yer duygusu" gibi tercüme edilebilecek Fransızca terroir kelimesiyle nitelenir.
Papazkarası, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde yetişen mavi-siyah renkli bir üzüm çeşididir. Hem kırmızı şarap üretiminde hem de sofralık üzüm olarak kullanılır. Üretilen şarabın alkol oranı %11-13, asidite miktarı ise 5-7 gram/litre civarındadır. Üzümün orijini Kırklareli ve Edirne bölgesidir. 30 Aralık 1947 tarihli TBMM Oturumunda Kırklareli Milletvekili Dr. Fuad Umay Balkan Harbinden önce bölgenin 60.000 dönümlük bir bağ alanına sahip olduğunu ifade etmiştir. Savaşlar sonrası Papazkarası dikim alanları azalmıştır. Üzümün şarabı alev kırmızısı rengindedir. Rayihası ise baharatlar yönünden çok zengindir. Tanen yapısı oldukça yumuşaktır. Burgonya şaraplarını andırmaktadır. Kırmızısı yanında, pembe ve beyaz şarapları da yapılmaktadır.
Şarapçılık, şarap üretimine verilen addır. Şarabın yapılacağı üzüm veya başka bir meyvenin seçimiyle başlar, yapımı biten şarabın şişelenmesiyle sona erer. Çoğu şarap üzümden yapılsa da, diğer meyvelerden veya zehirli olmayan bitkilerden de yapılabilir. Bal şarabının sudan sonraki en önemli malzemesi baldır. Şarap yapımının tarihi bin yıldan fazladır. Şarap ve şarap yapımı bilimi önoloji olarak bilinir. Şarap üreticisine şarap tüccarı da denilebilir. Üzüm yetiştiriciliği bağcılıktır ve birçok üzüm çeşidi vardır.
Kavaklıdere Şarapları; 1929 yılında Ankara'da kurulan şaraphane ve burada üretilen şarap markası.
Çavuş üzüm çeşidi özellikle Bozcaada-Çanakkale, Marmara Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesi'nin çeşitli yerlerinde yetiştirilmekte olan pazar değeri yüksek, sofralık olarak kullanılan bir Türk üzüm çeşididir. Köken ve yayılışı hakkında farklı varsayımlar bulunan bu çeşit en çok Bozcaada’da yetiştirildiğinden, Türkiye'de Bozcaada çavuşu olarak bilinmektedir. Yapılan çalışmalar neticesinde Bozcaada çavuş üzümü 2020 yılında Türk Marka ve Patent Kurumu tarafından tescil edilerek, Bozcaada çavuş üzümü adı altında coğrafi işaret almıştır. Bağda erkenci bir üzüm çeşidir. Çiçeklenme dönemi hassastır. Salkımı büyük, taneler çok iri, çekirdekli ve ince kabukludur. Asmanın yaprakları geniştir. Sofralık olarak çekirdeksiz üzümlerin tercih edilmesi sebebiyle sofralık kullanımdaki pazar payı düşmektedir. Son dönemde özellikle Bozcaada'da beyaz şarap yapımında da kullanılmaktadır. Şarapları genel olarak düşük asitli ve çok aromatik olmayıp, yıllandırmaya müsait değildir.
Yaygın üzüm asması olan Vitis vinifera Akdeniz bölgesi, Orta Avrupa ve güneybatı Asya'da Fas ve Portekiz'den kuzey Almanya'ya ve doğudan kuzey İran'a kadar uzanan bir Vitis türüdür. Şu anda 5.000 ile 10.000 arasında Vitis vinifera üzüm çeşidi vardır ancak sadece birkaçının şarap ve sofralık üzüm üretimi için ticari önemi vardır.
Asmaların yıllık büyüme döngüsü her yıl bağda oluşan, ilkbaharda tomurcuk kırılmasıyla başlayan ve sonbaharda yaprak dökümü ve ardından kışın uyku hali ile sonuçlanan süreçtir. Şarap yapımı açısından süreçteki her adım şarap yapmak için ideal özelliklere sahip üzümlerin geliştirilmesinde hayati bir rol oynar. Bagcılık uzmanları ve bağ yöneticileri iklim etkisini,asma hastalığını ve asmanın tomurcuklanmasından itibaren ilerlemesini engelleyen ya da kolaylaştıran zararlıları, çiçeklenmeyi, veraison, meyve oluşumunu, hasatı, gölgelik yönetimi gibi bağcılık uygulamalarının kullanılmasıyla gerekirse yaprak düşmesi ve uyku-hali tepkisini, sulamayı, asma eğitimini ve tarımsal kimyasalların kullanımını izlerler. Yıllık büyüme döngüsünün aşamaları genellikle bir asmanın yaşamının ilk yılı içinde gözlemlenebilir hale gelir. Büyüme döngüsünün her aşamasında harcanan zaman bir dizi faktöre bağlıdır - en önemlisi iklim türü ve üzüm çeşidinin özellikleridir.
Mtevandidi, Gürcistan ülkesindeki Guria bölgesinde yetişen, özellikle sofra şarabı üretiminde kullanılan yerli bir kırmızı üzüm çeşidi. Aynı zamanda Akido, Achido, Didd Mtevana, Didmtevana ve Didtevano eşanlamlılarıyla da bilinir. Mtevandidi'nin kökeni hakkında yazılı kaynak bulunmamaktadır. Botanik ve tarımsal özellikler, bu çeşidin Gürcistan'a özgü olduğunu göstermektedir.
Sofralık üzüm, hasat edildikten sonra hiçbir işleme uğramadan doğrudan tüketmeye yönelik üretilen bir üzüm çeşididir. Belli bir standarda sahip olmamakla birlikte, üzümün türüne göre rengi, büyüklüğü ve tadı değişebilir. Ayrıca, sofralık üzümler çekirdekli ve çekirdeksiz oluşuna göre de ayrılır. Genellikle Vitis vinifera ve Vitis labrusca türü üzümler sofralık tüketime uygundur.
Zinfandel ya da Primitivo, şarap yapımında kullanılan kırmızı bir üzüm çeşididir. Vitis vinifera türü içerisinde yer alan Zinfandel'in, DNA analizleri neticesinde genetik olarak Hırvat üzümleri Crljenak kaštelanski ve Tribidrag ile Puglia, İtalya'da yetiştirilen Primitivo ile eşdeğer olduğu belirlenmiştir. Avrupa Birliği, Ocak 1999'da Zinfandel'i Primitivo'nun eş anlamlısı olarak tanımlarken ticari anlaşmazlıklar nedeniyle bu süreç Amerika Birleşik Devletleri'nde daha ağır işlemektedir.
Orcohuli, tarihsel Klarceti bölgesine özgü beyaz asma cinsidir. Türkiye'de Artvin ilinde ve Gürcistan'da Acara bölgesinde yetişmektedir. Adını, Artvin ilinin merkez ilçesinde, bağcılığıyla bilinen Sirya (Tsria) bölgesindeki Orcohi köyünden almıştır. Orcohuli, Orcohi (ორჯოხი) köyüne özgü anlamına gelir.
Bolu/Göynük’ den 1974 yılında Tekirdağ Asma Arazi Gen Bankasına getirilmiştir. Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü tarafından 2018 yılında Milli Çeşit Tescil Listesine kaydettirilmiştir.
Vasilaki, Bozcaada'nın yerel, beyaz, şaraplık üzümüdür. Kökeni Bizans'a kadar dayanmaktadır. Ancak Bozcada'ya 1900'lü yılların başında Dedeağaç'tan (Aleksandrapoli) getirilmiştir. Yunanistan kökenli Vasiliko üzüm çeşidi ile karıştırılmamalıdır. Günümüzde Bozcaada, Çanakkale Lapseki'de ve Tekirdağ'da yetiştirilmektedir. Anadolu Yapıncağı, Kabudağı ya da Altıntaş isimleriyle de anılmaktadır.
Lucien Arkas Bağları, İzmir, Torbalı'da faaliyet gösteren ve 2500 m² kapalı alana sahip bol ödüllü bir şaraphanedir. Marsilya kökenli levantenlerden olan Lucien Arkas'ın yönetim kurulu başkanlığını yaptığı Arkas Holding'e ait bir anonim şirkettir. Aynı alan içinde bağları, şaraphanesi ve "LA Mahzen" adında restoranı bulunmaktadır. Restoranı Michelin rehberine girmiştir. 1.168 dönümlük tek parselden oluşan bağlarında organik bağcılık yapılmaktadır. Yöre teruarına uyumlu ancak bugüne kadar Türkiye'de hiç yetiştirilmemiş yirminin üzerinde üzüm çeşidi yetiştirilmektedir.
Barburi, Hatay, Antakya yöresine ait endemik ve kadim şaraplık kırmızı üzüm çeşididir. Orta boy ve yuvarlak taneli ve ince kabukludur. Salkımı 200-400 gram aralığındadır. Kabuğu yaban mersini ve güvem renginde, mavi-siyah ve dumanlıdır. Orta tanenli ve yüksek asiditeli bir üzümdür. Roma döneminden bu yana yetiştirilmiş olan üzüm çeşidi, yıllar boyunca unutulmaya yüz tutmuş, bağcılığının yapılması bırakılmış, 2016 yılına kadar sadece vahşi ortamlarda kendi kendine yetişmekteydi. Bu sebeble "VIVC" kimliği alamamış ve dolayısıyla adını literatüre yazamamış bir Anadolu kadim üzüm çeşididir.
Monosepaj, tek tip üzüm çeşidinden üretilen bir şarabı veya tek tür üzümden üretilmiş brendi, konyak, grappa, rakı gibi damıtılmış içkiyi belirtir. Tek tür üzümden yapıldığı için monosepaj şaraplar üzümün tüm karakterini yansıtırlar. Monosepajın tersi ise, yani birden fazla üzüm çeşidinden yapılmış ise kupaj denir.
Geç hasat şarabı, asma üzerinde normalden daha uzun süre bırakılan üzümlerden yapılan şaraptır. Geç hasat genellikle geç hasat Riesling gibi tatlı şarabın üretiminde kullanılır. Geç hasat üzümleri genellikle kuru üzümlere daha benzerdir, ancak asmada doğal olarak suyu çekilmiştir.
Ruby Roman, tamamen Japonya'nın Ishikawa prefektörlüğünde yetiştirilen ve pazarlanan bir sofralık üzüm çeşididir. Kırmızı renktedir ve yaklaşık bir ping-pong topu büyüklüğündedir. İlk Ruby Roman üzümleri Ağustos 2008'de 700 gramlık salkım başına 100.000 Japon yeni veya üzüm başına 26 dolara satışa sunuldu. Bunların en pahalı üzüm çeşidi olduğu söylenmektedir.
Türkiye