İçeriğe atla

Mareşal (Türkiye)

TSK rütbeleri
Kara Deniz Hava
Genel Komutanlar
Cumhurbaşkanı
(Başkomutan)
Millî Savunma Bakanı
Genelkurmay Başkanı
Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları
Askerî Kurul
Yüksek Askerî Şûra
General ve Amiral
Mareşal
Büyükamiral
Orgeneral
Oramiral
Korgeneral
Koramiral
Tümgeneral
Tümamiral
Tuğgeneral
Tuğamiral
Üstsubay
Albay
Yarbay
Binbaşı
Subay
Yüzbaşı
Üsteğmen
Teğmen
Asteğmen
Astsubay
Astsubay Kıdemli Başçavuş
Astsubay Başçavuş
Astsubay Kıdemli Üstçavuş
Astsubay Üstçavuş
Astsubay Kıdemli Çavuş
Astsubay Çavuş
Astsubay Astçavuş
Uzman Erbaş
Uzman Çavuş
Uzman Onbaşı
Sözleşmeli Erbaş
Sözleşmeli Çavuş
Sözleşmeli Onbaşı
Erbaş
Çavuş
Onbaşı
Sözleşmeli Er
Sözleşmeli Er
Er
Er

Mareşal, Türk Kara Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetlerinde en yüksek askerî rütbe. Türk Deniz Kuvvetlerindeki karşılığı büyükamiraldir. Bu rütbe en yüksek askerî rütbe olmakla beraber diğer rütbelerden önemli bir farkı kıdem ve bekleme ile kazanılamamasıdır. Mareşal unvanı, savaşta üstün yararlılıkları görülen ve en az orgeneral ya da oramiral rütbesine sahip subaylara Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilgili kanuna dayanarak verilir.[1] NATO kodu OF-10'dur.

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bu rütbeyi kazanan iki komutan bulunmaktadır. Sakarya Meydan Muharebesi'nden sonra Fevzi Paşa ve İsmet Paşa'nın önerisi ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararı ile 19 Eylül 1921 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'e mareşal rütbesi verildi.[2][3] 31 Ağustos 1922'de Fevzi Çakmak'a Dumlupınar Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz'daki başarılarından dolayı Mustafa Kemal'in teklifiyle Büyük Millet Meclisi tarafından mareşallik rütbesi tevcih edildi.[4][5]

Köken bilimi

Mareşal sözcüğü Türkçeye Fransızca maréchal kelimesinden geçmiştir. Maréchal (nalbant, komutan) sözcüğü, Latince kökenli mariscalcus sözcüğünden gelir. Latince Mariscalcus kelimesi, Cermence (Eski Almanca) at ve uşak kelimelerinden unsurlar taşır.[6]

Tarihçe

Osmanlı İmparatorluğu

Daha fazla bilgi: Müşîr

Türkiye Cumhuriyeti

Müşîr, 1923-1935 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti'ndeki en yüksek askerî rütbedir. 10 Haziran 1935 tarihinde kabul edilen “2771 sayılı Ordu Dâhili Hizmet Kanunu” ile Türkçe karşılığı mareşal olmuştur.[7]

Türk Silahlı Kuvvetleri'nde savaşta olağanüstü yararlılıkları görülen en az orgeneral (denizci ise oramiral) rütbesine sahip hayattaki ya da ölmüş olan orgenerallere, TBMM tarafından kanunla verilen bir askerî rütbedir. Bu rütbe yukarıda belirtilen şartlar haricinde süre beklemeyle kazanılamamaktadır.[1]

Günümüze kadar iki asker müşir (mareşal) rütbesine terfi ettirildi:

№FotoğrafıKomutan
(Doğum–Ölüm)		SavaşGöreviTerfi Tarihi
1 Mustafa Kemal Atatürk
(1881-1938)		Sakarya Meydan MuharebesiTBMM Orduları Başkomutanlığı19 Eylül 1921[8]
2 Fevzi Çakmak
(1876-1950)		Başkomutanlık Meydan MuharebesiTBMM Genelkurmay Başkanlığı31 Ağustos 1922[9]

Rütbeler

Türkiye

Osmanlı İmparatorluğu

1909-1920
  • 1909-1920 arası kullanılan Müşir (Mareşal) rütbe işareti

Kaynakça

  1. ^ a b "T.S.K. Personel Kanunu'nun 29.maddesi" (PDF). 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2015. 
  2. ^ "T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI : Atatürk'e Mareşal rütbesi ile Gazi unvanı verilmesinin yıldönümü ve Gaziler ve Şehitler Günü hk." Türkiye Cumhurbaşkanlığı. 19 Eylül 2000. 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024. 
  3. ^ "Atatürk'e Gazilik Unvanı ve Mareşallik Rütbesinin Verilmesi". Atatürk Ansiklopedisi. 13 Nisan 2021. 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024. 
  4. ^ "Mareşal Fevzi Çakmak". Beykoz Belediyesi. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024. 
  5. ^ Dumas, Alexandre (1 Eylül 2023). Demir Maskeli Adam (İngilizce). Caretta Çocuk. s. 109. ISBN 978-975-2463-51-6. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024. 
  6. ^ "Marshal." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  7. ^ 2771 sayılı Ordu Dâhili Hizmet Kanunu https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc015/kanuntbmmc015/kanuntbmmc01502771.pdf 16 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | erişimtarihi = 16 Haziran 2022 |
  8. ^ "İstanbul Valiliği Atatürk Kronolojisi". 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015. 
  9. ^ Baycan, Nusret. "Fevzi Çakmak". Atatürk Araştırma Merkezi. 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Subay; asteğmen, teğmen, üsteğmen, yüzbaşı, binbaşı, yarbay, albay, tuğgeneral/tuğamiral, tümgeneral/tümamiral, korgeneral/koramiral, orgeneral/oramiral ve mareşal/büyük amiral rütbelerinde bulunan askerlere denir. Türkçede "sü (asker)" ile "bey" sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğu yanılgısına düşüldüğünden Dil Devrimi sırasında benimsenmiştir.

Yarbay, Binbaşı ile Albay rütbesi arasında yer alan askeri rütbedir. Birçok ülkenin kara ve hava kuvvetlerinde tabur komutanı olarak görev yaparlar.

Albay, birçok ülkenin kara ve hava kuvvetlerinde kıta görevi alay komutanlığı olan, yarbay ve tuğgeneral arasındaki askerî rütbe. NATO kodu OF-5'tir. Rütbe bekleme süreleri 5 yıldır. 2 yılını tamamlayan ve liyakatleri en üst makamlarca onaylanan albaylara kıdemli albay denir.

Orgeneral kara ve hava kuvvetlerinde kıta görevi ordu komutanlığı olan ve korgeneral ile mareşal arasındaki askerî rütbe. NATO kodu OF-9'dur. Deniz Kuvvetlerindeki karşılığı oramiraldir. Görev süreleri 4 yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Semih Sancar</span> 16. TSK Genelkurmay Başkanı

Mehmet Semih Sancar Türk asker. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 16. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Cemal Tural</span> 13. TSK Genelkurmay Başkanı

Ahmet Cemal Tural Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 13. Genelkurmay Başkanı.

General, kara ve hava kuvvetlerinde albaydan sonra gelen ve mareşale kadar olan yüksek rütbeli subaylara verilen unvan. Deniz Kuvvetleri'ndeki dengi "amiral"dir. Hitap ederken yalnızca korgeneral ve orgenerale "General" denilmekle birlikte, tuğgeneral ve tümgeneral rütbeli subaylar, doğrudan bu rütbeleriyle anılırlar.

Koramiral birçok ülkenin deniz kuvvetlerinde tümamiral ve oramiral arasındaki rütbe. NATO kodu OF-8'dir. Hava ve kara kuvvetlerindeki karşılığı korgeneraldir.

Oramiral koramiral ve büyük amiral arasında bulunan rütbedir. NATO kodu OF-9'dur. Kara kuvvetlerindeki karşılığı Orgeneraldir.

Büyükamiral, bazı ülkelerde mareşalin deniz kuvvetlerindeki denk rütbesi olan donanma subaylarının en yüksek aşamasındaki amiraldir.

<span class="mw-page-title-main">Haydar Saltık</span> Türk asker ve diplomat

Ali Haydar Saltık, Türk asker ve diplomat. Eski Türk Kara Kuvvetleri komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Ali Keskiner</span>

Mehmet Ali Keskiner, Türk asker.

Fethi Remzi Tuncel Türk asker. Eski 1. Ordu Komutanı.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nde görev yapan subay, astsubay, uzman/sözleşmeli/yükümlü erbaş ve sözleşmeli/yükümlü er rütbeleri ve rütbe işaretleridir. Askeri rütbeler deniz, hava ve kara kuvvetlerinde isim olarak değişiklik gösterir. Örneğin; deniz kuvvetlerinde oramiral, kara kuvvetlerinde orgeneraldir.

Ferîk-i evvel ya da birinci ferik, Osmanlı Devleti'nin son dönemi ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında kullanılan müşîr ile ferîk rütbeleri arasında olan ve günümüz rütbelerinden orgeneral rütbesine eşit askerî rütbe.

Mareşal, pek çok ülkedeki en yüksek askerî rütbedir.

Bu listede Türkiye tarihi boyunca orgeneral rütbesine terfi etmiş kişiler bulunmaktadır. Orgeneral rütbesi, rütbe bekleyerek ulaşılan en üst rütbedir. Bu rütbenin Osmanlı İmparatorluğunda ve Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki karşılığı ferîk-i evvel idi. 26 Kasım 1934 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanan Efendi, Bey, Paşa Gibi Lakap ve Unvanların Kaldırılmasına Dair Kanun ile askerî rütbeler yeniden düzenlenmiştir. Böylece ferîk-i evvel rütbesinin yeni adı orgeneral olmuştur.

Bu listede Türkiye tarihi boyunca oramiral rütbesine terfi etmiş kişiler bulunmaktadır. Oramiral rütbesi, rütbe bekleyerek ulaşılan en üst rütbedir. Bu rütbenin Osmanlı İmparatorluğunda ve Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki karşılığı birinci ferik amiral idi. 26 Kasım 1934 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanan Efendi, Bey, Paşa Gibi Lakap ve Unvanların Kaldırılmasına Dair Kanun ile askerî rütbeler yeniden düzenlenmiştir. Böylece oramiral rütbesi ihdas edilmiştir.

Feldmareşal en üst düzey askeri rütbedir ve genellikle general rütbesinden daha kıdemlidir. Genellikle bir ordudaki en yüksek rütbedir ve bu nedenle çok az kişi bu rütbeye atanır. Birçok ülkede günümüz silahlı kuvvetlerinde beş yıldızlı rütbe (OF-10) olarak kabul edilir. Birçok ülkede feldmareşal rütbesine yükselmek için tarihsel olarak bir generalin olağanüstü askeri başarı göstermesi gerekmiştir. Bununla birlikte, bu rütbe tümen komuta rütbesi ve tugay komuta rütbesi olarak da kullanılmıştır. Rütbenin farklı kullanımlarına örnek olarak olağanüstü bir başarı için Avusturya-Macaristan, Pakistan, Prusya/Almanya, Hindistan ve Sri Lanka; tümen komutanlığı için İspanya ve Meksika ; ve tugay komutanlığı için Fransa, Portekiz ve Brezilya verilebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.